نمونه‌ای از اعتصاب و اعتراض کارمندان دولت در سال 1357 علیه رژیم پهلوی
09 بهمن 1397
وضعیت اعتصاب کارمندان وزارتخانه‌ها و موسسات دولتى و نیمه دولتى
وضعیت اعتصاب کارمندان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتى وابسته به دولت در روز 22 / 8 / 57 (2357 شاهنشاهى) به شرح زیر بوده است.
1ـ تهران. کارکنان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتى و نیمه دولتى در تهران به شرح زیر در روز 22 / 8 / 57 در حال اعتصاب بوده‌اند.
الف ـ وزارتخانه‌ها وزارت پست و تلگراف و تلفن. ضمناً روز 14 / 8 / 57 در اثر آتش‌سوزى به وزارت اطلاعات و جهانگردى و تعدادى از سازمانهاى دولتى خساراتى وارد شده که مشغول ترمیم آن می‌باشند.
ب ـ سازمانها سازمان آب منطقه‌اى تهران روز 22 / 8 / 57 دست از کار کشیده و درسالن ناهارخورى اجتماع و خواستهاى خود را سیاسى اعلام نموده‌اند.
پ ـ شرکت‌ها شرکت برق منطقه‌اى تهران و شرکت توانیر
توضیح. (1) در بین کارکنان شرکت برق منطقه‌اى تهران و شرکت توانیر اعلامیه‌هایى توزیع گردیده و در آن خواستهاى خود را سیاسى اعلام نموده‌اند.
(2) کارکنان ادارى ساختمان شاه‌راههاى مخابرات ایران واقع در خیابان کوروش کبیر در ساعت 1200 روز 22 / 8 / 57 تعدادى از کارشناسان آمریکائى و خارجى را که در آن ساختمان مشغول به کار بوده‌اند از اداره خارج نموده‌اند. ضمناً درحال حاضرحدود 1345 نفر اتباع خارجى در شرکت مذکور مشغول به کار می‌باشند بعید نیست در صورت بى‌توجهى به این امراقدامات کارکنان در سایر ادارات شرکت توسعه یابد.[1]
بانک‌ها اکثر بانک‌ها به علت آتش سوزى تعطیل می‌باشند.[2]
2ـ استان گیلان
اداره کشاورزى، سازمان آب، سد شهبانو فرح، اداره تعاون و امور روستاها، و سازمان آب و برق منطقه‌اى شمال رشت ـ امور اقتصادى و دارائى و اوقاف شهرستانهاى لنگرود، لاهیجان و رودسر ـ جمعیت شیروخورشید سرخ لاهیجان.
توضیح. کارمندان اداره امور اقتصادى و دارائى به استثناى قسمتهاى مالیاتى از صبح مورخ 22 / 8 / 57 به کار مشغول گردیدند.
3ـ استان مازندران
امور اقتصادى و دارائى بابل و سارى ـ اداره کل کشاورزى سارى ـ اداره امور آبیارى سارى ـ برق منطقه‌اى مازندران ـ بهدارى و بهزیستى سارى ـ شرکت سهامى نکاچوب واقع در نکا ـ محیط زیست آمل، بابل، گرگان و بهشهر ـ واحد ماکروویو دستگاه اس ـ تى ـ دى مخابرات بابل ـ بیمارستان جمعیت شیروخورشید بهشهر و بابل ـ شورایعالى هم‌آهنگى و نظارت بر توسعه مناطق ساحلى بحر خزر در چالوس.
توضیح. در بعضى از قسمتهاى مخابرات استان مازندران کم‌کارى دیده مى‌شود.
4ـ استان آذربایجان شرقى
امور اقتصادى و دارائى تبریز، بیمارستان شیروخورشید سرخ و بوعلى اردبیل از روزجارى با کم کارى مشغول به کار گردیده‌اند.
5ـ استان آذربایجان غربى
امور اقتصادى و دارائى رضائیه، مهاباد و نقده، کارکنان ادارى شرکتهاى سهامى زراعى مهاباد.
توضیح. اداره امور اقتصاد و دارائى رضائیه فقط از 100 کارمند 20 نفر مشغول به کار گردیده‌اند.
6ـ استان کرمانشاهان
جنگلبانى و حفاظت محیط زیست.
7ـ استان سمنان
ادارات امور اقتصادى و دارائى و بهدارى و بهزیستى سمنان در حالت کم‌کارى هستند.
8ـ استان همدان
کارکنان اداره امور اقتصادى و دارائى از صبح امروز 22 / 8 / 57 و کارمندان بهدارى و بهزیستى همدان از بعدازظهر مورخ 21 / 8 / 57 شروع به کار نموده‌اند.
9ـ استان فارس
ادارات راه و ترابرى، امور اقتصادى و دارائى و پالایشگاه نفت شیراز.
10ـ استان خوزستان
سازمانها و ادارات آب و برق دشت میشان، دزفول، آبادان، خرمشهر، ماهشهر، اهواز ـ گمرک اهواز، خرمشهر، خارک، آبادان و بندر شاهپور، شرکت ملى نفت اهواز، خارک، آغاجارى، مسجد سلیمان و آبادان ـ شرکت خاص خدمات خارک، آغاجارى و اهوازـ شرکت نفت ایران پان امریکن خارک، کارخانجات شیمیائى ایران نیپون و ایران ژاپن بندر شاهپور ـ کارخانه لوله‌سازى اهواز ـ شرکت ملى گاز آغاجارى ـ لیسانسیه‌هاى امور دریایى بندر خرمشهر ـ کار و امور اجتماعى خرمشهر، دزفول و بندر شاهپور ـ حفاظت محیط زیست اهواز و دزفول ـ امور اقتصادى و دارائى دزفول، آبادان و اهواز.3
11ـ استان خراسان
امور اقتصادى و دارائى، استاندارد، فرهنگ و هنر، بازرگانى و کار و اموراجتماعى مشهد و سازمان تعاون و روستایى در سطح استان.
