خاندان پهلوی و افزایش دویست درصدی قیمت برخی از تولیدات داخلی

20 تير 1398

    نویسندگان، محققان و مورخان پس از فروپاشی حکومت پهلوی کتاب‌های زیادی درباره مفاسد درباریان تألیف و تدوین کردند که مورد استقبال خوانندگان قرار گرفته است. در دوران پهلوی‌ها اخبار و اطلاعات چندانی از دزدی‌ها، زد و بندهای مالی و اخلاقی درباریان و کارگزاران سیاسی و اقتصادی به محافل بیرون درز نمی‌کرد یا در برابر حجم واقعی آنچه انجام می‌شد بسیار ناچیز بود. اگرچه این گزارش‌های ناچیز هم به شدت سانسور می‌شد.

ارتشبد سابق حسین فردوست در خاطرات خود مطالب جالبی در این زمینه دارد. این مسئول امنیتی، اطلاعاتی که از جزیی‌ترین مسائل و اتفاقات رژیم و دربار مطلع بود حجم عمده‌ای از خاطرات خود را به این خاندان اختصاص داده است. فردوست در اثر خود چنین تحلیل کرده است که بیشترین اعمال قدرت و نفوذ در دایره معدودی از افراد چون رضاخان، محمدرضا، علیرضا، تاج‌الملوک، شمس و اشرف محدود می‌شد. اما درباره سایر پهلوی‌ها به ویژه فرزندان رضاخان می‌نویسد:

    «درباره سایر فرزندان رضاشاه، حتی اگر یک کلمه نوشته شود اضافی است؛ چون موجوداتی بی‌اثر و بی‌فایده و اهل عیش و نوش و سوء استفاده بودند و عرضه‌ای نداشتند که دسته‌بندی کنند. ولی در کنار آنها عده‌ای بودند که از وجودشان سود می‌بردند. مثلاً غلامرضا پهلوی با جهانبانی‌ها وصلت کرده و دختر سرلشکر منصور جهانبانی را گرفته بود. پدر زن غلامرضا مدتی رئیس پلیس راه‌آهن بود و سپس سناتور شد. دار و دسته جهانبانی نیز در دربار و کشور نفوذ داشتند و مادر زن غلامرضا این اواخر نماینده شیراز در مجلس بود. یکی از مراکز نفوذ جهانبانی‌ها شیراز بود و شهناز پس از جدایی از اردشیر با یکی از جهانبانی‌ها ازدواج کرد و نفوذ آنها در دربار افزایش یافت. به هر حال، خود غلامرضا فرد بی‌بو و خاصیتی بود.»[1]

    درباره ویژگی‌های غلامرضا مطالب متعددی ذکر شده است اما موضوع خساست او شهرت بیشتری دارد:

«وضع مالی غلامرضا نیز که هم اکنون مقیم انگلیس است خوب و با همان خساست همیشگی زندگیش را اداره می‌کند. مراسم سالگرد مرگ شاه بود. اعضای خانواده و دوستان یکایک از نقاط مختلف جهان به قاهره می‌آمدند و جالب اینکه همان زمان شاهپور غلامرضا از لندن پیغام داد که چون پول تهیه بلیط و مخارج سفر را ندارد نمی‌تواند در شب سال مرگ برادرش شرکت کند، که البته همه می‌دانستند آن یک بهانه بود و نشان دیگری از خست او که مشهور خاص و عام بود و الا با زندگی مرفه و پول‌های فراوانی که او داشت این هزینه به حساب نمی‌آمد. به همین سبب هم بر خلاف انتظار وی، فرح یا اشرف برای او پولی نفرستادند و او هم در مراسم شرکت نکرد.»[2]

فعالیت اقتصادی خاندان پهلوی حد و حصری نداشت و در هر زمینه‌ای که سودآور بود اینان در آنجا حضور داشتند. شاید بتوان گفت کمتر شرکتی بود که به نوعی با خانواده پهلوی مرتبط نبود. نمونه‌ای از شرکت‌هایی را که متعلق به غلامرضا و خانواده‌اش بود یا وی و خانواده‌اش در آن سهامدار بودند به نقل از روزنامه ایرانشهر چاپ لندن در اینجا ذکر می‌کنیم:

