سپهبد حاجعلی کیا رئیس سازمان کوک و ایستگاه از کجا آورده‌ای؟!!

28 مهر 1398

حاجعلی کیا، فرزند طاهر (معروف به حاجى پیرزاده از ملاکین ثروتمند مازندران) در سال 1285ﻫ ش در مازندران متولد شد. وى افسر ارتش بود و براى ادامه‌ی تحصیل نظامى، به دستور سرلشکر ضرغامى، به کشور سوئد اعزام شد و به دلیل وقوع جنگ جهانى دوم به مدت 12 سال در آن کشور اقامت داشت و دوره‌ی عالى ستاد ارتش را در آن کشور گذراند. وى پس از بازگشت به ایران ابتدا رئیس اداره‌ی مرزبانى و در سال 1327، توسط سپهبد رزم‌آرا، به ریاست شعبه‌ی تجسس رکن دوم ستاد ارتش منصوب و به یکى از چهره‌هاى فعال وابسته به دربار بدل شد. وی در زمان دکتر مصدق با درجه‌ی سرتیپى بازنشسته شد و به تجارت و مِلکدارى پرداخت.

کیا پس از کودتاى 28 مرداد 1332 به دستور محمدرضا شاه داوطلب نمایندگى مجلس از مازندران شد ولى به دلیل کارشکنى نخست‌وزیر وقت (فضل‌الله زاهدى) ناکام ماند. او در سال 1333 توسط شاه مجدداً به ارتش پیوست و تا سال 1336 از عناصر فعال وابسته به دربار در ارتش به شمار می‌آمد و عهده‌دار انحلال «لژ بیدارى» شد که ادامه‌ی فعالیت آن به دلایلى مورد تأیید شاه نبود. حاجعلى کیا در سال 1336 به ریاست اداره‌ی دوم ستاد ارتش منصوب شد و مدتى بعد به درجه‌ی سپهبدى رسید و در همین سال در رأس «نیروى مقاومت» «کوک» قرار گرفت. کوک یک سازمان پنهانى بود که شبکه‌ی خود را در سراسر ایران گسترانده بود. سازمان کوک برخلاف سایر شبکه‌هاى اطلاعاتى و جاسوسى دوران پهلوى به دلیل سوءاستفاده و جاه‌طلبى‌هاى کیا نتوانست سرّى بودن خود را حفظ کند و به تدریج به یک سازمان نیمه پنهان و در راستاى اهداف و منافع مالى و سیاسى به شبکه‌ای مشخص تبدیل شد و بیش از هر چیز به یک شبکه‌ی مخفى با ساختار شبه‌حزبى در راستاى انواع دسته‌بندى‌هاى سیاسى و مالى شباهت داشت. اعضاى آن تعدادى از قضات و کارکنان عالى‌مقام دادگسترى و عناصر متنفذ فرهنگى بودند و ارتباط شخصى کیا حتى پس از برکنارى وى با برخى از اعضاى متنفذ «کوک» حداقل تا سال 1343 ادامه داشت.

حاجعلى کیا اواخر سال 1339 بازنشسته شد و در زمان نخست‌وزیری دکتر على امینى به علت اشتهار به فساد مالى در 23 اردیبهشت 1340 بازداشت و سرانجام به دو سال زندان محکوم شد. نامبرده از درون زندان هدایت سازمان کوک را بر عهده داشت و پس از آزادى از ریاست سازمان مذکور برکنار شد. وی در سال 1381 خاطرات خود را منتشر کرد.

سه سند زیر به نفرت مردم از سپهبد مذکور اشاره دارد. سپهبد کیا ساختمانی در جاده قدیم شمیران (دکتر علی شریعتیِ فعلی) داشت که به دلیل همین نفرت و سابقه چپاولگری او از اموال عمومی به ساختمان «از کجا آورده‌ای» مشهور شد. بنا به نقل عده‌ای از مطلعین، در آن زمان که اتوبوس‌های دو طبقه و معمولی شرکت واحد دارای شاگرد بودند و در موقع رسیدن به ایستگاه، نام ایستگاه را با صدای بلند می‌گفتند تا مسافرین مطلع و پیاده شوند؛ وقتی به نزدیک ساختمان مذکور و ایستگاه آن حوالی می‌رسیدند، صدا می‌زدند: ایستگاه از کجا آورده‌ای؟!!

*****

شماره‌: 704  /  316                                                   تاریخ‌: 23  /  2  /  1340

موضوع‌: افکار عمومی

در مجالس و محافل مختلف و همچنین بین طبقات مختلف مردم، بر سر دستگیری و تعقیب افرادی که مشهور به فساد هستند، نام تیمسار سپهبد کیا و تیمسار سپهبد علوی‌مقدم بیش از دیگران برده می‌شود و نسبت به این دو نفر بغض و کینه شدیدی احساس می‌شود و تیمسار سپهبد علوی‌‌مقدم متهم است علاوه بر این که در جریان انتخابات از کاندیداها وجوه کلانی دریافت داشته، در تشکیل شرکت واحد و خریداری اتوبوس‌های بنز و دو طبقه نیز سوءاستفاده زیادی مرتکب شده است.

تیمسار کیا هم مشهور است که با مهدی ابراهیمی دریانی معروف شرکت داشته و به کمک هم به نام فروش سهام شهرآراء و خانه‌‌سازی میلیون‌ها متر از اراضی را تصرف کرده‌اند.

اصل در پرونده ع - ل – 85

****

 

تاریخ: 5 / 3 / 1344

گزارش

درباره: آقای حاجیعلی کیا

محترماً به عرض می‌رسد.

شخص نامبرده بالا سپهبد بازنشسته به واسطه محکومیت از ارتش اخراج شده است.

