اوضاع وخیم جامعه کارگری در سال 1342
22 ارديبهشت 1398
شماره: 54 / س ت / 3 تاریخ: 24 / 1 / 1342
موضوع: اجتماع کارگران صنوف مختلف
در منزل اسداله رشیدیان
روز جمعه 23 / 1 / 42 عده‌اى از کارگران صنوف مختلفه به شرح زیر در منزل آقاى اسداله رشیدیان[1] حضور یافته و خواسته‌هاى خود را مطرح نمودند:
1ـ در ساعت 1/2 9 تعدادى در حدود 200 نفر از کارگران لوله‌سازى و لوله‌کشى سازمان آب تهران مراجعه نموده و از اینکه قانون بیمه‌هاى اجتماعى درباره آنها اجرا نمى‌شود و نیز تاکنون اضافه کار کارگران پرداخت نشده شکایت داشتند همچنین از دست آقاى مهندس روحانى ناراضى بودند. آقاى رشیدیان در جواب گفت که آقایان شاهد باشید من کسى را به سراغ شما نفرستاده‌ام و شما با اراده خود به اینجا آمده‌اید البته درب منزل من به روى عموم کارگران باز است و من به خاطر خدمت به شاهنشاه و مملکت همیشه حاضرم که از حقوق شما کارگران دفاع کنم زیرا شاهنشاه حامى طبقه کارگر مى‌باشند و به کارگران قول مساعد داد که روز دوشنبه به سازمان آب رفته و درباره مشکلات کارگران با وى صحبت کند و از کارگران خواست که روز دوشنبه در سازمان آب نسبت به وى ابراز احساسات نکنند.
در ساعت 10 آقاى عباس کاووسى دبیر سندیکاى ناحیه 6 راه‌آهن به اتفاق 60 نفر از کارگران راه‌آهن در منزل حضور یافته و شکایت داشتند که تاکنون کارگران از مزایاى بیمه استفاده نکرده و قانون کار درباره آنها عملى نمى‌شود و از این بابت خیلى ناراضى بودند آقاى رشیدیان جواب داد که من روز یکشنبه در وزارت راه با آقاى وزیر راه ملاقات کرده و درباره گرفتارى شما با ایشان صحبت کردم و آقاى وزیر هم قول مساعد دادند که در این باره دستورات لازم به مسئولین امر خواهند داد سپس از کارگران خواست که بیشتر در منزل حضور به هم رسانده و گرفتاری‌هاى خود را بازگو کنند.
در ساعت 1/2 10 عده‌اى در حدود 170 نفر از کارگران کارخانه چیت‌سازى تهران در منزل آقاى رشیدیان حضور به هم رسانده و اظهار داشتند که کارگران چیت تهران از دست مسئولین کارخانه به ستوه آمده و از جان خود هم سیر شده‌اند زیرا هر روز بدون هیچ دلیل و سببى کارگران دسته دسته از کار برکنار شده و بر تعداد بیکاران افزوده مى‌شود و اکنون بیشتر کارگران سرگردانند و هیچ مقامى هم متأسفانه به وضع پریشان ما کارگران رسیدگى نمى‌کند و یا اینکه احیاناً جرأت رسیدگى کردن را ندارد اکنون ما و خانواده‌هاى ما گرسنه هستند بهتر است دسته‌جمعى ما را دستگیر کرده و به زندان ببرند تا اقلاً از گرسنگى رهایى یابیم در این موقع یک برگ شکواییه به آقاى رشیدیان دادند و خواستند که هر چه زودتر آن را به عرض اعلیحضرت همایونى برساند و آقاى رشیدیان هم قول مساعد داد.
در ساعت 11 عده‌اى در حدود 120 نفر از طوافان میدان فوزیه مراجعه نموده و اظهار داشتند که از طرف شهردارى و سایر مقامات مسئول بساط ما را برچیده‌اند و هر روز پلیس‌هاى محل به عناوین مختلف موجبات نارضایتى ما را فراهم مى‌نمایند همه مى‌دانند که ما شب و روز زحمت مى‌کشیم تا نان آبرومندانه براى خود و فرزندانمان تهیه کنیم ولى اکنون همه‌مان بیکار شده‌ایم و بالاخره مجبور هستیم گدایى کرده و یا اینکه دست به دزدى و جنایت بزنیم و آبروى خود و مملکت را ببریم از آقاى رشیدیان خواستند که در این مورد با مقامات مسئول تماس گرفته و درباره گرفتارى کارشان صحبت نماید و آقاى رشیدیان نیز به آنها قول مساعد داد. در ساعت 12 کارگران منزل آقاى رشیدیان را ترک گفتند.