کارخانجات آزمایش، غلامرضا پهلوی 50% سهام؛ شرکت ریسندگی و بافندگی کرج، غلامرضا پهلوی و خانواده اکثریت سهام؛ شرکت کارخانجات نورد و پروفیل ساوه، منیژه پهلوی سهامدار عمده؛ شرکت تمیشان، غلامرضا پهلوی جزو سهامداران؛ شرکت اینداستریال هومز اینترنشنال، غلامرضا و منیژه پهلوی کلیه سهام؛ کشت و صنعت تمیشان، غلامرضا پهلوی 40% سهام؛ شرکت کشاورزی و عمرانی سبزدشت غلامرضا پهلوی؛ شرکت تولیدی سیاک، غلامرضا پهلوی سهامدار عمده؛ کلوپ ورزشی دریاکنار، غلامرضا پهلوی و بنیاد پهلوی کلیه سهام؛ سهامدار شرکت خدمات سرمایه گذاران ماوراء بحار سرمایه گذاری در بانک چیس مانهاتان بالغ بر 500 هزار دلار؛ شرکت سهامی خاص کالای الکتریک، غلامرضا پهلوی 5 / 12 درصد سهام.[3]

با این وضع طبیعی بود که شرکت‌های تحت سیطره خاندان پهلوی هرگاه اراده نمودند قیمت اجناس و تولیدات را به قدر دلخواه بالا ببرند و کسی هم جرات  افشا و یا اعتراض به آن را نداشته باشد. دست‌اندازی به اموال مردم و تملک زمین‌ها و مستغلات از دیگر اقدامات این خاندان در طول حکومت استبدادی و تبهکارانه آنها بود. چند سند زیر اشاره‌ای به مطالب گفته شده دارد.

*****

شماره: 2751 / 302                                                                           تاریخ: 2 / 5 / 37

از: مرکز 302                                                  به: ریاست سازمان اطلاعات و امنیت گیلان

 

    برابر اطلاع واصله در بیجار از توابع شهرستان رودبار یک دستگاه کامیون با شماره خارجی پارک شده و راننده آن احمدی، ضمن جمع‌آوری چادر و باطری خودرو متذکر و اظهار داشته: این کامیون متعلق به والاحضرت شاهپور غلامرضا است، ضمناً چهاردستگاه از همین نوع کامیون مقابل سد تاریک رود آبرفومن در جنگل مشاهده شده، دستور فرمائید سریعاً پیرامون صحت یا سقم موارد فوق تحقیق و چگونگی را [گزارش نمایید].   

                                                                                                   ثابتی

1 / 5 / 37

*****

گزارش 302

 

محترماً به استحضار عالی می‌رساند.

منظور: به عرض رساندن سوابق امر و موافقت با اعلام موضوع به دفتر ویژه اطلاعات

سابقه: اداره دوم اطلاعات و ضد اطلاعات ستاد بزرگ ارتشتاران در تاریخ 1 / 5 / 2537 اعلام داشت: در شهر بیجار از توابع شهرستان رودبار گیلان یک دستگاه کامیون با شماره خارجی پارک شده و راننده آن احمدی، ضمن جمع آوری چادر و باطری خودرو مذکور اظهار داشته: این کامیون متعلق به والاحضرت شاهپور غلامرضا می‌باشد کسی نباید به آن دست بزند و سپس محل را ترک نموده است. چهار دستگاه از همین نوع کامیون مقابل سد تاریک رود آبرفومن در جنگل مشاهده شده و ژاندارمری محل ظاهراً تاکنون از وجود کامیون‌ها بی‌اطلاع می‌باشد.

تیمسار ریاست ساواک مقرر فرمودند تحقیق شود.

اقدامات انجام شده در اجرای امر مراتب جهت تحقیق به سازمان اطلاعات و امنیت گیلان منعکس شد و نتیجه تحقیقات وسیله سازمان مزبور به شرح زیر به عرض می‌رسد.

1-در جنگل‌های درفک محلی در سی کیلومتری سد تاریک طرحی در دست انجام است به نام طرح جنگل‌داری درفک که مجری طرح خرم می‌باشد و بین اهالی و کارکنان طرح چنین عنوان گردیده که والا حضرت شاهپور غلامرضا در اجرای طرح با مجری شریک می‌باشند.

