برگزاری بیست و چهارمین نشست «مجمع مهتاب» در 30 مهر 1403 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی
05 آبان 1403
بیست‌وچهارمین نشست مجمع هماهنگی مراکز تاریخ‌پژوهی و بانک‌های اسنادی (مهتاب)، روز سی‌ام مهرماه 1403 از ساعت 6:30 صبح با حضور دکتر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی به عنوان مهمان ویژه و به میزبانی سازمان کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس، در ساختمان کتابخانه ایران‌شناسی مجلس برگزار شد.
دیگر شرکت‌کنندگان این جلسه از مجمع، آقایان دکتر مسعود معینی‌پور رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی؛ حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ حجت‌الاسلام محمد خزایی رئیس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی؛ دکتر موسی حقانی رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر؛ دکتر مسعود رضایی مرکز اسناد دفتر نشر مقام معظم رهبری؛ قاسم تبریزی عضو شورای پژوهشی مؤژسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی؛ دکتر سید جواد حسینی مؤسسه انقلاب اسلامی؛ عباس سلیمی نمین مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران و حجت‌الاسلام سعید فخرزاده دفتر تدوین دستاوردهای انقلاب اسلامی بودند.
دکتر مسعود معینی‌پور رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در ابتدای این جلسه ضمن عرض خیرمقدم به مدیران و نمایندگان مجموعه‌های عضو مجمع هماهنگی مراکز تاریخ‌پژوهی و بانک‌های اسنادی (مهتاب)، با اشاره به توقف نشست‌های این مجمع در یک دوره محدود، گفت: خوشبختانه در دوره جدید 24 جلسه برگزار شده و از این طریق هماهنگی‌های خوبی بین مراکز تاریخ‌پژوهی و سندپژوهی کشور شکل گرفته و می‌گیرد.
موضوع ویژه این یکی دو جلسه اخیر مجمع حول روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی است و در این جلسه هم نکاتی ناظر بر کارهایی که مجلس در حوزه تاریخ‌پژوهی و سندپژوهی انجام داده، و در خصوص انتخاب موضوع روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی بحث و تبادل نظر می‌گردد.
در ابتدای نشست، حجت‌الاسلام پور محمدی، ضمن عرض تبریک و تسلیت به مناسبت شهادت الگوهای مقاومت فلسطین و لبنان، حسین السنوار و سید حسن نصرالله، مجمع مهتاب، سازمان‌های زیرمجموعه این مجمع و شکل‌گیری و دوران فترت این مجمع را جهت استحضار دکتر قالیباف، به اختصار توضیح دادند.
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در مورد وضعیت اسناد و نشریات موجود در کشور، تعداد این منابع، حجم اسناد و نشریات دیجیتال‌سازی شده نیز توضیحاتی ارائه کردند و گفتند: امروز کتابخانه ملی حدود 600 هزار روزنامه در اختیار دارد که عمدتاً اسکن شده، اما بازیابی‌اش طبق تاریخ نشر روزنامه است و جستجوی محتوایی داخل متن روزنامه‌ها ندارد.
حجت‌الاسلام پور محمدی، در مورد فعالیت مرکز تحت مدیریت خود در حوزه نشریات گفت: خوشبختانه توانسته‌ایم در سامانه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 85 هزار نشریه با قابلیت بازیابی موضوعی را در دسترس عموم قرار دهیم.
ایشان با یادکرد و توضیح و معرفی روز تاریخ نگاری خاطر نشان کرد: 25دی ماه مقارن با انتشار نامه تاریخی امام راحل در سال ۶۷ برای تدوین تاریخ انقلاب اسلامی، به عنوان روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی نامگذاری شده است. ما اعضای مجمع مهتاب، طی مکاتبه‌ای در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خواستار نامگذاری روز ۲۵ دی ماه به عنوان روز تاریخ نگاری انقلاب اسلامی در تقویم رسمی کشور شدیم و این پیشنهاد خوشبختانه به تصویب رسید. اکنون در این نشست برای سومین بزرگداشت این روز در دی ماه امسال، باید برنامه‌ریزی و گفتگو کنیم.
دکتر موسی حقانی، دومین عضو مجمع بودند که به ارائه گزارش و نظر خود پرداختند. ایشان در ابتدای سخنان خود، از کتابخانه ایران‌شناسی، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های تخصصی کشور یاد کردند که فراز و فرودهای بسیاری قبل از انقلاب تاکنون داشته و اظهار امیدواری کردند که این کتابخانه در دوران ریاست دکتر معینی‌پور، اوج بگیرد.
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، اسناد موجود در مراکز اسنادی کشور را حدود پانصد میلیون برگ خواند و گفت: کارهای خوبی هم به وسیله این اسناد انجام شده است. ما درگیر یک جنگ شناختی در حوزه تاریخ با حدود 22 جریان از جریانات مختلف قرار داریم و خوشبختانه این مجموعه‌های تاریخ‌پژوهی ما توانسته‌اند بیش از 2 هزار عنوان منتشر کنند و اگر الان حرفی در حوزه تاریخ انقلاب زده می‌شود، از مرجع همین مراکز است و مطمئناً با توجه بیشتر به این مراکز، خروجی مطلوب‌تری خواهند داشت.
