فعالیت‌های انقلابی در تهران یک روز قبل از قیام پانزده خرداد 1342


13 خرداد 1399


       
   

                  شماره :827/ بخش 312                                             تاریخ :42/3/14

 

   موضوع:عزادارى

   اطلاعات واصله از منابع مختلف حاکیست وضع عزادارى در سال جارى در تهران بسیار بی‌سابقه و در دستجات و مجالس روضه‌خوانى تعداد زیادى جمعیت شرکت می‌کرد که شاید در ده سال اخیر بی‌سابقه بود به خصوص در روزهاى 9 و 10 محرم شب و روز دستجات با جمعیت خیلى زیاد در حرکت بودند و در اغلب مجالس عمومى و بزرگ مسجد ترک‌ها ـ مسجد حاج ابوالفتح ـ مسجد فخریه ـ منزل بهبهانى ـ حسینیه حاج سید آقا جواهرى خیابان سیروس و مجالس دیگر به دولت و هیئت حاکمه حمله می‌شد و عکس خمینى و اعلامیه‌هاى او که خطاب به وعاظ صادر کرده بود و همچنین اعلامیه آیت‌الله میلانى و سایر علماء تبعه او زیاد میان مردم منتشر شد و وعاظى که خیلى شدید حمله می‌کردند عبارتند از: فلسفى ـ حاج شیخ فضل‌الله محلاتى ـ حجازى ـ سید غلامحسین شیرازى ـ اعتمادزاده ـ شیخ جعفر خندق آبادى ـ شیخ باقر نهاوندى و این چند نفر سر دسته و بقیه در حدودى حمله می‌کردند و در دستجات روزهاى 9 و 10 و شب‌هاى تاسوعا و عاشورا به روى تمام پرچم‌ها و علامت‌ها و کتل‌ها عکس‌هاى خمینى نصب بود و طبق تحقیق در حدود یکصد و پنجاه هزار نفر در دستجات البته در تمام تهران شرکت می‌کردند و نوحه‌هائى سروده بودند که پشتیبانى از خمینى بود. دسته طیب حاج رضائى که شب عاشورا حرکت می‌کردند و در حدود پنج‌هزار نفر جمعیت در آن شرکت داشت و شعارهائى به نفع خمینى می‌دادند. دسته‌اى که در حدود ده هزار نفر شرکت‌کننده داشت از مسجد حاج ابوالفتح ـ و میدان شاه حرکت کرده و تا جلوى دانشگاه رفت و مراجعت کرد و شعار و نوحه آن‌ها همه به نفع خمینى بود. در مسجد حاج شیخ عبدالحسین فلسفى واعظ به روى منبر ده مواد را اعلام کرد و از مردم رأى گرفت؛ و مواد مخالفت مردم با طرح لوایح ششگانه ـ تعطیل جراید ـ جلوگیرى از آزادى بیان و زندانى کردن مخالفین بود و نوار آن را گرفته که می‌خواهند چند نسخه از روى آن تهیه و به سازمان ملل بفرستند و نیز روز تاسوعا چهار نفر آمریکایى به منزل آیت‌الله بهبهانى آمدند و از وضع مجلس و صحبت روضه‌خوان‌ها (در حضور آنها حجازى و شیرازى منبر رفتند) اطلاعاتى تهیه و یادداشت کردند و از نظریات مردم سئوالاتى کردند و یادداشت نمودند و می‌گفتند می‌خواهند مراتب را به خارج مخابره کنند و مترجم آنها در این مورد عقیلى مشاور راه‌آهن و رفیق و دوست سید جعفر بهبهانى بود. در تمام مجالس به عباس مسعودى و ثابت پاسال و یهودی‌ها حمله می‌شد و می‌گفتند ما تا زنده هستیم و روحانیت وجود دارد نخواهیم گذارد مملکت اسلامى ما زیر بار یهود اسرائیل برود مگر این که تمام روحانیون را بکشند.
به طوری‌که قبلاً هم گزارش شده بود طبق قرار قبلى هیچ ‌یک از روحانیون و وعاظ در مجلس روضه‌خوانى کاخ گلستان شرکت نکردند. حساب شماره 10 بانک صادرات قم و حساب شماره 3128 بانک ملى شعبه قم اعلام شد که مربوط به تجدید ساختمان مدرسه فیضیه قم است و درخواست شد مردم به حساب‌هاى مزبور پول بریزند و در تمام مجالس از طرف مردم و روضه‌خوان‌ها براى اجراى این منظور تبلیغ می‌شد و به طوری‌که شایع بود در چند روزه اخیر در حدود یک ملیون تومان به حساب‌هاى مزبور