امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: حکمت و زیرکی برای هرکس آشکار گردد عبرت را می‌شناسد و هرکس عبرت را بشناسد چنانست که در میان پیشینیان زندگانی کرده باشد. قصارالحکم، 31-5، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش. *** تاریخ باید سرمشق ما باشد. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 7، ص 67.

اسناد بدون شرح

برخی شایعات مطابق واقع در باره دولت هویدا!


تاریخ انتشار: 16 فروردين 1401


از: 322 (دائره2)                                                                   تاریخ: 16 / 10 / 1346

                                                                               شماره: 86486

موضوع: شایعات

شایع است که:

    1- مهندس روحانی بهائیست و در وزارت آب و برق اکثریت و نفوذ با بهائی‌ها می‌باشد.

2- دولت آقای هویدا تغییر و بعد از عید نوروز یکی از آقایان اردشیر زاهدی[1] یا دکتر آموزگار دولت جدیدی تشکیل خواهند داد.

3- روابط آقای نخست‌وزیر با دکتر آموزگار بسیار سرد و تیره است.

4- به منظور فراهم شدن زمینه نخست‌وزیری آقای اردشیر زاهدی قریباً حزب جدیدی تأسیس خواهد شد.[2]

5- گرداننده اصلی روزنامه آیندگان[3] وزیر امور خارجه می‌باشد و مخارج آن را اداره اطلاعات و مطبوعات سفارت آمریکا در تهران می‌پردازد.

6- روابط آقای هویدا با دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش به نحو مطلوب نبوده و دکتر هدایتی مورد حمایت و توجه آقای دکتر اقبال می‌باشد و در اثر توصیه دکتر اقبال به سمت وزیر آموزش و پرورش منصوب و در این مقام ابقاء گردیده و آقای هویدا به منظور تضعیف وی مبادرت به تأسیس وزارت علوم و تعلیمات عالیه نموده است.

اصل در پرونده مهندس روحانی به کلاسه ر ـ و ـ 50 و رونوشت‌ها در پرونده دولت هویدا و آقای هویدا و اردشیر زاهدی و امور خارجه و دکتر آموزگار بایگانی شود.

بهره‌برداری و در پرونده‌های موضوعی و انفرادی منعکس و بعداً از آن نیز رونوشت ارسال گردد. 18 / 8 / 46

در پرونده‌های انفرادی و موضوعی منعکس شد. 18 / 10 / 46

نسخه دوم به دایره‌های کمیته فرهنگی رسید. 18 / 10

 

پی‌نوشت‌ها:


[1] . اردشیر زاهدى، فرزند فضل‌الله‌ زاهدى در مهرماه 1307ﻫ ش در تهران به دنیا آمد و پس از تحصیلات ابتدایى در تهران و اصفهان، دوره متوسطه را در سال 1325 در دبیرستان اسلامیه بیروت به پایان برد و راهى آمریکا شد. وى در سال 1328 گواهینامه‌ی کشاورزى را از کالج کشاورزى ایالت «یوتا» آمریکا دریافت داشت. مدرک تحصیلى اردشیر توسط وزارت فرهنگ وقت به عنوان «معادل لیسانس» ارزیابى شده است. وی احتمالاً از سال‌هاى تحصیل در بیروت با کرمیت روزولت آشنایى یافت و با سرویس اطلاعاتى نوپاى آمریکا در ارتباط قرار گرفت. زاهدی در بازگشت به ایران داراى روابط دوستانه با آمریکاییان مقیم تهران بود. او در اردیبهشت 1331 به همراه مرتضى امیر ارجمند (کارشناس ساختمان‌هاى روستایى) به استخدام وزارت کشاورزى درآمد و در پست معاونت و خزانهدارى «کمیسیون مشترک ایران و آمریکا براى بهبود امور روستایى» (اصل 4 ترومن) قرار گرفت. اسناد موجود از روابط بسیار نزدیک اردشیر زاهدى با ویلیام وارن رئیس «اصل 4 ترومن» خبر مى‌دهد. طبق این اسناد، اردشیر زاهدى ظاهراً در اسفند 1331 از طرف وزارت کشاورزى به مدت یک سال براى آموزش به آمریکا اعزام شد. خاطرات کرمیت روزولت حضور فعال اردشیر زاهدى را با نام مستعار «مصطفى» و «ویسى» در جریان عملیات کودتا در تهران نشان مى‌دهد و مشخص مى‌سازد که مأموریت آمریکایى زاهدى پوششى براى استتار حضور وى در تهران و مشارکت در عملیات «سیا» بوده است. اردشیر زاهدى به خاطر ایفای نقش فعال در کودتا به دریافت نشان درجه یک رستاخیز نایل شد و در 3 آبان 1332 آجودان کشورى شاه گردید.

