جبهه ملی و واقعه پانزده خرداد 1342 و سیاست صبر، سکوت و سازش


08 آبان 1400


از: 312                                                                                      تاریخ: 4 / 12 / 1345

                                                                                                 شماره: 441 / د ع

 

    در تاریخ 28 / 11 / 45 دکتر امیرعلائی در منزل اللهیار صالح ضمن صحبت خصوصی راجع به واقعه 15 خرداد 42 اظهار داشت:

 علیرغم فشار دانشجویان دانشگاه وابسته به جبهه ملی به ویژه ارفع زاده که اصرار داشتند 15 خرداد را تأیید و در روز مزبور افراد جبهه ملی را برای تظاهرات به خیابان بکشیم، به دلیل اینکه این واقعه غیراصولی و ثانیاً شعارهای روحانیون دنیاپسند و منطقی نبود و اگر ما کوچکترین دخالتی در این جریانات می‌کردیم، مسلماً جز کشته‌شدن تعدادی دانشجو و بالمآل ریختن آبروی جبهه ملی در انظار بین‌المللی، نتیجه دیگری عاید نمی‌شد، من با این پیشنهاد مخالفت کردم.

 و اللهیار صالح ضمن تأیید نظریه وی اظهار داشت:

 به طور حتم اگر مطابق خواسته این قبیل دانشجویان عمل شده بود، علاوه بر این که یک عده کشته و در هیچ کجا نیز منعکس نمی‌شد، با توجه به اصلاحات عمیق و اجتماعی و رفورم‌هائی که در این کشور در جریان بوده و هست، مسلماً مارک ارتجاع بر پیشانی جبهه ملی نقش می‌بست.

سپس ناطق انتقاداتی در مورد واگذاری کارخانه‌های دولتی به سرمایه ‌داران به عنوان پشتوانه اصلاحات ارضی ایراد و در مقابل این سئوال که چرا تاکنون به دیدن دکتر سحابی نرفته‌اید اظهار داشت:

 خیلی دلم می‌خواست لیکن با شرایط فعلی به صلاح نهضتی‌ها نیست و امیرعلائی افزود شخص مهندس بازرگان آدم باسواد و فاضلی است، اما یک عده جوان احساساتی دور وی را گرفته و او را به این روز انداخته‌اند.

سپس صحبت به انتخابات آینده کشیده شد و اللهیار صالح ضمن اظهار دلسردی از انتخابات مبنی بر این که نمایندگان آینده از حالا برگزیده شده‌اند، اضافه نمود:

 بر فرض که انتخابات هم آزاد باشد، اصولاً وضع مزاجی من طوری است که باید در خانه بنشینم.

 و در خاتمه دکتر امیرعلائی افزود:

 فعلاً در این مملکت نمی‌شود نفس کشید و مسلماً اگر دست به هر اقدامی بزنیم به سرنوشت دکتر حسین فاطمی دچار خواهیم شد.

نظریه رهبر عملیات:

با توجه به وضع جاری کشور و ترقیات و پیشرفت‌های اخیر مملکت، به طور کلی سران جبهه ملی فعلاً هیچ نوع فعالیتی را از طرف افراد این جبهه جایز ندانسته و به استناد این که در صورت مبادرت به فعالیت، جز اتلاف نیرو و از دست دادن وجهه خود نتیجه دیگری عایدشان نخواهد شد، سیاست صبر و انتظار را پیش گرفته‌اند.

 

به پرونده اللهیار صالح ضمیمه و ارائه فرمائید.

 




منبع: رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک، اللهیار صالح، جلد دوم، صفحه 342 و 343، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1398.


 
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.