دکتر حقانی، در بخشی از صحبت‌های خود ضمن اعلام اینکه متأسفانه اسناد تاریخی به راحتی و توسط دلال‌های داخلی و خارجی در کشور به فروش می‌رسد، تصریح کرد: قطعاً افرادی که این اسناد را خریداری و جمع می‌کنند، اهداف شومی دارند و در تحریف و جعل تاریخ از آن‌ها استفاده می‌شود.
آقای حقانی با اشاره به اینکه ما در حال حاضر در حوزه جعل اسناد، قانون داریم، اضافه کرد: به نظر می‌رسد این قانون نیاز به بازنگری دارد و باید به نحوی با بحث فروش اسناد در کشور مقابله شود و این‌طور نباشد که اسناد ملی ما را یا دلال‌ها در کشور بفروشند یا عوامل خارجی آن‌ها را از کشور خارج کنند.
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر با توجه به حضور دکتر قالیباف در این نشست گفت: از آنجا که بخش عمده‌ای از اسناد ایران در آرشیوهای خارجی است، از جناب دکتر قالیباف تقاضا داریم در فرصت‌ها، سفرها و نشست‌های بین‌المللی، این اسناد را مورد توجه قرار دهند تا بتوانیم اسناد ملی که در کشورهای منطقه و خارجی است را تبادل کنیم و به کشور برگردانیم.
آقای عباس سلیمی نمین هم در سخنانی ضمن اشاره به اینکه در دسترسی به برخی اسناد وضعیت نامطلوبی داریم، تصریح کرد: متأسفانه برخی دستگاه‌ها و نهادها اسناد خود را در اختیار شورای اسناد قرار نمی‌دهند و بعضاً شرایط سختی برای دسترسی به اسناد دارند که نه‌تنها به محقق کمک نمی‌کند، بلکه در این رفت‌وآمدها او را خسته و بی‌انگیزه می‌کند.
مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران با اشاره به قانون مصوب درخصوص اسناد ملی و تاریخی، گفت: درست است که در این حوزه قانون داریم، اما ضمانت اجرای قانون نداریم و باید یک ضمانت اجرایی برای قانون، تدوین و تصویب کنیم.
در ادامه این نشست، موضوع روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی در دستور کار اعضای مجمع مهتاب قرار گرفت و رؤسا و نمایندگان هر کدام از این مجموعه‌های تاریخ‌پژوهی و اسنادپژوهی موضوع مورد نظر خود را بیان کردند.
در تبادل نظر بین اعضای مجمع، موضوعات مختلفی از جمله بحث مقاومت، فلسطین و یهود به ویژه صهیونیسم، اشرافیت یهود، سلطه یهود در ایران زمان پهلوی و... مورد توجه قرار گرفت.
آقای سید جواد حسینی نماینده مؤسسه انقلاب اسلامی هم در سخنانی ضمن تأکید بر اهمیت بحث حمایت تقنینی از مجمع مهتاب گفت: در بحث تخصصی ما به عنوان اعضای مجمع باید کار را پیش ببریم، اما بحث تقنینی آن را باید از مجلس شورای اسلامی و به‌ویژه رئیس این قوه درخواست کنیم.
وی همچنین با بیان اینکه به تاریخ جمهوری اسلامی ایران خیلی بیشتر باید توجه شود، افزود: خواهش بنده این است که فضایی ایجاد گردد تا تاریخ و اتفاقات دهه‌های 60 و 70 بازبینی شود.
در پایان این جلسه، با توجه به نظرات مختلف، آقای مسعود معینی‌پور رئیس سازمان کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس پیشنهاد کرد یک بازه شش روزه برای اجرای برنامه مجموعه‌های مختلف عضو مجمع مهتاب مشخص گردد و به روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی منتهی شود. به این ترتیب که هر روز یک مجموعه مباحث مربوط به موضوع مورد نظر خود را ارائه کند و در روز پایانی، یک همایش جهت جمع‌بندی همه موضوعات، تجلیل و قدردانی از مؤسسه و تاریخ پژوه برتر و... برگزار شود.
در پیشنهاد آقای معینی‌پور که به عنوان مصوبه این نشست هم اعلام شد، تولید یک بسته‌چند رسانه‌ای، تولید برنامه‌های تلویزیونی در روزهای مشخص شده و معرفی فعالان برگزیده حوزه تاریخ‌پژوهی و اسناد پژوهی و تقدیر از ایشان در مراسم اختتامیه در روز تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی نیز طرح و تصویب شد.
دکتر محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به اهمیت مسأله اسناد، تاریخ‌نگاری و تاریخ‌پژوهی گفت: شاید حدود 30 سال به اهمیت این موضوعات پی‌برده نشده بود و با گذر زمان متوجه اهمیت ویژه این موضوعات شدیم. چهار میلیون اسناد پیش از انقلاب در کتابخانه مجلس با هوشمندسازی آماده برخط شدن است. دکتر قالیباف دیجیتالی کردن(هوشمندسازی) اسناد کتابخانه مجلس را اقدام مثبتی ارزیابی کرد و یادآور شد: براساس گزارشی که چند نوبت دریافت کردم، قریب به 4 میلیون اسناد از پیش از انقلاب به‌صورت دیجیتالی درآمده و آماده انتشار است تا همگان به آن دسترسی داشته باشند. اسناد پس از انقلاب نیز مرحله اسکن را گذرانده و قرار است همین مسیر را طی کند تا در نهایت همه آن‌ها در معرض عموم قرار بگیرد.
