بازی فوتبال ایران و اسرائیل در سال 47 و 49 و بروز خشم و انزجار مردم از رژیم غاصب صهیونیستی

تاریخ انتشار: 29 ارديبهشت 1403

اغلب صاحب‌نظران اذعان دارند که فوتبال را نباید از پس عینک سیاست نگریست؛ اما در حافظه تاریخی ایرانیان وقتی پای تیم فوتبال اسرائیل در میان باشد، قضایا طور دیگری رقم می‌خورد.

نفرت و انزجار مردم ایران از رژیم صهیونیستی در دوره نهضت اسلامی به شیوه‌های مختلفی بروز و ظهور می‌یافت و به ‌خاطر ارتباط ویژه رژیم پهلوی با رژیم صهیونیستی، اغلب چالش‌هایی نیز برای محمدرضاشاه ایجاد می‌کرد.

یکی از مهم‌ترین تقابل‌های دو تیم فوتبال‌ ایران و اسرائیل در رقابت‌های آسیایی که با اعلام انزجار مردم همراه شد، در 29 اردیبهشت 1347 رخ داد. یک روز قبل از این مسابقه شایع شده بود که حبیب‌الله القانیان[1] سرمایه‌دار مطرح یهودی، 10 هزار بلیط این مسابقه را تهیه کرده تا به ‌طور رایگان در اختیار یهودیان قرار دهد.

در گزارش «خیلی محرمانه» به تاریخ 28 / 2 / 1347 در این‌باره آمده است: «برابر اطلاع، آقای حبیب القانیان قبلاً ده هزار بلیط مسابقات جام آسیایی را خریداری و بین یهودیان تقسیم نموده است.» همین گزارش از احتمال بروز درگیری در جریان این مسابقه خبر داد و نوشت: «... درصورت بروز عکس‌العمل از طرف کلیمیان، به احتمال قوی ممکن است تضادی بین ایرانیان و اقلیت یهودی به ‌وقوع بپیوندد.»

ساعت 18 روز 29 اردیبهشت سرانجام دو تیم ملی ایران و اسرائیل در حضور حدود 40 هزار تماشاچی در ورزشگاه امجدیه رو در روی هم قرار گرفتند و در نهایت تیم فوتبال ایران توانست با دو گل حریف را شکست دهد. روزنامه‌ اطلاعات از احساسات زایدالوصف مردم در پی شکست اسرائیل خبر داد و نوشت: «تهران دیشب تا صبح بیدار بود...»

انزجار و نفرت مردم ایران نسبت به اسرائیل این‌بار در زمین فوتبال خود را نشان داد؛ براساس اسناد موجود قبل از برگزاری این بازی، اعلامیه‌ها و تراکت‌هایی در ضدیت با رژیم صهیونیستی در اطراف ورزشگاه امجدیه توزیع شد. مأمور مخفی ساواک به نقل از یک منبع ناشناخته در این‌ رابطه گزارش داد: «... من نزدیک امجدیه بودم. تراکت‌های زیادی پخش شد که علیه اسرائیل بود و نشان دادند در واقع چقدر با اسرائیل مخالف هستند.» این گزارش می‌افزاید: «مردم ناراحتی خود را به نام فوتبال علیه اسرائیل ابراز نمودند.»

البته این آخرین تقابل تیم‌های ایرانی و اسرائیلی در قالب رقابت فوتبال نبود. دو سال بعد، در 21 فروردین 1349 بار دیگر مردم ایران فرصت یافتند تا نفرت خود را از اسرائیل فریاد بزنند. در این روز دو تیم تاج تهران و هاپوئل تل‌آویو، برای تعیین قهرمان مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا در ورزشگاه امجدیه تهران رو در روی هم قرار گرفتند.

جدا از نتیجه بازی که به سود تیم ایرانی رقم خورد، باز هم احساسات ضد صهیونیستی مردم ایران خودنمایی ‌کرد. «پس‌ از خاتمه‌ بازی‌ و شکست‌ تیم‌ اسرائیل‌، جمعیت‌ تماشاگر از میدان‌ امجدیه‌ به‌ حرکت‌ درآمد و پس‌ از سنگ‌باران‌ کردن‌ دفتر هواپیمایی‌ ال‌عال‌ و با شعارهای‌ ضد آمریکایی‌ و ضد اسرائیلی‌ و به ‌طرفداری‌ از فلسطینیان‌، با پلیس‌ درگیر شدند.»[2]

این جریان، محمدرضاشاه را به شدت عصبی کرده بود. به روایت اسدالله علم: «صبح شرفیاب شدم. شاهنشاه را فوق‌العاده ناراحت دیدم. علت را جویا شدم. فرمودند جریاناتی در شهر هست که عادی نیست؛ یعنی بعضی دستجات دانشجویان و بعضی جوان‌ها‌ی دیگر شعارهایی می‌دهند که کاملاً کمونیستی(!) است.[3] یک فتح فوتبال که این همه سر و صدا ندارد. آن همه شعارهای زنده باد خلق فلسطین و مرگ بر یهود [برای چیست؟] عوامل امنیتی هم نمی‌دانند ریشه کار چیست؟»[4]

مصطفی حائری‌زاده که خود شاهد رخدادهای سیاسی آن روزها بود به یاد می‌آورد: «هنگامی که مسابقه به نفع ایران تمام شد، دستگاه سخت به وحشت افتاد. یادم هست برق قسمتی از شهر را قطع کردند. من در چهارراه ولیعصر بودم. تمام خیابان‌ها مملو از جمعیت بود. مردم شعار می‌دادند و علیه موشه‌دایان شعر می‌خواندند. تمام تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها و سواری‌ها چراغ‌هایشان را روشن کرده و بوق می‌زدند. در هیچ قنادی‌ای شیرینی نمانده بود... روز بعد فوتبالیست‌های اسرائیلی تحت حفاظت شدید امنیتی از کشور خارج شدند و دستگاه فهمید در این کشور هیچ جایی برای اسرائیل وجود ندارد.»[5]

با پیروزی انقلاب از آنجا که جمهوری اسلامی، اسرائیل را به عنوان یک کشور قانونی به رسمیت نمی‌شناخت، ورزشکاران ایرانی نه تنها در فوتبال، بلکه در هیچ رشته ورزشی دیگر حاضر به مسابقه با نمایندگان این رژیم غاصب نشدند و این روش برای برخی از ورزشکاران آزاده جهان الگو قرار گرفت.

پی‌نوشت‌ها:

[1] . حبیب القانیان از یهودیان با نفوذ و رئیس انجمن کلیمیان ایران بود. او که به ‌عنوان یک یهودی ثروتمند شناخته می‌شد، نقش ویژه‌ای در اعمال سیاست‌های ضد ملی و ضد اسلامی در ایران داشت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی وی دستگیر، محاکمه و اعدام شد. در دادگاه محاکمه وی، اسنادی رونمایی شد که نشان می‌داد القانیان به ‌همراه چند تن از یهودیان در تأمین هزینه‌های دولت اسرائیل نقش داشته است.

[2] . روح‌الله حسینیان، چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص 714.

[3] . شاه طبق عادت خود، عامل تمام حرکت‌هایی که در ضدیت با سیاست‌های رژیم صورت می‌گرفت را «ارتجاع سرخ و سیاه» قلمداد می‌کرد.

[4] . یادداشت‌های علم، ویراستار: علینقی عالیخانی، بی‌جا: انتشارات مازیار، ج 2، ص 25.

[5] . غلامعلی پاشازاده، خاطرات مصطفی حائری‌زاده، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص 225.