مقررى ملکه مادر!!؟

تغییرات سیاسى ـ اجتماعى در ایران شاهنشاهى در دوران پهلوى دوم، همواره با آمد و شد دمکرات‏ها و جمهورى ‏خواهان در صحنه سیاسى امریکا، همراه بوده است. در آبان ماه ال 1339 هجرى شمسى، حزب دمکرات که دو دوره از قدرت فائقه به دور بود، در انتخابات ریاست جمهورى بر جمهورى‏ خواهان پیشى گرفت و جان اف کندى، با رنامه‏هایى بلندپروازانه، براى کشورهاى دست‏نشانده غرب، بر اریکه قدرت نشست و على مینى را که با او دوستى دیرینه داشت و همواره به‏عنوان جایگزینى براى شاه ایران مطرح ود، در هفدهم اردیبهشت سال 1340 ه‍ ش به‏عنوان نخست‏وزیر به محمدرضا پهلوى حمیل کرد.

على امینى که در دولت کودتا، در سال 1332 ه‍ ش به وزارت دارایى رسیده و در این سمت خدمات چشمگیرى به کنسرسیوم تمام آمریکایى نفت کرده بود، براى خوشایند اربابان مریکایى خود، رفرم‏هاى امریکایى را در ساختار اقتصادى و فرهنگى کشور آغاز کرد.

یکى از اقدامات نمایشى فراوان او، که شاید جنجالى‏ترین اقدام او نیز باشد، بازداشت کوتاه مدت عده‏اى از رجال پهلوى به جرم فساد مالى بود. از مهم‏ترین این بازداشت‏شدگان باید به سپهبد مهدیقلى علوى مقدم، سرلشکر على ضرغام، سپهبد حاجعلى کیا، سرتیپ وح‏اللّه‏ نویسى، سپهبد حسین آزموده، نورالدین الموتى، ابوالحسن ابتهاج و احسان دوّلو شاره کرد. سندى که در ذیل آمده است، در رابطه با سپهبد مهدیقلى علوى مقدم و دستگیرى او در دوره نخست‏وزیرى على امینى است. مشارالیه در خانواده‏اى نظامى و وابسته به یاست انگلستان ـ پدرش علیقلى علوى‏مقدم، سرتیپ بود ـ رشد کرد. او که از دانشگاه پاریس، دکترى دامپزشکى گرفته بود، در مشاغل مختلف نظامى و در رده‏هاى بالا به حکومت پهلوى، خدمت کرد که از آن جمله است :

«ریاست ادارات مختلف ارتش، فرمانده ژاندارمرى کل کشور، فرمانده گمرک، فرمانده آموزشگاه گروهبانى، فرماندار نظامى تهران در 4 نوبت که یک نوبت آن در 28 مرداد 32 بوده است، معاون وزارت جنگ، رئیس شهربانى کل کشور، وزیر کشور در کابینه شریف‏امامى در سال 1338، رئیس هیأتهاى نظامى اعزامى به پاکستان و آمریکا، آجودان مخصوص محمدرضا پهلوى.»

مهدیقلى علوى مقدم که به علت وابستگى‏هاى خانوادگى، مشهور به عامل انگلستان بود و در تقویت سرلشکر حسن ارفع تلاش داشت و از سال 1333 به عضویت لژهاى فراماسونرى همایون و پهلوى درآمده و به درجه 18 ماسونى رسیده بود، در جایگاههاى مختلفى که قرار داشت، به‏طور بى‏سابقه، دزدى مى‏کرد. در مکانهاى مختلف زمین داشت و شرکت مقاطعه‏کارى «جهان بنا» را براى پوشش دزدى‏ها و سوءاستفاده‏هاى خود تأسیس کرده بود. او، خود و همسرش اهل قمار بودند، در سال 1336 که به‏عنوان ریاست شهربانى، فعالیت داشت، به دستور محمدرضا پهلوى، مأمور مراقبت و کنترل از تیمور بختیار، رئیس وقت ساواک و دکتر منوچهر اقبال ـ نخست‏وزیر ـ بود و خود او نیز با این دو اختلاف داشت و در همین رابطه، براى جلب حمایت ملکه مادر!! در مقابله با اقبال، براى او ماهانه، مقررى پرداخت مى‏کرد.

در همین سال بود که وى مبالغى از دزدیهاى خود را در بانک فدرال سوئیس، پس‏انداز کرد. بازداشت مهدیقلى علوى مقدم ـ که داراى سوابق گسترده‏اى در سوءاستفاده‏هاى شخصى بود و این مسئله بین مردم نیز شایع شده بود توسط على امینى ـ با استقبال مردم مواجه گردید.

او مدت 11 ماه در جمشیدیه تحت نظر بود ولى شبها آن‏جا را ترک مى‏کرد و ملاقاتهایش را با این و آن انجام مى‏داد. اسناد ذیل: حکایت از تلاش او، براى رهایى از چنگ على امینى دارد که باز هم متوسل به ملکه مادر، شده است. سپهبد مهدیقلى علوى مقدم، از بستگان نزدیک رشیدیانها بود و به همراه آنان براى سقوط کابینه امینى، دست به اقدامات گسترده‏اى زد که تفصیل آن در جلد دوم کتاب ظهور و سقوط سلطنت پهلوى، درج شده است. او در اردیبهشت سال 1341 ه ش طى عریضه‏اى به محمدرضا پهلوى، تقاضاى بازنشستگى کرد که مورد موافقت قرار گرفت و پس از آن در مشاغل زیر به سوءاستفاده‏هاى خود ادامه داد:

ـ مشاور عالى وزارت کشاورزى

ـ مشاور عالى بانک ایران و غرب که او به همراه محمدرضا پهلوى از سرمایه‏گذاران کلان آن بودند.

