نمونه‌ای از چگونگی انتخابات مجلس شورای ملی در دوران پهلوی

29 ارديبهشت 1398

از عجیب‌ترین موارد تقلب در انتخابات و نادیده گرفتن نظرات مردم در دوره‌ی پهلوی اول و دوم، انتخاب کسانی به نمایندگی مجلس بود که مردم همان منطقه‌ای که شخص از آن حوزه انتخاب شده بود، وی را نمی‌شناختند!! در مواردی این اشخاص چنان نسبت به مردم بی‌اعتناء بودند که حتی در زمان انتخابات نیز به محل مورد نظر نمی‌رفتند. اسناد فراوانی در این زمینه موجود است که حاکی از شکایت و گله‌ی مردم از این وضعیت می‌باشد. اسناد باقی مانده در مرکز اسناد مجلس شورای ملی تعداد زیادی شکایت نامه را در این مورد نشان می‌دهد. در سندی به تاریخ 12 مرداد 1305 آمده است: «... بدبختانه گذشته از اینکه در این دوره [مجلس ششم] ابداً آزادی نداشتیم، تعرفه‌ی مکفی هم نسبت به دوره‌ی پنجم داده نشد. اگر کسی می‌خواست به میل خود یک نفر انتخاب نماید، به زور شلاق و حبس و جرم و تهدید مانع می‌شدند. بالاخره اهالی این بلوکات به واسطه ترس و خوف به هیچ وجه نتوانست از حق قانونی خود استفاده نماید تا اینکه پس از چندی شنیده شد یک نفری را که هیچکس او را نمی‌شناسد به اسم وکالت جهرم و مضافات تعیین گردید؛ لذا ای نمایندگان اهالی ایران! آیا این است معنی انتخابات وکیل و آزادی . خدا گواه است این شرح را هم با کمال خوف و ترس عرضه می‌داریم....» (روحانیت و مجلس، ج4، سال 1379، ص30)

در سند دیگری در همین زمان راجع به انتخاب نماینده‌ی فیروزکوه آمده است: «... بالاخره در نتیجه نمی‌دانم چه شد مفتخر السلطان از توی صندوق بیرون آمد. خدا می‌داند هم ماها اهالی، این شخص را نمی‌شناسیم؛ اسم او را هم نمی‌دانیم، حالا اسم او راشنیدیم و شکل او را تا حالا ندیدیم و نمی‌دانیم کیست و کجائی است...» (همان، ص32)

در سندی دیگر راجع به انتخاب نماینده‌ی «سورمق» از توابع آباده شیراز، شکایت مشابهی برای مجلس فرستاده شده است که از ناخرسندی آنها از انتخاب نماینده‌ای که او را ندیده‌اند حکایت می‌کند: «... از طرفی دیگر، حکام نظامی آباده برای اغراض شخصی هر که را خواسته باشند برای ما وکیل قرار می‌دهند. در صورتی که همین شخص، اسمعیل خان نجومی را که فعلاً می‌گویند وکیل ماست، به تمام ارواح انبیاء و اولیاء قسم که ما اسمعیل خان نجومی را به هیچ وجه من الوجوه نمی‌شناسیم و به آوازِ بلند فریاد می‌زنیم که اسمعیل خان نجومی وکیل ما نبوده و نیست...» (همان، ص34)

اسنادی از این دست فراوان بوده و نشان می‌دهند که در دوره‌ی پهلوی نه تنها در انتخابات تقلب‌های معمول صورت می‌گرفت، بلکه در مواردی نمایندگانی نیز بر مردم تحمیل می‌شدند، که مردم حتی آنها را ندیده و نمی‌شناختند. متاسفانه در دوره‌ی پهلوی دوم نیز چنین رویه ادامه داشته و در اسناد نیز انعکاس یافته است. سندی که در ادامه می‌آید، نشان می‌دهد که برای انتخابات دوره‌ی بیست و دوم، شخص ناشناس برای شهر رودسر انتخاب شده است، بدون اینکه حتی مردم نام او را شنیده باشند.