طرح ایجاد اختلاف بین مراجع عظام از طرف ساواک در سال 1357


26 شهريور 1397


[بولتن ویژه][1]

 

تحریکات اخیر روحانیون و تبلیغاتى که به طورکلى در سطح جامعه پیرامون ­انحراف دستگاه حکومتى ایران از اصول مذهبى صورت گرفته، موجب شده که در­ میان گروههاى مختلف اجتماعى به تدریج این باور رسوخ کند که دولت ایران­ ضدمذهبى است و این به طور عمده از یک توطئه خدعه‌آمیز مایه می‌گیرد.

از طرف دیگر عوامل ضدایرانى با پراکندن چنین فکرى، زمینه‌هاى لازم را از­ جهت سوءاستفاده و عوام‌ فریبى برخى از مراجع فرصت‌طلب مذهبى، فراهم­آورده‌اند و مراجع مذکور با سخنان و اعلامیه‌هاى دوپهلو، کنایه‌آمیز و غیرصریح، ­به ابهام موجود در مورد ­موضع مذهبى دولت دامن ­می‌زنند. مجموع عوامل بالا­ سبب بدبینى توده‌هاى مردم­ شده و شرایطى را به وجود ­آورده که دشمنان ملت ­به راحتى می‌توانند دست به تحریکات و اقدامات­ وسیعى بزنند. براى مبارزه­ با چنین پدیده‌اى، ضرورت ­اقدامات همه ‌جانبه­احساس مى‌گردد و در این ­مورد، ضمناً می‌توان براى ­خارج کردن بهانه‌هاى­ موجود به دو اقدام زیر­تمسک جست و در افشاء­ بخش عمده‌اى از ­زمینه‌هاى عوام‌ فریبى ­برخى از آیات، اقدام نمود:

1ـ به طور غیرمستقیم از جانب دولت اعلام شود که مراجعت روح‌اله خمینى به ایران ­مانعى ندارد. شکل اجرائى این نظر می‌تواند فى‌المثل بدین‌گونه باشد که یکنفر­خبرنگار در خلال سئوالاتى پیرامون اوضاع جارى کشور، در مورد مراجعت­ خمینى به ایران از وزیر مشاور در امور اجرائى سئوالى طرح کند و وزیر مشاور در ­پاسخ بدون اشاره صریح، عنوان نماید که خمینى برخلاف آنچه که گفته می‌شود ­تبعیدى نبوده و لذا هرگاه مایل باشد می‌تواند به ایران بیاید و در این مورد هیچگونه ­منع قانونى خاصى وجود ندارد.

2ـ از جهت این که بتوان به جامعه نشان داد که خواستهاى جامعه روحانیت چیست­ و بین مراجع روحانى وحدت نظر وجود ندارد، دولت طى یک نامه کلى یا به هر­طریق مقتضى علنى دیگر به مراجع شیعه (آیات‌اله خوئى، خوانسارى،­ شریعتمدارى، گلپایگانى و نجفى مرعشى) اعلام نماید و این اعلام در جراید ­کشور درج گردد. متن نامه یا عنوان مطلب به این صورت خواهد بود که بین دولت و ­روحانیت تفاهم لازم وجود دارد و آنچه که تاکنون از سوى مراجع به دولت توصیه ­شده، مورد عمل قرار گرفته و تلاش گردیده که نظرات آنها در قالب مصالح ملى و مملکتى و دینى مرعى و مورد اجراء قرار گیرد، اما از آن جا که امکان دارد باز هم ­نظریاتى باشد که فرصت ابراز آن به دولت به دست نیامده، مجدداً از آیات درخواست ­مى‌گردد که با تبادل و ­مشورت با یکدیگر و در ­نظر گرفتن شرایط حساس ­مملکت و براساس ­مصلحت دین و ملت، ­چنانچه نظراتى دارند، ­ظرف مدت معینى به طورکلى­ و یکجا در حالی که به تایید ­کلیه مراجع رسیده باشد، در­اختیار دولت قرار دهند تا­ مورد توجه قرار گیرد.

این اقدام ضمن این که چهره ­دولت را در قبال مردم و مردمى مذهبى نشان ­می‌دهد، آیات را در مقابل­ یکدیگر قرار می‌دهد و از ­آن جا که جاه‌طلبى و­خودخواهى تنى چند از ­آنان، مانع رسیدن همگى آنان به یک توافق است، نخواهند توانست جواب واحدى ­ارائه دهند و چنانچه جوابى هم بدهند، معّرِِف ماهیت فکرى آنان خواهد بود که در­ صورت اقتضاء در جراید درج مى‌گردد.

مراتب جهت استحضار خاطر خطیر ملوکانه از عرض گذشت، اوامر جهان مطاع ­ملوکانه را امر به ابلاغ فرمایند.

از شرف عرض پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر گذشت. ملاحظه فرمودند.

در دفتر ثبت گردید.

سپهبد مقدم

15 / 6 / 57

 


[1]. آنچه مى‌خوانید بولتن ویژه ­ساواک است که با شماره ­6774 / 312 و تاریخ ­15 / 6 / 57 با عنوان ­«درباره: روابط دولت و ­روحانیون» منتشر شد. صفحه ­اول این بولتن که حاوى همین ­مشخصات است در این جا ­نیامده است.








منبع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، جلد دهم، صفحه 517 و 518، چاپ اول، سال 1381.


 
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.