گزارش مأمور ویژه ساواک از اقدامات مراجع و روحانیان پس از حادثه حمله به مدرسه فیضیه در دوم فروردین 1342

03 فروردين 1401

شماره: 1 بخش 312                                                                            تاریخ: 6 / 1 / 42

 

موضوع: اقدامات روحانیون

   پس از حادثه روز دوم فروردین در قم و تبریز و مضروب شدن عده‌اى از طلاب بین روحانیون تهران و بازاری‌ها شایع شده که عده‌اى از افراد کماندو و پلیس و گارد شاهنشاهى هنگامی که شیخ انصارى واعظ در مدرسه فیضیه قم مشغول وعظ و انتقاد از دولت بوده به مدرسه مذکور ریخته و با چوب دستى به طلاب حمله کرده و شیخ انصارى را از منبر پائین کشیده و به مشارالیه، آیت‌اله گلپایگانى و خمینى که در آن جا حضور داشته‌اند اهانت کرده، حجرات طلاب را خراب نموده و درب و پنجره آن‌ها را شکسته و حتى اموال و اثاثیه آنان را غارت کرده‌اند و در نتیجه دو نفر از طلاب کور شده و در حدود هفتاد نفر نیز شدیداً مضروب و مصدوم و دست و پاى آن‌ها شکسته و در بیمارستان قم بسترى گردیده‌اند و مأمورین پلیس قم نیز از مهاجمین که در لباس سویل[شخصی] بوده‌اند حمایت نموده و سنگ و آجر بر سر طلاب و ورحانیون می‌ریخته‌اند.

طبق اطلاع پس از حادثه بلافاصله جلسه ائمه جماعت در تهران در منزل آیت‌اله خوانسارى تشکیل و تصمیمات شدیدى براى مبارزه با اقدامات دولت به شرح زیر گرفته می‌شود.

1ـ از روز سه‌شنبه (امروز) ششم فروردین کلیه مساجد تعطیل می‌شود و هیچ یک از ائمه جماعت در مسجد نخواهند رفت.

2ـ اعلامیه‌اى از طرف آیات‌اله بهبهانى و خوانسارى و ائمه جماعت صادر می‌شود که براى چاپ به چاپخانه‌ها می‌فرستند و چون موفق به چاپ آن نمى‌شوند قرار می‌گردد پلى کپى و منتشر نمایند و در اعلامیه‌هاى مزبور شدیداً به اعمالى که در قم نسبت به روحانیون و طلاب شده اعتراض نموده و تذکر داده‌اند که روحانیون و طلاب ایران صداى خود را به دنیاى آزاد خواهند رسانید و از ملل آزاد جهان کمک می‌طلبند و از تمام مسلمین استعانت خواهند کرد.

3ـ نامه‌اى از طرف آیت‌اله بهبهانى به آیت‌اله حکیم ـ آیت‌اله خوئى و آیت‌اله شاهرودى نوشته شده و به وسیله حاج شیخ على سعید فرزند بزرگ آیت‌اله حاج میرزا عبداله تهرانى به کربلا و نجف فرستاده شد و نامبرده نیز صبح روز یکشنبه به وسیله اتوبوس تى. بى. تى. به عراق عزیمت نموده است.

 4ـ از طرف آیت‌اله بهبهانى تلگرافى به گلپایگانى ـ خمینى ـ شریعتمدار[ی] رفیع مراجع قم مخابره و از اعمال دولت اظهار تأسف و همدردى خود را اعلام داشته و جواب آیت‌اله گلپایگانى شب گذشته به تهران رسید و چون از دو نفر دیگر جواب نرسیده حدث[حدس] زده‌اند که تلگراف آن‌ها مخابره نشده است و لذا دیشب مجدداً نامه مفصلى از طرف آیت‌اله بهبهانى به سه نفر مزبور نوشته شده و آن‌ها را دعوت به ایستادگى کرده و گفته است او نیز تا پاى جان از آن‌ها پشتیبانى خواهد کرد

.5ـ تصمیماتى جهت تعطیل بازار تهران گرفته شده است.