1ـ اطلاعیه شود
2ـ در گزارش روزانه درج گردد. 24 / 1 / 42
پی‌نوشت:
[1] . اسدالله رشیدیان، فرزند حبیب‌الله در سال 1301 ﻫ ش در تهران متولد شد. وی تا سال 1332 به امور بازرگانى و داد و ستد و وارد کردن پارچه و قماش از خارج به همراه برادرانش سیف‌الله و قدرت‌الله و نیز احداث و اداره سینما رکس و وارد کردن فیلم اشتغال داشت. رشیدیان در سال 1343 بانک اعتبارات تعاونى توزیع را در تهران تأسیس و از 1355 شروع به شهرک سازى در رشت و اصفهان کرد.
پدر وى جزء خدمه سفارت انگلیس و به روایتى درشکه چى سفارت بوده است و اسدالله و برادرش سیف‌الله نیز بعد از وقایع شهریور 1320 با مقامات سفارت انگلیس در تهران تماس و ارتباط داشته و در زمان حکومت مصدق پس از قطع رابطه دولت ایران با انگلستان، از جمله عوامل دولت انگلیس و مجرى مقاصد سیاسى آنها در ایران بودند. اسدالله رشیدیان از سال 1332 علنا در امور سیاسى با تظاهر به طرفدارى از سیاست انگلستان در ایران فعالیت داشت و منزل او مرکز زد و بند و حل و فصل مسائل و امور سیاسى و هم چنین انتصابات مهم بود و حتى بعضى از وزراء کابینه‌هاى وقت نیز رسما و علنا به منزل او رفت و آمد و تردد داشتند. از سال 1345 که تشکیل جلسات هفتگى در منزل رجال و شخصیت‌ها موقوف شد، جلسات منزل رشیدیان نیز تعطیل گردید.ساواک وی را: «فردى شارلاتان و متظاهر، پشت هم‌انداز و زد و بندچى، به سیگار و مشروب معتاد و علاقه‌مند به زن، قمار، مقام و دسته بندى و تحت نفوذ قرار دادن رجال.» معرفی کرد
نقش برادران رشیدیان در کودتاى 28 مرداد 1332 مسئله ناشناخته و سر به مُهرى نبوده و در همان زمان نیز شهرت کافى داشت، به ویژه اینکه خود آنان در سالهاى پس از کودتا نه تنها از طرح مسئله ابائى نداشتند، بلکه حتى با داستان سرائى‌هاى گزاف مى‌کوشیدند تا از آن در جهت سوداهاى مالى بى حد و حصر بهره جویند. طبق اسناد موجود، برادران رشیدیان در نوامبر 1951 / آبان 1330 توسط MI-6در اختیار «سیا» قرار گرفتند تا نقش مهمى را در عملیات انگلیسى ـ آمریکائى کودتا ایفا کنند. اسناد موجود نشان مى‌دهد که دکتر مصدق از فعالیت‌هاى پسران حبیب‌الله رشیدیان آگاهى کامل داشته و مدارک کافى دال بر روابط آنها با سفارت انگلیس و همدستى با اشرف پهلوى در توطئه علیه دولت وى در اختیار داشت. مصدق به جاى برخورد قاطع، در مهر 1331 دستور بازداشت حبیب‌الله رشیدیان و پسرانش را به اداره آگاهى داد و وزیر دادگسترى وى در گزارشی آنان را به «داشتن روابط با سفارت انگلیس و دادن اطلاعات به مأمورین انگلیسى» متهم کرد.
پرونده امر مانند یک دعوى ساده به دادسراى استان تهران ارجاع شد. معهذا، در اسفند 1331 دستور آزادى رشیدیان صادر شد. بدین ترتیب، برادران رشیدیان با آزادى به توطئه‌هاى خود ادامه دادند و علاوه بر آن خانه اسدالله رشیدیان (همسر اسداله رشیدیان دختر دریادار مرتضى دفترى، برادر زاده دکتر مصدق بود). چنان «امن» تشخیص داده شد که فضل‌الله زاهدى مدتى در آن پنهان بود. رشیدیانها بعدها بازرگانان ثروتمند و سرمایه دارانى در سطح بین‌المللى شدند. ویلاى آنها در منطقه کامرانیه در شمال تهران و بانک آنها نزدیک میدان فردوسى کانونى براى همکاریهاى روزولت و رشیدیان بود. گفته می‌شود اینان در فروش هواپیماهاى F-6 ساخت گرومن نقش داشته‌اند. حتى برادران لاوى که نمایندگى گرومن را به عهده داشتند، معترف شدند که 1 / 3 میلیون دلار حق کمیسیون این شرکت بود که 48 / 2 میلیون دلار از آنان به حساب خدمات بین‌المللى تشکیلاتى که رشیدیانها سهام شرکت آن را داشته‌اند، ریخته شده است.
(اسناد ساواک - پرونده انفرادى)
منبع: رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، منصور روحانی، صفحه 17 و 18، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1396.