توضیح. کارکنان اداره راه مشهد به اعتصاب خود پایان داده و از روز جارى مشغول کار گردیده‌اند.
12ـ استان اصفهان
کارمندان پالایشگاه، کارکنان شرکت ملى گاز، کارکنان آب و فاضلاب اصفهان.
13ـ استان کردستان
اداره کل کار و امور اجتماعى سنندج و سقز، سازمان تعاون روستایى و دخانیات بانه، بهداشت و محیط زیست وابسته به بهدارى و بهزیستى سنندج.
توضیح. کارکنان اداره امور اقتصادى و دارائى سنندج به کم‌کارى ادامه می‌دهند.
14ـ استان کهکیلویه و بویراحمد
سازمان عمران استان.[3]
15ـ استان چهارمحال و بختیارى
15 نفر کارکنان سازمان ورزش استان.
16ـ استان هرمزگان
امور اقتصادى و دارائى، کارکنان گمرک و کشتى سازى فارس.
17ـ استان یزد
کارکنان شرکت مخابرات، ضمناً ساعت 1100 روز جارى عده‌اى حدود 100 نفر دانش‌آموز و کارگر با چوب به ادارات فرهنگ و هنر و راه و ترابرى و سازمان تعاون روستایى و اداره تعاون و امور روستاهاى یزد حمله نموده و تمثال اعلیحضرتین را شکسته و در نتیجه این ادارات به صورت تعطیل درآمده‌اند.
18ـ استان بوشهر
ادارات سرجنگلدارى، بهدارى و بهزیستى و توانیر بوشهر.
توضیح. کارکنان اداره بنادر و کشتیرانى از روز جارى مشغول به کار گردیده‌اند.
19ـ استان سیستان و بلوچستان
اعتصاب کارکنان گمرک زاهدان شکسته شده و روز جارى مشغول به کار گردیده‌اند.
ارزیابى خبر خبرهاى فوق صحت دارد.
اقدامات انجام شده مراتب به نخست وزیرى منعکس، سازمانها و وزارتخانه‌هاى ذیربط در جریان اخبار مربوط به خود می‌باشند.
[1] . پس از اعتصاب کارکنان مخابرات، آمریکایى‌ها طرف قرارداد مخابرات به کار خود ادامه مى‌دادند. «گروهى به امریکایى‌ها تذکر دادند که از ساختمان مخابرات خارج شوند. بنا به گزارش شاهدان این امریکایى‌ها که از کارکنان آزمایشگاه‌هاى بین‌المللى بل بودند ازخارج شدن خوددارى کردند و ایرانى‌ها آن‌ها را تهدید به حمله کردند. پلیس به داخل ساختمان احضار شدو امریکایى‌ها را به سلامت خارج نمود. انتظار نمى‌رود که این افراد تا پس از آرام شدن کارکنان ایرانى به سر کار خود بازگردند.» آسوشیتدپرس با دادن اینخبر یادآور شد که رقم مورد قرار داد شاه در زمینه مخابرات با آمریکا 16 میلیارد دلار بوده است. (بولتن محرمانه خبرگزارى پارس، ش 240، ص 9 و 10)
2ـ درسندها از ادامه اعتصاب دراین اماکن در22 آبان ماه یاد شده است:کارگران کارخانه‌هاى ایران سیلندر، سیمان تهران، آجرماشینى فشم، کاشى سعدى(به علت نداشتن سوخت)، چیت ممتاز، کارخانه بلموند، کارخانه تولیدى تهران، انبارهاى عمومى واقع در جاده قدیم کرج کارخانه جنرال، کارمندان شرکت نفت واقع در خیابان تخت‌جمشید(طالقانى)، کارگران حفارى شرکت نفت در خیابان ویلا. (پرونده 08 / 713، ج 9)
2- امروز (22 / 8 / 57) نمایندگان کارکنان اعتصابى شرکت سهامى خاص خدمات نفت با سپهبد جعفریان استاندار خوزستان ملاقات کردند و خواستهاى صنفى و سیاسى خود را مطرح کردند. استاندار خوزستان پس از قبول خواستهاى صنفى اعتصاب‌کنندگان، پذیرش خواستهاى سیاسى آنان را به زمانى دیگر حواله داد.
[3] . امروز (22 / 8 / 57) چهار نفر از به اعضاى صنعت نفت گچساران که در18 / 8 / 57 دستگیر شده بودند، تحت فشار دیگر همکاران خود آزاد شدند. (3803 / ﻫ ـ22 / 8 / 57)- امروز (22 / 8 / 57) دفترکنسرسیوم کمپانى‌هاى نفتى غرب که استخراج نود درصد چاه‌هاى نفت ایران را به عهده داشتند، اعلام کرد که صدور نفت امروز دوشنبه به نصف سطح عادى خود رسید و 6 / 2 میلیون بشکه تولید و1 / 2 میلیون بشکه آن صادر شد. این رقم سه روز پیش به 2 / 1میلیون بشکه رسیده بود. (بولتن محرمانه خبرگزارى پارس، ش 239، ص 15)
منبع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، جلد شانزدهم، صفحه 95 تا 98، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1384.