امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: عبرت‌ها چه بسیارند و عبرت‌گیری و پندپذیری چه اندک است. قصارالحکم، صفحه 118، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

ما را در طول تاریخ و در سده‌های اخیر از هر پیشرفتی محروم کرده‌اند و دولت‌مردان خائن و دودمان پهلوی خصوصاً. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 21، ص 416.

 

شرحی بر اسناد

5 آذر روز خونین گرگان


تاریخ انتشار: 04 آذر 1402


روز پنجم آذرماه 1357 در تاریخ مبارزات انقلابی مردم گرگان روزی ویژه است. مردم گرگان در این روز 14 شهید به انقلاب اسلامی تقدیم کردند. بنابر گزارش‌های ساواک ویژگی‌های قیام مردم گرگان در روز 5 آذر 1357 را می‌توان در «اسلامی بودن جو اعتراضات و راه‌پیمایی مردم و رهبری این حرکت توسط روحانیون انقلابی» دانست. تجمع مردم در امامزاده عبدالله شهر گرگان و وحشت و دخالت پلیس از جمعیت زیاد مردم، سرآغاز برخوردهای خونین پلیس با مردم معترض بود. در تیراندازی‌های اولیه مأمورین، 6 نفر از مردم معترض به شهادت رسیدند. اما پلیس به بهانه سرکوب نا آرامی‌ها و گشت‌زنی، درگیری را به دیگر خیابان‌های شهر کشاند. مأموران حکومتی یکی از معترضین را در بیمارستان پهلوی گرگان هدف گلوله قرار دادند. بنابر روال اداری آن سال‌ها هیئتی از مرکز به گرگان اعزام شد تا به رسیدگی رویدادها بپردازد. سندهای زیر روایتی از اعتراضات خونین مردم گرگان و شهدای روز پنجم آذر 1357 است. در این روز همچنین روحانیون در شهر گنبدکاوس و بخش رامیان (از توابع گنبدکاوس) مبارزات انقلابی مردم را رهبری کردند. گزارش رویدادهای گنبدکاوس و رامیان در سندهای ساواک و برخی از مطبوعات بازتاب یافته است.

به نوشته گزارش بعدى سه تن از این مجروحان هم در روزهاى بعد به شهادت مى‌رسند. روزنامه اطلاعات بعد از شکسته شدن اعتصاب مطبوعات به طور خلاصه نوشت: «گروهى از مردم جهت تظاهرات در امامزاده عبداللّه‌ گرد آمده بودند که از طرف مأموران مخالفت به عمل آمد و به سوى مردم تیراندازى شد. در جریان این تظاهرات طبق گزارش پزشک قانونى 13 کشته و بیش از یکصد نفر زخمى شدند.» (ش 15755، ص 6) روزنامه کیهان از قول علماى شهر شهداى امروز (5 / 9 / 57) گرگان را 15 نفر نوشت. به دنبال این کشتار یک هفته عزاى عمومى در گرگان اعلام شد. (ش 10606، ص 7)

از جمله افرادى که به اتهام اقدامات تخریبى در روزپنجم آذر در گرگان دستگیر شدند این افراد بودند: سیدباقر حسینى، کارگر 25 ساله ـ عابدین سلمانى ایلوارى، شاگرد شوفر 20 ساله ـ حسین مهرى، دیپلم بیکار 20 ساله ـ سید محمد مدنى دانش‌آموز شبانه هنرستان صنعتى گرگان19 ساله. (پرونده 106979، ج 4)

هشتاد درصد مغازه‌هاى گنبد امروز (5 / 9 / 57) تعطیل بود. ساواک گنبد ضمن اعلام این خبر نوشت که: «به علت درگیرى مردم با مأمورین از دستگیرى عمادى خوددارى و قرار است در فرصت مناسب نسبت به دستگیرى وى اقدام و چنانچه دستگیرى او از طریق  شهربانى میسر نشد چون قرار است شیخ عمادى در ساعت 1500 روز جارى در گالیکش سخنرانى نماید، لذا مراتب به ژاندارمرى در مورد جلوگیرى از سخنرانى و دستگیرى وى اعلام گردید.» (پرونده، 106979، ج 4)



آذرماه سال 57 بیعت مردم گرگان با شهدای قیام 5 آذر






آیت‌الله طاهری گرگانی مسئول هیات مذاکره کننده با پلیس در روز 5 آذر سال 57


روز 5 آذر سال 57 قلب شهید عباس خالداران و سایر عزیزان با گلوله‌های دژخیمان پهلوی به جرم دفاع از امام رضا و فرزندش امام خمینی شکافته شد


پیکر شهید نصیری روی برانکارد


شهید حسین مقصودلو معلم دبستان


شهید علاءالدین در کنار مرقد حضرت رقیه دختر کوچک امام حسین(علیه السلام) در سوریه


شهید هادی به عنوان یک ورزشکار


شهید سبطی بر صندلی جوانی


میدان شهدا بنای یادبود شهدای 5 آذر سال 57 گرگان



شهید ابوالحسن هادی


شهید ابوالقاسم (جعفر) علاءالدین


شهید حاج احمد سبطی


شهید حجت‌الله عباسی


شهید حسین علی نصیری


شهید حسین مقصودلو


شهید سید اسماعیل حسینی


شهید سید حسین (چنگیز) امیرلطیفی


شهید سید نظام‌الدین نبوی


شهید صدیقه پروانه


شهید عباس خالداران


شهید غلامحسین محبی راد


شهید فرامرز ویزواری


شهید نرگس قصابان

منبع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، جلد هفدهم، صفحات 227 تا 229، 232 و 233، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1384.
 

تعداد مشاهده: 15012


مطالب مرتبط

تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.