2-شخص احمدی معروف به مهندس احمدی مقاطعه کار راهسازی راه سد تاریک به درفک می‌باشد.

3- در حال حاضر دو دستگاه تریلی از نوع بنز و ولوو و یکدستگاه از نوع بوزنیک که هر سه بدون شماره هستند، دو دستگاه در ابتداء؛ یک دستگاه در انتهای جاده تاریک شهر بیجار پارک شده که قرار است از این تریلی‌ها جهت حمل کنده درخت در آینده استفاده گردد. دارای مجوز جهت عبور از روی سد از طرف سازمان آب و برق گیلان می‌باشند.

نظریه: با عرض مراتب فوق در صورت تصویب مراتب جهت تحقیق به کمیسیون مربوطه در دفتر ویژه اطلاعات اعلام گردد.

*****

شماره: 117-1631-61-401-430                                                     تاریخ: 29 / 6 / 1357

از: اداره دوم – 33د                               به: تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور

 

برابر خبر واصله:

    در آبگرم سرعین اردبیل از طرف سازمان جلب سیاحان مقدار زمینی از اهالی را جهت احداث هتل برای جلب توریست گرفته بودند و مبلغ بسیار ناچیزی برای هر متر به صاحبان آنها پرداخت گردید و بعضی از آنها از دریافت آن خودداری نموده‌اند. صاحبان زمین به تمام مسافرین که برای استفاده آبگرم به آنجا می‌آمدند بازگو می‌کردند زمین‌ها را مفت شاهپور غلامرضا جهت هتل جلب سیاحان از مردم به زور گرفته است. این موضوع اثر تبلیغات سوئی برای خاندان سلطنت به وجود آورده. ض

ارزیابی خبر: مطالب فوق از طرف صاحبان زمین صحت دارد.

اداره کل چهارم – سوم

اصل نامه به اداره کل چهارم و فتوکپی به اداره کل سوم داده شود.

 

*****

شماره: 792 / 348                                                                    تاریخ:11 / 8 / 1357

 

افزایش قیمت کفش‌های ماشینی و وسائل الکتریکی تولیدات داخلی

 

    در دو سال اخیر کفش ملی، کفش بلا، کفش ایران و کفش وین تا حدود دویست درصد بر قیمت کفش‌های خود افزوده‌اند. ضمناً وسائل الکتریکی تولیدات داخلی که جنس آنها هم بسیار نامرغوب است تا سیصد درصد گران شده است.

با وجود شایعاتی مبنی بر مشارکت خاندان جلیل سلطنت در این کارخانه‌ها نارضایتی مصرف‌کنندگان از افزایش قیمت‌ها توام با تأثیر تبلیغات سوء بوده و اصلح است در تعدیل و تثبیت قیمت کفش‌های ماشینی و وسائل الکتریکی اقدامات لازم به عمل آید.

ارزیابی خبر: خبر صحت دارد.

اقدامات انجام شده: مراتب به نخست وزیری منعکس گردیده است.

 

محترماً به عرض می‌رساند:

آقای فامیلی ضمن تماس تلفنی از نخست وزیری اظهار داشته‌اند جناب آقای نخست وزیر خواسته است سریعاً اسامی خاندان جلیل سلطنت که شایعاتی مبنی بر مشارکت آنان در کارخانجات کفش‌های ماشینی و وسائل الکتریکی وجود دارد و نحوه سهیم بودن ایشان روشن و اعلام شود.

بنابراین تلفنگرامی با متن تهیه شده جهت اعلام.

 

*****

گزارش 348

 

محترماً به استحضار می‌رساند:

    منظور: به عرض رسانیدن نتیجه تحقیقات در مورد اوامر مقام مدیریت کل درباره افزایش قیمت کفش

سابقه: سازمان تهران در گزارش خبری که ارسال داشته اعلام نموده در دو سال اخیر کفش ملی، کفش بلا، کفش وین و کفش ایران حدود دویست درصد بر قیمت کفش‌های خود افزوده‌اند که امریه صادر گردیده که (دقیقاً میزان افزایش قیمت‌های کفش روشن و سپس در بولتن درج شود)

اقدامات انجام شده: سازمان تهران طی تلفنگرامی اعلام داشته:

1-برای تعیین میزان افزایش قیمت واقعی کفش‌های کارخانجات کفش ماشینی و قیمت‌های سال قبل و درصد افزایش بایستی لیست قیمت فروش سال جاری با سال گذشته مقایسه گردد که این لیست‌ها نیز در اختیار کارخانجات کفش و فروشگاههای آنان بوده و در دسترسی افراد غیرمجاز نمی‌باشد

2-آقای قاضی رئیس اتحادیه صنف کفش‌های ماشینی نیز از در اختیار گذاردن لیست قیمت‌ها به عناوین مختلف خودداری و به طوری که شفاهاً اظهار نموده افزایش قیمت‌ها بین 25تا50 درصد می‌باشد.

3-قیمت کفش‌های دست دوز مردانه که در دو سال قبل بین 2700 الی 3000 ریال بوده درسال جاری 4300 الی 5000 ریال است و در حدود 70 درصد گران تر شده است.

نظریه: با توجه به مراتب فوق و اینکه کارخانجات کفش و مسئول مربوط از در اختیار گذاردن لیست قیمت‌ها خودداری می‌نمایند تعیین افزایش دقیق قیمت‌های کفش و درج در بولتن میسر نمی‌باشد.

*****

از: 348                                                                       تاریخ: 29 / 8 / 57

به: سازمان تهران 20ه‍ ‍25                                             شماره: 826 / 248

 

موضوع: نارضایتی از افزایش قیمت کفش‌های ماشینی

بازگشت به 51061 / 20ه‍ ‍15-11 / 7 / 1357

 

    موضوع نارضایتی ناشی از گرانی قیمت کفش‌های ملی، بلا، وین، و وسائل الکتریکی تولیدات داخلی و شایعات مبنی بر مشارکت اعضا خاندان جلیل سلطنت؛ به استحضار جناب آقای نخست وزیر رسید، خواسته شده است دقیقاً تعیین و اعلام گردد کدام یک از اعضاء خاندان جلیل سلطنت در کارخانجات مورد بحث و چه ترتیبی سهیم می‌باشند بنابراین خواهشمند است دستور فرمائید در اسرع وقت در این زمینه تحقیقات لازم معمول و نتیجه را جهت انعکاس به نخست وزیری اعلام نمایند.

مدیر کل اداره کل سوم – طباطبائی

از طرف . . .

*****

شماره: 80955 / 20ه‍ ‍25                        تاریخ: 11 / 9 / 57

از: سازمان اطلاعات و امنیت تهران 20ه‍ ‍25            به: مدیریت اداره کل سوم 348

درباره: نارضایتی از افزایش قیمت کفش‌های ماشینی

پیرو 80915 / 20ه‍ ‍25-12 / 9 / 57

 

    در تحقیقات انجام شده آقای اندره خجامیریان مدیرعامل شرکت البرز (فاکو الکتریک) اظهار داشته شرکت البرز فاکو الکتریک سازنده وسائل برقی با سرمایه 350 میلیون ریال با 35 هزار سهم که ارزش اسمی هر سهم 10000ریال است می‌باشد.

سهامداران عبارتنداز:

1-شرکت لگراند فرانسه که مرکزش در کشور فرانسه است با 140میلیون ریال، 40% سهام

2-شرکت کالا الکتریک که مربوط به برخوردارها و شرکت‌های دیگر نامبرده می‌باشد با 140میلیون ریال، 40% سهام که 15 تا 20% از این سهام مربوط به والا حضرت شاهپور غلامرضا می‌باشد.

3-بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران با 38.500 میلیون ریال، 11% سهام

4-شرکت سرمایه گذاری ایران و فرانسه با 31.500 میلیون ریال، 9% سهام

هیئت مدیره عبارتند از آقای محمدتقی برخوردار رئیس هیئت مدیره –آقای سعید آصفی نایب رئیس – آقای اندره خجامیریان مدیرعامل شرکت – عباس سیدشاکری عضو- رافائل ورس پیرن نماینده شرکت لگراند.

ضمناً اضافه گردیده تمام اراضی آن قسمت متعلق به والا حضرت شاهپور غلامرضا می‌باشد که کارخانه و سردخانه نیز جزئی از آنست.

رئیس سازمان اطلاعات و امنیت تهران. پریان فر

غلامرضا پهلوی