وی روایتگری را گام اول در مسیر روشنگری دانست که ارزش افزوده کار تاریخی را چند ده برابر می‌کند و افزود: اگر از روایتگری اتفاقات و رویدادها و... در این زمان غفلت شود، ده‌ها سال بعد هرقدر برای روایتگری تلاش شود، اثری نخواهد داشت.
رئیس مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه موضوع مقاومت، جبهه مقاومت و مسأله فلسطین و لبنان از موضوعات حیاتی، ریشه‌ای و مبنایی انقلاب اسلامی است، عنوان کرد: اگر نهضت امام(ره) مبنای انقلاب باشد، در موضوع کاپیتولاسیون که از سوی ایشان مطرح شد، ام‌الفساد جهان بشریت و امت اسلامی ریشه در رژیم صهیونیستی دارد که تمشیت امور آن نیز بر عهده آمریکا است.
وی اظهار کرد: امروز نسل جدیدی را می‌بینیم که هیچ آگاهی نسبت به وقایع و اتفاقات آن سال ندارند و وقتی با دانشجویان ورودی امسال صحبت می‌کنیم می‌بینیم نسبت به این مسائل هیچ تحلیلی ندارند و براساس روایت‌های دیگران برداشت می‌کنند؛ نکته مهم این است که اگر قصد داشته باشیم بعدها این موضوع را روایتگری کنیم بی‌فایده است.
دکتر قالیباف روایتگری موضوعات روز را از آن جهت مهم دانست که تحلیل هر حادثه در کشور نیازمند اطلاع و آگاهی نسل جدید نسبت به آن است، چرا که اگر اطلاع نباشد، حساسیت هم وجود نخواهد داشت و گفت: امروز دچار جنگ ترکیبی هستیم که شامل جنگ نرم، جنگ سخت و جنگ هوشمند می‌شود و مسأله روایتگری به‌عنوان نوعی ابزار حضور در این جنگ است که ما در مجلس نیز برای تحقق آن کمک خواهیم کرد.
رئیس قوه مقننه، استفاده از فناوری در حوزه تاریخ پژوهی و سندپژوهی را سرخط و آغازی برای جبران گذشته دانست و گفت: امروز سیستم آنالوگی(دستی) در حال تبدیل شدن به سیستم دیجیتالی(هوشمند) است، اما از اینجا به بعد باید تلاش کنیم تا همراه با دنیا حرکت کنیم که اگر این اتفاق رخ ندهد دچار فاصله نوری با همه دنیا می‌شویم و به معنای واقعی از تاریخ و اذهان حذف شده و ماندگار نمی‌شویم.
وی در این بخش از سخنان خود با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر استفاده از هوش مصنوعی عنوان کرد: با استفاده از این ابزار می‌توانیم عقب ماندگی‌های گذشته خود را جبران کنیم که اگر غفلت شود واقعاً از صحنه روزگار حذف می‌شویم.
دکتر قالیباف با اشاره به عمر 117 ساله تاریخ قانونگذاری در کشور، بیان کرد: ما تمام سیر تاریخی قوانین را با استفاده از هوش مصنوعی به لحاظ لفظی و معنایی گردآوری کرده‌ایم و تمام روندی که یک قانون در طول عمر خود گذرانده، مشخص است.
رئیس مجلس در ادامه با بیان اینکه براساس هوشمندسازی صورت گرفته در مجلس مشخص است که هر قانون را چه کسی و چه ارگانی در چه تاریخی برای بار اول به تصویب رسانده و کجا تکرار و کجا منسوخ شده است، عنوان کرد: در چند هفته اخیر به نمایندگان گفتم برای ارائه هر طرح یا اصلاح ماده‌ای ابتدا باید با تبلت خود به این سامانه مراجعه کنند تا کار تکراری صورت نگیرد.
وی در ادامه با اشاره به تنقیح قوانین با استفاده از هوش مصنوعی که قابلیت تبدیل 12 هزار قانون به 3 هزار قانون را دارد، گفت: در حوزه تاریخ و اسناد نیز در وهله نخست باید به دنبال گردآوری و بعد استفاده از هوش مصنوعی بود که هم به جهت معنایی و هم به جهت لفظی امکان پذیر است.
رئیس نهاد قانونگذاری کشور با تأکید بر اینکه در کنار استفاده از هوشمندسازی اسناد باید کاری کنیم که از دنیا عقب نمانیم، گفت: در کنار آن باید مسیر شناخت و تحلیل درست از مسائل روز را برای جوانان فراهم کنیم و هرچه سریع‌تر روایتگری به‌موقع را انجام دهیم تا جوانان از این طریق به‌عمق ماجراها آگاه شوند.
