مجموعه روزشمار انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (جلد پنجم) استان یزد

سال انتشار: 1394

تعداد صفحات: 536

قیمت: 200000 ریال

دمیدن صبح
متن زیر گزارشی است پیرامون کتاب" انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان یزد، جلد پنجم، [تدوین]مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، ناشر: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول، زمستان 1394"
این کتاب از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
الف) مقدمه تدوین کننده و ناشر: (صفحه پنج تا بیست و هشت) ب)اسناد (متن و تصویر اسناد) صص 1-432
ج) فهرست اعلام (صص433-450) د) ضمائم (صص451-490) ی) تصاویر (14 صفحه شامل 41قطعه عکس)
سندهای این مجموعه به محدوده زمانی 01/08/1357 تا 18/11/1357 تعلق دارند. در مقدمه بیست و سه صفحه ای این کتاب، ناشر کوشیده است با استناد به متن سندهای این مجموعه، خطوط اصلی و جریان حاکم بر روایت موجود در اسناد را به خواننده بشناساند. این مقدمه مستند، به توصیف فضای سیاسی و اجتماعی یزد در فاصله آبان تا بهمن 1357 پرداخته است.
شکل و فرم سندها
سندهای این مجموعه حاوی اخبار و روایت‌های دست اولی از فضای سیاسی و اجتماعی یزد در ماه‌های پایانی حکومت پهلوی و روزهای نخستین روی کار آمدن دولت موقت هستند. این سندها از نظر شکل و فرم متنوع هستند: نامه‌های داخلی ساواک که حاصل کار مآموران و کارمندان آن سازمان بوده (مثلاً صفحات2،3، 4) گزارشهای شهربانی و ژاندارمری به ساواک (صفحات 5و13) نامه هایی از شرکت‌ها به ساواک و ژاندارمری یزد (صص8و95) اطلاعیه‌های اداری(ص96) نامه هایی از آموزش و پرورش (صص110-109) تلفنگرام (ص109) نامه هایی به استانداری(ص115، 269) و شهربانی (ص143)و .....
محتوای سندها
با مطالعه سندهای این مجموعه می‌توان تصویری جالب از شهر و استان یزد در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی به دست آورد. خطوط اصلی این تصویر را این گونه می‌توان تصویر کرد: اعتصابات و تعطیلی‌های مراکز اداری، بازار و شرکت‌ها با برنامه‌ریزی و قدرت در حال پیگیری بود. اسناد این مجموعه گزارش‌های متعددی از گسترش و انقطاع و اتصال اعتصابات در آموزش و پرورش (صفحات1،4، 39، 63، 91، 122،126، 258، 357) ادارات دولتی (صفحات2، 5) بیمارستانها (صفحات3،11، 22) شیر و خورشید (صفحات27) شرکت ها، کارخانه‌ها و معادن (صفحات5، 11، 18،22، 39، 63، 110، 126، 194،195،198) بازار (ص110، 120، 135، 155، 357) شهرداری (ص124) و مخابرات(ص142) ارائه می‌دهند. (نیز نک: صص291، 293، 299)
نقش روحانیون در تاریخ یزد در رهبری مردم (نک: ص344، 345، 403) و به ویژه اعتصابات امری آشکار و بدیهی است. (برای اطلاع از نقش روحانیت در رهبری اعتصابات نک: صص134، 125-124، 211،213، 261، 284) در این اسناد به فعالیت‌های آیت الله شیخ محمد صدوقی (در رهبری مردم یزد؛ صص102، 113، 146، 205، 261، 304، 305،383،384، 385) و دیگر روحانیون (صص26،117، 118، 171،242، 215، 251 نیز جامعه روحانیت اردکان؛ص242) اشاره شده است. روحانیون از مساجد به عنوان یک سنگر و رسانه استفاده می‌کردند.(صفحات 17،23-25،36،42،176،187،220)