ریخته شده است. شعارها عموماً علیه هیئت حاکمه به این مضمون که خداوند ریشه مخالفین مذهب را بکند و نیز به نفع خمینى بود و در حقیقت شعار خمینى ـ عکس خمینى ـ نام خمینى سمبل و شعار اصلى مخالفین بود و نباید نادیده گرفت که به خصوص دسته‌ای‌که از مسجد حاج ابوالفتح حرکت و طبق تحقیقى که به عمل آمده کارگردانى آن را اعضاء نهضت آزادى، جبهه ملى و عمِّال آیت‌الله بهبهانى و سایر روحانیون مشترکاً بر عهده داشته مراسم عزادارى آنها از سینه‌زنى تبدیل به نوحه‌خوانى وضع مملکت و دموستراسیون شد روى این اصل اولاً عدم شرکت وعاظ در مراسم عزادارى دربار شاهنشاهى در کاخ گلستان و اعتماد عجیب و محکمى که بین تمام روحانیون و در حقیقت عمامه به سرها درست شده و مردم هم از تمام طبقات آن‌ها را حمایت می‌کنند و مجالسى که تعداد شرکت‌کنندگان در آن به مراتب از سنوات قبل بیشتر بوده و همه تبدیل به مجالس حمله به دولت و حتى در مجالس بزرگ حمله به رژیم سلطنتى می‌کردند و نام، مقام و مقامات غیرمسئول از طرف روضه‌خوان‌ها اعلام می‌شد و نیز عنوان حکومت چهل ساله اخیر که مقصود آنها از زمان حکومت سلسله پهلوى تا حال بود و حمله به آن باید خیلى قابل توجه باشد. خارجی‌هائى که در مجالس شرکت می‌کردند و خبر و عکس تهیه می‌نموده‌اند عکس‌هایى که دیروز از طرف خارجی‌ها از دسته میدان شاه و دانشگاه تهیه شد و همچنین از دسته‌اى که مسیر آنها خیابان رى ـ خیابان بوذرجمهرى ـ خیابان ناصریه و بازار بود عکس‌هائى تهیه کردند که معروف بود آلمانی‌ها ـ آمریکائی‌ها و شوروی‌ها بوده‌اند، نباید نادیده و کوچک گرفته شود. روضه‌خوان‌ها چه در منابر چه در برخورد با مردم و چه در برخورد با یکدیگر با شجاعت خاصى می‌گفتند هر چه از سازمان امنیت به ما تلفن کردند، هر چه تهدید و تطمیع کردند ما نرفتیم و در مراسم سوگوارى دربار شرکت نکردیم و هر چه می‌خواستند به ما کرده‌اند و براى کشته‌شدن همگى ایستاده‌ایم، هر کار می‌خواهند، بکنند و همچنین این موضوع خیلى قابل توجه است که در همه مردم اعم از عوام و فهمیده این فکر تزریق شده که هیئت حاکمه ما می‌خواهند 1ـ دین اسلام را از رسمیت بیاندازد. 2ـ در لندن بهائی‌هاى دنیا تصمیم گرفته‌اند که در ایران سلطنت حقه تشکیل دهند و حکومت را در دست بگیرند. 3ـ یهودی‌ها را می‌خواهند بر مسلمان‌ها مسلط کنند؛ و به رادیو که نوحه‌خوانى می‌کرد همه مردم و روضه‌خوان‌ها حمله می‌کردند و می‌گفتند چه شد که سال‌هاى گذشته نوحه‌خوانى در رادیو نبود و امسال هست و مردم همه می‌گویند آقاى علم و تفضلى و سپهبد نصیرى این سه نفر در رأس مخالفین روحانیون و مسلمان‌ها هستند و آن‌ها اعلیحضرت را وادار به این اقدامات می‌کنند و در ظرف امروز و فردا هم قرار است اخبار و نوارها به وسائل مخفى به آمریکا و سازمان ملل و عراق فرستاده شود و همچنین می‌گویند اعلامیه‌اى از طرف آیت‌الله حکیم صادر شده که در آن به مقامات عالیه مملکت توهین و حمله شده و در دست بازاری‌ها است که می‌خواهند چاپ و منتشر کنند.  14 / 3 / 42
گیرندگان ـ سه نسخه در بخش 312 ـ اداره سوم ـ اداره دوم
تعداد نسخه ـ 5 نسخه. 15 / 3 / 42

 
منبع: قیام پانزده خرداد به روایت اسناد، جلد دوم فیضیه، صفحه 389 و 390، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1378.
 
 
 
   








 
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.