امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: عبرت‌ها چه بسیارند و عبرت‌گیری و پندپذیری چه اندک است. قصارالحکم، صفحه 118، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

ما را در طول تاریخ و در سده‌های اخیر از هر پیشرفتی محروم کرده‌اند و دولت‌مردان خائن و دودمان پهلوی خصوصاً. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 21، ص 416.

 

روزشمار اسنادی


اصلاحات ارضی پیشنهادی آمریکا به رژیم پهلوی در سال 1341 که با تبلیغات گسترده‌ای همراه بود، صدمات جبران‌ناپذیری را بر ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور وارد کرد که هنوز هم عوارض آن پس از چند دهه‌ کاملاً از میان نرفته است.

سند زیر به اصلاحات ارضی از زاویه‌ای که کمتر به آن پرداخته شده اختصاص دارد. این سند نشان می‌دهد که افراد با نفوذ از طریق دادن رشوه به مقامات ارشد رژیم همچنان زمین‌های خود را نگه می‌داشته‌اند. در بخشی از سند آمده است: «[عبداله ضرغام‌پور] 50 حلب روغن آماده نموده است که با خود به تهران ببرد و به اطرافیان خود اظهار داشته است که بیست حلب روغن‌ها را به آقای سلیمان بهبودی کارمند دربار و 20 حلب را به وزیر کشور و ده حلب دیگر را به یک نفر وکیل دادگستری که از اهالی بختیاری است خواهد داد و با این وجه و هدایا و همچنین اظهار خدمتگذاری ...، اقداماتی در تهران به عمل خواهد آورد که قانون اصلاحات ارضی در مسئله بویر احمد سفلی و املاک او به صورت فورمالیته برگزار شود.»



از تفریحات معمول و رایج در دوره‌ی پهلوی که علاوه بر گسترش آن در سراسر کشور، مورد علاقه خاص طبقات بالای جامعه بود باید به قمار اشاره کرد. به گفته‌ی اسناد ساواک یکی از مهم‌ترین محل‌های برگزاری قمار که در آن مبالغ کلانی برد و باخت می‌شد، منزل پرویز خسروانی و همسرش ملیحه نعیمی از چهره‌های مطرح تشکیلات بهائیت بود. مبالغ برد و باخت شده در این جلسات چنان بود که بعضاً به گوش شاه نیز می‌رسید. در سند زیر می‌بینیم که همسران غلامعلی اویسی و خسروانی که از این وضعیت نگران بوده‌اند پیشنهادات زیر را مطرح کرده‌اند: «با این عمل این‌ها هم آبرویشان در خطر است و هم این که چون تا نیمه‌های شب بیدار هستند از نظر سلامت هم در معرض خطر هستند و باید ترتیبی بدهیم که حداکثر هفته‌ای سه شب قمار کنند آن هم نه برای برد و باخت.»



سند دیگر امروز بزرگداشت چهلمین روز شهادت «آیت‌الله سید مصطفی خمینی» در سال 1356 در یکی از مساجد شهر «شوش» را نشان می‌دهد. این سند دغدغه‌ها و نگرانی‌های مردم مسلمان و انقلابی ایران را به خوبی انعکاس داده است.



سندی که در ادامه می‌آید گزارش «تیمسار مقدم» رئیس ساواک برای «ارتشبد ازهاری» نخست وزیر رژیم در سال 1357 است. به نظر می‌رسد که بر اساس همین گزارش بود که ازهاری در نطقی ادعا کرد که شعارهای پخش شده در تهران از طریق نوار می‌باشد. مقدم در این گزارش آورده است: «یکی از شیوه‌هایی که این عناصر به کار می‌برند آن است که در بالای بام‌های منازل خود بلندگوی دستی با برق و باطری نصب و نوارهای حاوی مطالب تحریک کننده پخش می‌کنند یا از بلندگوها به طور زنده شعار می‌دهند و مردم را تحریک می‌کنند.»



 موفقیت انقلاب اسلامی مرهون رهبری هوشمندانه حضرت امام(ره) و همراهی قشرها و طبقات مختلف مردم بود. روحانیون با استفاده از شبکه‌ی مساجد، دعوت به انقلاب علیه رژیم را در سراسر کشور می‌گستراندند. اسناد ساواک به خوبی حضور روحانیون در نقاط مختلف ایران (از مرکز تا مرز، از شهرهای بزرگ تا روستاها) را روایت کرده‌اند. فرهنگیان (معلمان و دانش‌آموزان) به ویژه در سال 1357 با پی گرفتن اعتصابات و تعطیلی‌های مکرر مدارس و مراکز آموزشی نقش مهمی در پیشبرد مبارزات انقلاب اسلامی داشتند. گزارش‌های مکرر مأموران ساواک مبنی بر تعطیل یا دایر بودن مدارس و مراکز آموزشی نواحی مختلف، اهمیت این اعتصابات را نشان می‌دهد. ضلع دیگر این مبارزات را بازاریان شکل می‌دادند، بازاریان از همان آغازین روزهای نهضت امام از نیروهای اصلی و پیشبرنده مبارزات بودند. تعطیلی بازار و حمایت‌های مالی از سایر انقلابیون گوشه‌ای از همراهی‌های اهل بازار با انقلاب اسلامی هستند. سندهای زیر فعالیت‌های روحانیون و فرهنگیان در آذر 1357 را به روایت نشسته‌اند. 



تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.