اردشیر در آبان 1336 با شهناز پهلوى ازدواج کرد که این ازدواج در سال 1343 به متارکه انجامید و حاصل آن یک دختر به نام مهناز بود. پس از این طلاق مدتها شایعاتى پیرامون ازدواج شهناز با برادر شاه مراکش و سپس با پسر محمود زنگنه مطرح بود تا بالاخره وى با خسرو جهانبانى، از اعضاى خانوادهی دربارى جهانبانى‌ها ازدواج کرد.

محمدرضا پهلوى در سال 1338 اردشیر زاهدى را به عنوان نمایندهی خود براى تماس با دانشجویان ایرانى در اروپا اعزام داشت. مدت کوتاهى بعد در اسفند 1338 اردشیر زاهدى سفیر شاه در واشنگتن شد. در این زمان او مى‌کوشید تا با دانشجویان ناراضى ایران در آمریکا ارتباط برقرار کند. در دولت اسدالله‌ علم، اردشیر زاهدى در شهریور 1341 به عنوان سفیر کبیر ایران عازم لندن شد و تا آذر 1345 در این سمت بود. وى در بهمن ماه 1345 در دولت امیرعباس هویدا وزیر امور خارجه شد. اسناد ساواک نشان مى‌دهد که در سالهاى 1346 تا 1348 اردشیر زاهدى به شدت در تلاش براى احراز پست نخست وزیرى بوده است. اردشیر زاهدى نه تنها به صدارت نرسید، بلکه تحرکات جاه‌طلبانه او به برکنارى وى از وزارت خارجه در شهریور 1350 انجامید. در اسفند ماه 1351 محمدرضا پهلوى داماد سابق خود را به سفارت در واشنگتن اعزام داشت تا به عیاشى‌هایش ادامه دهد و جوّ داخلى دربار را آشفته نسازد. اردشیر زاهدى تا زمان دولت شاهپور بختیار سفیر ایران در آمریکا بود و در دى ماه 1357 از این سمت برکنار شد. او یکى از هرزه‌ترین عناصر سیاسى و دولتمردان رژیم محمدرضا پهلوى بود و به این صفت نه تنها در میان خواص، بلکه در سطح جامعه نیز شهرت داشت، به طوری که در مدت اقامتش در لندن و آمریکا مطبوعات آنجا بارها و بارها تصاویر و گزارشهایى از ریخت و پاش‌ها و مفاسد اخلاقى وى درج نمودند. وی در اوج نهضت اسلامی (1356 تا 1357) با همکاری آمریکاییها برای انحراف مسیر انقلاب کوشید و پس از سقوط رژیم پهلوی تا دهه 1370 علیه انقلاب اسلامی فعالیت میکرد، اما پس از آن به ظاهر منزوی شد. رجال عصر پهلوی؛ اردشیر زاهدی به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378.

[2] . اردشیر زاهدی همواره سودای نخست‌وزیری در سر داشت و در مقاطعی این موضوع حالت جدی به خود می‌گرفت. وی در سال 1357 از آمریکا به ایران آمد و مجدداً تلاش‌هایی برای رسیدن به پست نخست‌وزیری به کار برد، اما موفق نشد و برای همیشه کشور را ترک کرد. وی به‌رغم اینکه مورد اعتماد آمریکایی‌ها بود، اما هرگز از طرف شاه به عنوان شخصیتی قابل اتکاء مورد مشورت قرار نمی‌گرفت.

[3] . روزنامه آیندگان، در سال 1346ﻫ ش ابتدا با صاحب امتیازی فریده کامکار شاهرودی منتشر شد و  با استعفای نامبرده حسین اهری مسئولیت آن را بر عهده گرفت . سردبیر روزنامه آیندگان مسعود بهنود و مدیر عامل و رئیس هیأت تحریریه این روزنامه داریوش همایون بود. آیندگان با روش سیاسی و خبری فعالیت داشت و از سیاست‌های اسرائیل در ایران حمایت می‌کرد.




منبع: رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، منصور روحانی، صفحه 117 و 118، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1396.
 

تعداد مشاهده: 4307

تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.