وجه دیگر تصویر یزد در این ماه‌ها تظاهرات، شورش، شعارنویسی و حمله به مراکز دولتی ( بانک ها، مراکز دولتی، دفاتر حزب رستاخیز و سینماها: صفحه33) به منظور به تعطیلی کشاندن آنها بود. کارمندان آموزش و پرورش، معلمان، دانش آموزان و دانشجویان(صفحات13، 14، 16، 18، 28،29، 98، 107،256، 255) کارمندان ادارات (صفحات16) و زنان (صفحه17) از نیروهای پیش برنده مبارزه بودند. تهدید کارمندان (صص115،116، 131، 139، 159و218) از دیگر روشها برای به تعطیلی کشاندن ادارات دولتی بود. در اسناد به آموزش ساخت بمب دستی نیز اشاره شده است. (صفحه 265) شورای تأمین استان یزد نیز با توجه به در پیش بودن ماه محرم، خواستار اعلام وضعیت قرمز شده بود. (صفحه204)این تصمیم ظاهراً تحت تأثیر شایعات پیرامون درگیری مردم با مأمورین دولت در روزهای تاسوعا و عاشورا(19و20/09/1357:صفحه405) اتخاذ شده بود. (صفحات 288، 326)
در حالی که روز به روز بر نیروی جبهه انقلابیون افزوده می‌شد، در دیگر سو اما رژیم روز به روز ضعیف تر و ناتوان تر می‌گشت. ضعف قوای انتظامی در یزد و عدم توانایی و تصمیم گیری مقامات مسئول موجی از وحشت را به وجود آورده بود. (ص117) در چنین شرایطی طرح انقلابیون برای پایین کشیدن پیکره‌های محمدرضاشاه و رضاشاه که قرار بود شب هنگام و با هماهنگی اداره برق [برای قطع سراسری برق]انجام شود، (صص240،246) در روزهای تاسوعا و عاشورا انجام شد. (صص333، 337نیزص367، گزارشی از تفت و اردکان، صص334و336) برخی از اسناد این مجموعه به زرتشتی‌های یزد و کردهای عراقی ساکن یزد (صفحات 12و 135) اشاره دارند.
این مجموعه با پیام تشکر آیت الله صدوقی به والری ژیسکار دستن جهت سپاسگزاری از مهمان نوازی فرانسوی‌ها نسبت به حضرت امام (صفحه431) و اعلام حمایت فرهنگیان تفت (18/11/1357) از دولت موقت پایان می‌یابد.
اوضاع ساواک
ساواک در آبان ماه 1357، طرح جامع انتقال اسناد به مراکز استان‌ها و پادگانهای نظامی و مراکز انتظامی محل را در دست اقدام داشت. (صفحه65) چگونگی برخورد با مهاجمینی که قصد ورود به سازمان را داشته باشند مورد بحث بود.(صفحات20) در چنین اوضاعی کار برای مأمورین ساواک سخت شده بود. روحیه کارمندان با تهدیدات مداوم، بسیار مشوش توصیف شده است. کسب خبر از وضعیت منطقه به وسیله عوامل ساواک به حداقل رسیده بود. حتی منابع از ملاقات و تماس تلفنی خودداری می‌کردند. از این رو تصمیم گرفته شد روز 17/10/1357به تدریج پرونده‌ها و مدارک به شهربانی انتقال داده شود تا چنانچه اجرای طرح اضطراری لازم شد، مشکلاتی از نظر حفاظتی پیش نیاید و در صورت لزوم کارمندان نیز در شهربانی مستقر شوند. (صفحات172و423)
واقعیت آن است که مجموعه اسناد یاد شده تصویری متنوع و جذاب از تاریخ یزد طی ماه‌های آبان تا بهمن 1357 را به نمایش می‌گذارند. خوانند این اسناد از سویی با اعتصابات و تظاهرات مردم انقلابی همگام می‌شود؛ و از سوی دیگر آب شدن برف غرور و نخوت سازمان‌ها و دستگاه‌های عریض و طویل رژیم پهلوی را به نظاره می‌نشیند.