امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: عبرت‌ها چه بسیارند و عبرت‌گیری و پندپذیری چه اندک است. قصارالحکم، صفحه 118، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

ما را در طول تاریخ و در سده‌های اخیر از هر پیشرفتی محروم کرده‌اند و دولت‌مردان خائن و دودمان پهلوی خصوصاً. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 21، ص 416.

 

روزشمار اسنادی


پس از آن که هیأت امنای دانشگاه پهلوی (دانشگاه شیراز) پیشنهاد وزیر علوم مبنی بر انتخاب هوشنگ نهاوندی به ریاست این دانشگاه را پذیرفت، شاه بنا به پیشنهاد عَلَم وزیر دربار و به موجب دستخط شماره 6255 تاریخ 47/9/11 نهاوندی را به ریاست دانشگاه پهلوی منصوب کرد. سیاست‌های نهاوندی در دانشگاه پهلوی باعث شد تا ساواک در گزارشی بنویسد:
«با روشی که آقای دکتر نهاوندی و معاونینش پیش گرفته‌اند، دانشجویان از آنان برگشته و کم کم دارند همه با هم علیه آنان متفق می‌شوند.»
در همین زمان انتشار کتاب اسماعیل رائین (فراموشخانه یا تاریخ فراماسونری در ایران 3 جلدی) عضویت هوشنگ نهاوندی در فراماسونری را مورد اشاره قرار داد (سند الحاق دکتر هوشنگ نهاوندی به لژ ژاندارک شماره 21 ل.ب. ایران در ادامه این متن آمده است. همچنین نهاوندی با فراماسون‌های لژ شیراز [شعبه لژ روشنایی] و لژهای مشعل و فارابی رابطه داشت) زمزمه‌هایی مبنی بر بهائی بودن نهاوندی نیز در محیط‌‌های دانشگاهی به گوش می‌رسید. به نظر می‌آید که طیف‌های مذهبی دانشگاه به ویژه انجمن مذهبی دانشگاه پهلوی در دوره مدیریت نهاوندی محدودیت‌های خاصی را متحمل می‌شدند. (کتاب رجال عصر پهلوی؛ هوشنگ نهاوندی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1384، دارای اسناد متعددی درباره لژهای فراماسونری در ایران است که شایسته بررسی بیشتر و مستعد یک پژوهش جدی درباره فراماسونری در ایران است.)



سند زیر گزارشی است از سخنرانی‌ «شهید آیت‌الله سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد» در شهرستان «گنبد کاووس» در سال 1357. تأثیر این سخنرانی‌ها در میان مردم چنان بود که رژیم را به وحشت انداخته بود. در انتهای این سند آمده است: «چون محتمل بوده که جلوگیری از منابر واعظ مورد بحث از طریق شهربانی محل، موجب بروز تشنجات در منطقه گردد، قرار شده که با تشکیل شورای تأمین، وضعیت وی بررسی و درباره‌‌ی یاد شده تصمیمات مقتضی اتخاذ گردد.»



سندی که در ادامه می‌آید نشان می‌دهد که تظاهرات آغاز ماه محرم نه تنها در شهرهای بزرگ که در شهرهای کوچک نیز به رویارویی میان انقلابیون و رژیم منجر شده است. در سند می‌بینیم که در شهر «برازجان» 6 نفر به ضرب گلوله مجروح شده‌اند. در گزارش‌ دیگری تعداد مجروحین این شهر 9 نفر ضبط شده است.



آغاز ماه مبارک رمضان در سال 1357 رویارویی رژیم پهلوی با مردم مسلمان کشور را وارد مرحله‌ی تازه‌ای کرد. از ویژگی‌های این ماه می‌توان به افزایش اعتراضات مردمی و شدت گرفتن خشونت‌های رژیم اشاره کرد. در سند دیگر امروز می‌بینیم که جمعیت بسیار زیادی در بهشت زهرا اجتماع کرده و آماده برگزاری مراسم شهدای این روز بوده‌اند. در بخشی از سند آمده است: «حدود 5000 نفر به بهشت زهرا وارد و در اطراف قطعه 17 و غسالخانه اجتماع نمودند تاکنون سه جنازه، یک مرد، یک زن و یک جوان در قطعه 82 دفن گردیده و یک اتومبیل گاز ارتشی حاوی جنازه در نزدیکی غسالخانه ایستاده است.» تعداد شهدای اول ماه محرم را بیشتر از 150 نفر نقل کرده‌اند.



متن اعلامیه‌های امام خمینی(ره) در سال 1357 موضوع سند زیر است. این اعلامیه که در اول محرم منتشر شده بود، اهمیت بسیار زیادی داشت. در قسمتی از این اعلامیه از افسران ارتش و سربازان خواسته شده بود که به توده‌های مردم بپیوندند. در بخشی از این اعلامیه آمده است: «من از سربازان سراسر کشور خواستارم که از سربازخانه‌ها فرار کنندکه این وظیفه‌ایست که در خدمت ستمکار نباید بود. من از پدرها و مادرها و عائله صاحب منصبان تقاضا دارم که آنان را از کمک به شاه خائن و از اطاعت از صاحب منصبان خدمتگزاران به شاه و اجانب باز دارند و از درجه‌داران خواستارم که به ملت خود بپیوندند و افتخار خدمت به مسلمین را احراز کنند.» تأثیر این اعلامیه چنان بود که آمریکایی‌ها که به دنبال انجام کودتا در درون ارتش بودند دچار تردید جدی شدند و اطمینان خود را از بدنه‌ی ارتش از دست دادند.



تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.