 6ـ تلگرافى وسیله على سعید به بغداد فرستاده‌اند که به امضاى آیت‌اله بهبهانى و از طرف مشارالیه صادر شده و خطاب به شیخ شلتوت رئیس دانشگاه ازهر قاهره اعلام داشته که در ایران نسبت به روحانیت و مذهب اهانت و بدرفتارى شدیدى می‌شود.

7ـ آیت‌اله بهبهانى در نامه خود به آیت‌اله حکیم نوشته است علاوه بر اقداماتى که در آن جا صورت خواهند داد به عبدالسلام عارف رئیس جمهور عراق که با وى رابطه نزدیک دارد پیغام بدهد که دولت ایران با روحانیون رفتار غیر انسانى و اهانت‌آمیزى در پیش گرفته و تمام این اعمال را به دستور بهائى‌ها که ضد مذهب اسلام هستند انجام می‌دهد و هر اقدام فورى که از مشارالیه ساخته است انجام دهد.

8ـ اعلامیه ضمیمه نیز صادر و در منزل آیت‌اله بهبهانى توزیع شده است.

9ـ مأمور ویژه که در قم بوده گزارش می‌دهد مردم قم از اقدامات مأمورین شدیداً عصبانى بوده و بدگوئى می‌کنند و در حال حاضر یک عمامه به سر در قم از منزل خارج نمی‌شود و تمام نمازها را تعطیل کرده‌اند حتى آیت‌اله مرعشى نجفى هم نماز خود را تعطیل کرده و نماز نمی‌رود و مدرسه فیضیه در تصرف پلیس است. اخبار حادثه قم وسیله مسافرین که در قم بوده‌اند به تمام شهرستان‌ها برده می‌شود و صبح امروز نیز عکاسان و مخبرین جراید و خبرگزاری‌هاى خارجى از مدرسه فیضیه و خرابى خجرات عکس بردارى کرده‌اند. اعلامیه‌هاى علماى تهران هم تا عصر سه‌شنبه (امروز) صادر خواهد شد. در قم و بین روحانیون شایع بود که بهائى‌ها پول زیادى در اختیار اعلیحضرت گذارده‌اند و معظم له تضعیف روحانیت و سرکوبى روحانیون را تضمین نموده و حتى اذان ظهر و تلاوت قرآن از رادیو ایران حذف شده است. روحانیون در تهران و قم خود را کاملاً آماده مبارزه شدید با دولت نموده‌اند و آیت‌اله بهبهانى اظهار می‌داشت عده زیادى از روحانیون و طلاب پیغام داده‌اند که حتى حاضر به کشته شدن می‌باشند و خود را آماده هر نوع گرفتارى و ناراحتى و یا شکنجه نموده‌اند.

موضوع دیگرى که بین روحانیون به طور خصوصى شایع شده بود بهره بردارى از نفت قم است و روحانیون اظهار می‌دارند چون آمریکائی‌ها امتیاز نفت قم را نگرفته‌اند و فقط حوزه علمیه قم و روحانیون مانع تأسیس شرکت و پالایشگاه در قم هستند لذا اعلیحضرت با اخذ مبالغ زیادى تضمین نموده‌اند که شهر قم را از آخوند و روحانیون خالى خواهند کرد و اقداماتى هم که در تهران و قم و سایر شهرستان‌ها علیه روحانیون صورت می‌گیرد بیشتر براى تضعیف حوزه علمیه قم و خارج کردن روحانیون از این منطقه است.

تعداد نسخه. 5 نسخه

گیرندگان ـ سه نسخه در بخش 312 ـ اداره سوم ـ اداره دوم

عیناً به استحضار ریاست اداره سوم می‌رساند. ساواک تهران نیز در جریان قرار گرفت. 6 / 1 / 42