ابزار و روش‌های شکنجه در ساواک- آسیب رساندن به چشم
13 اسفند 1401
از جمله رعب‌آورترین انواع شکنجه‌های جسمی آسیب رساندن به چشم زندانی و تهدید به کور کردن بود. آسیب رساندن به چشم ریشه‌ای طولانی در تاریخ زندان‌های ایران دارد. بسیاری از حکّام برای از بین بردن خطر مدعیان، به ویژه جانشینان خود، با کشیدن میله داغ بر چشمان آن‌ها و کور کردنشان توطئه‌های احتمالی علیه خود را خنثی می‌کردند.
در دوره پهلوی دوم، شکنجه‌گران ساواک روشی ابداع کردند که در آن به چشمان زندانی آسیب می‌رسید. زندانی را بر زمین انداخته و بازجو بر سینه او می‌نشست، آنگاه با دو دست خود سر او را گرفته و با انگشت شست آنقدر بر چشمان زندانی فشار وارد می‌کرد که گویی در حال بیرون آمدن از جای خود بود
منوچهری، شکنجه‌گر ساواک، در بدو ورود به اتاق شکنجه با انگشت به چشم زندانی اشاره کرده و می‌گفت «الان چشمت را در می‌آورم» همچنین گفته می‌شود آرش (فریدون توانگری) نیز این شکنجه را در کمیته مشترک ضد خرابکاری روی زندانیان اعمال می‌کرد. در این شکنجه فشار ناشی بر چشم، درد شدیدی به وجود می‌آورد تا جایی که گاه متهم بی‌اختیار بازجو را از روی سینه‌اش به سویی می‌راند و لحظاتی از دست او نجات می‌یافت.
گاه آسیب دیدن چشم زندانی به دلایل دیگر به ویژه به دلیل ضربات وارد شده بر سر رخ می‌داد. زندانیانی بودند که به سبب وارد شدن ضربه بر سرشان، چشمشان معیوب و تخلیه شده بود. همچنین در برگه گواهی فوت یکی از زندانیان، علت فوت، ضربات سنگین بر سر و جمجمه، آسیب‌دیدگی چشم و بیرون آوردن آن ذکر شده بود. در مواردی شکنجه‌گران ساواک بر چشم زندانی نیز شلاق می‌زدند تا درد مضاعفی بر وی تحمیل کنند؛ این حالت به کوری یا بدشکلی و انحراف چشم می‌انجامید.
گاه مقاومت اولیه زندانی در برابر شکنجه به خشم بازجوها می‌انجامید که همین امر باعث افزایش شدت شکنجه و نهایتاً معیوب یا کور شدن چشم زندانی می‌شد.
مواردی از آثار سوختگی با آتش سیگار در زیر چشمان برخی زندانیان دوره پهلوی دوم به جا مانده است.[1]
پی‌نوشت:
[1] . دانشنامه زندان سیاسی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، چاپ اول، سال 1401، ج 1، ص 39 و 40.