ـ تأسیس بانک اعتبارات تعاونى توزیع به همراه رشیدیان.

متن اسناد این بخش، به شرح زیر است:

سند اول:

«اطلاعیه

770ـ28/3/36

طبق گزارش مأمور ویژه

رئیس شهربانى روز دوشنبه 20/3/36 ساعت 8 شب سرهنگ بیگلرى سرکلانتر را احضار و به او مى‏گوید: من قبل از رفتن شاهنشاه به اروپا استعفا داده بودم و به شاهنشاه گفته بودم چون آقاى دکتر اقبال مایل نیست من با ایشان کار کنم اگر دستور مى‏فرمایید من بروم و شخص دیگرى بیاید ولى شاهنشاه قبول نکرده و حالا آقاى دکتر اقبال و باند او مى‏خواهند به هر وسیله شده مدرکى برعلیه من به دست آورده تا مرا مرعوب نمایند. دستور دهید که براى مدت یک ماه از قمارخانه و فاحشه خانه‏هاى شمال شهر و شیره‏کش خانه‏ها جلوگیرى نمایند. سرکلانتر قول مى‏دهد ه کلیه قمارخانه‏ها و شیره‏کش خانه‏هاى بخش 2 و 3 و 12 و 11 را ببندد این سخنان ا سرکلانتر براى سرهنگ فولاد رئیس کلانترى بخش 2 که یکى از رفقاى صمیمى او مى‏باشد مى‏گفت و تأیید مى‏کرده ما نباید بگذاریم مدرکى برعلیه رئیس شهربانى به دست دارودسته دولت آقاى دکتر اقبال بیفتد و ما امیدواریم که به زودى تیمسار سرلشکر علوى‏مقدم نخست‏وزیر این مملکت شود. در خاتمه سرکلانتر اظهار داشت آقاى دکتر اقبال زورش به رئیس شهربانى نمى‏رسد و نمى‏تواند او را عوض نماید چون آخرین ضربتى که به رئیس شهربانى وارد آورد عوض کردن سرهنگ انصارى رئیس راهنمایى بود. رئیس شهربانى گفته است من رئیس راهنمایى را تعیین نمى‏کنم و باید خود آقاى دکتر اقبال رئیس راهنمایى را تعیین نمایند. ارزش مأمور خوب

اصل در پرونده... علوى مقدم... شد.

?ـ رونوشت سرهنگ بیگلرى

3ـ اطلاعیه رونوشت

سند دوم:

شماره : 1431 تاریخ : 28/6/36

اطلاعیه

برابر گزارش مأمور ویژه

پیرو اطلاعیه‏هاى قبلى در مورد فعالیت شهربانى براى شناختن مأموران ساواک یکى از مأمورین شهربانى به نام استوار نعمت‏اله خانى که به نعمت اصفهانى معروف است و از مأمورین مورد اعتماد سرهنگ بیگلرى سرکلانتر شهربانى و حتى رشوه‏هاى سرکلانترى را جمع‏آورى مى‏نماید و هر شب قمارخانه حسین زاغى را مواظبت مى‏نماید مأموریت شناسایى مأمورین ساواک را دارد و در روز چهارشنبه 20/6/36 در اطراف اداره اطلاعات ساواک دیده شده است.

ارزش اطلاع موثق

ارزش مأمور خوب 28/6/36

سند سوم:

شماره : 5849/312تاریخ : 14/12/40

موضوع : اقدامات سپهبد علوى‏مقدم

اطلاع موثق حاکى است سپهبد علوى‏مقدم به وسیله یکى از نزدیکان خود با علیاحضرت ملکه مادر تماس گرفته و براى آزادى خود از ایشان استمداد نموده است زیرا اطلاع حاصل نموده که در پرونده وى در دیوان کیفر راجع به انتخابات و شرکت واحد دلایل قانع‏کننده‏اى وجود ندارد و به علیاحضرت ملکه قول داده است در صورت استخلاص، یک میلیون دلار در یکى از بانکهاى خارج به حساب معظم‏لها خواهد گذارد و در صورت موافقت براى مدت طولانى ایران را ترک و به یکى از کشورهاى اروپایى خواهد رفت و از طرف علیاحضرت ملکه مادر نیز به مشارالیه قول مساعد داده شده است.

گوینده افزوده علیاحضرت ملکه مادر توسط سرورى رئیس دیوان عالى کشور اقداماتى را براى استخلاص علوى مقدم شروع نموده‏اند و مشارالیه نیز با بنى‏فضل دادستان جهت تبدیل قرار بازداشت علوى‏مقدم به اخذ وثیقه یا کفیل مذاکره نموده است.

توضیح آنکه در حال حاضر آقاى الموتى و بازپرس دیوان کیفر با تبدیل قرار سپهبد علوى‏مقدم مخالفت مى‏نمایند و دادستان دیوان کیفر و شهاب فردوس معاون وزارت دادگسترى نظر مساعدى دارند ولى پیش‏بینى مى‏شود تا تعیین تکلیف سپهبد کیا و دادگاه دیوان کیفر قرار بازداشت علوى‏مقدم به حال خود باقى خواهد ماند.

در پرونده تیمسار علوى‏مقدم بایگانى شود.»

 
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.