آقای حاجیعلی کیا فرزند حاجی پیرزاده که یکی از ملاکین ثروتمندان قدیم به شمار می‌‌رفته، می‌‌باشد.

شخص مورد نظر دارای چهار برادر به نام‌های آقایان امیر کیا . یحیی کیا . حمید ‌کیا [و] سیاسی می‌باشد.

امیر کیا در حال حاضر رئیس بخش جراحی بیمارستان سینا و یحیی کیا بیکار. حمید ‌کیا به شغل تجارت اشتغال دارد و آقای سیاسی کارمند بازنشسته وزارت امور خارجه است.

یحیی کیا مدت چندین سال در خارج از ایران بوده، مدتی هم در سوئیس رستورانی که در رستوران مزبور چلوکباب ایرانی تهیه می‌کرده دائر، ولی به واسطه عیاشی زیاد، بازی قمار، مبلغ هنگفتی کلاهبرداری کرده و مدت یک سال است که به حال فرار به ایران آمده و در حال حاضر بیکار، با حقوق خانم خویش که در استخدام هتل هیلتون می‌باشد، امرار معاش می‌کند. همسر یحیی کیا به نام شمسی نامیده می‌شود و به زبان انگلیسی تسلط کامل دارد.

آقای حاجیعلی کیا به واسطه این که در روز عید قربان متولد شده به حاجیعلی نام گذاری شده، در موقع خدمت در ارتش در مشاغل حساسی انجام وظیفه می‌کرده، در موقع فوت پدر خویش مبلغ زیادی از ثروت پدر خویش را به نفع خود ضبط نموده و چون حق برادران خویش را به نفع خود به ثبت رسانیده بود اختلافاتی میان وی با برادران به وجود، که هنوز هم ادامه دارد. در حال حاضر هم دارای ثروت زیادی از جمله چند ده در اطراف مازندران و دماوند و یکپارچه ده به نام جنت‌آباد که به دست شخص مورد نظر آباد گردیده در حال حاضر چندین میلیون تومان ارزش دارد و یک ساختمان در جاده قدیم شمیران که اخیراً ساختمان جدید آن به اتمام رسید. در موقع بازداشت آقای حاجیعلی کیا به نام ساختمان از کجا آورده‌ای معروف شده بود.

خانم شخص مورد نظر به نام بانو مریم، دکتر قابله می‌باشد. دارای دو فرزند یکی به نام فریدون نامیده می‌شود که دو بار ازدواج کرده؛ خانم اول وی خارج از ایران زندگانی می‌کند، اخیراً هم با بانویی به نام مریم که در یکی از شرکت‌های دارویی کار می‌کند ازدواج نموده است. خانم دوم فریدون کیا قبلاً ازدواج نموده، دارای دو فرزند از شوهر قبلی هم می‌باشد.

محمود فولادبری

محترماً به عرض می‌رساند تحقیقی که انجام شده کافی نیست و نظر اداره کل سوم را تأمین نمی‌نماید. 6 / 3 / 44

****

تاریخ: 10 / 4 / 1344

 سپهبد حاج علی کیا قبل از عزیمت به آمریکا روزهای چهارشنبه[در] منزل پذیرایی داشت و عده‌ای[به] منزل او رفت ‌و آمد داشتند، لکن از دو ماه قبل که به مسافرت آمریکا. اندونزی. ژاپن. پاکستان رفته و مراجعت کرده، دفتر خود را به عمارت خودش در خیابان شمیران منتقل نمود، اگر کسی را بخواهد ملاقات کند، بیشتر در همان دفتر خود می‌پذیرد.

اوقات او از ساعت 7 صبح به این ترتیب شروع می‌شود، ساعت 7 به دفتر کار خود می‌رود. دفتر کار او در طبقه اول و دوم عمارت معروف خودش در ساختمان از کجا آورده‌ای است، که دفتر شخصی او در طبقه دوم قرار دارد. غالباً ملاقات‌های سیاسی و شخصی خود را در ساعت 7 تا 30 / 8 در همان محل انجام می‌دهد و بقیه روز را به کارهای تجارتی خود می‌پردازد. اخیراً با ژاپن هم تجارت می‌کند. غالباً آمریکایی‌ها نزد او رفت و آمد می‌کنند که تعدادی از آنها مستأجرین او هستند. دخترش را هم که به یک افسر آمریکایی داده بود و اکنون در آمریکا به سر می‌برد.

کمتر صحبت سیاسی می‌کند و در صحبت‌های سیاسی خیلی خصوصی از وضع مملکت بدگویی و از کارهای جاری اظهار شکایت می‌کند.

مهندس افراسیاب کیا نماینده مجلس غالباً نزد او می‌باشد. مورخ‌الدوله سپهر نیز با او رفت و آمد دارد. افسرهای ارتش، من‌جمله سرلشگر گر‌زن با او ملاقات دارند. با سپهبد امیرعزیزی استاندار خراسان زیاد مکاتبه دارد.

خودش را زیاد به آمریکایی‌ها نزدیک می‌کند و ظاهراً این طور است که با استفاده از موقعیت آنها قصد دخالت در امور سیاسی داشته باشد.

دکتر کمال‌الدین کیانوری که رئیس شعبه 13 [ناخوانا] شهرستان است، بیشتر این قبیل امور مقدماتی و سیاسی او را اداره می‌کند.

از مازندرانی‌ها، فریور و اسپهبدی نمایندگان دوره بیستم و بعضی از خوانین چالوس و نوشهر با او زیاد ملاقات و رفت و آمد دارند.

محترماً به عرض می‌رساند با توجه به اینکه تحقیق در مورد نامبرده وسیله معاونت اداره کل نهم انجام گردیده است. 13 / 4 / 44