منصور روحانی

سال انتشار: 1396

تعداد صفحات: 440

شابک: 978-600-149-106-1

قیمت: 700000 ریال

کتاب سی ویکم از مجموعه رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک به «منصور روحانی»  یکی از مهم ترین چهره ای وابسته به تشکیلات بهائیت اختصاص یافته است. مرکز بررسی اسناد تاریخی امیدوار است که این اسناد بتواند در بازشناسی و معرفی رجال عصر پهلوی برای نسل جوان و پژوهشگر سودمند بوده و دریچه‌های جدیدی را برای مطالعه تاریخ معاصر در اختیار علاقمندان قرار دهد. بی‌شک مهم‌ترین منبع  برای مطالعه  و داوری در خصوص نقش اشخاص و نهادها در بستر تاریخ،  اسناد امنیتی هستند. مرکز بررسی اسناد تاریخی که مسئولیت انتشار اسناد ساواک در خصوص افراد و جریان ها را در طول سی سال گذشته بر عهده داشته است، در نهایت گشاد دستی منابع اولیه برای پژوهش‌های تحلیلی و مستقل تاریخی را منتشر و بسترهای لازم برای انجام کارهای عظیم تاریخی را فراهم کرده است.

منصور روحانی(1300-1357ﻫ ش) از اعضای تشکیلات بهائیت در دو وزارتخانۀ مهم «آب و برق» و «کشاورزی و منابع طبیعی» مقام وزارت داشت و مورد وثوق کامل محمدرضا پهلوی بود. اسناد این مجموعه نشان می دهد که عملکرد منصور روحانی در دو وزارتخانۀ آب و برق و کشاورزی و منابع طبیعی بسیار ضعیف بوده و هیچ‌گونه نوآوری و ابتکاری در این دو سازمان دیده نشده است. در دوران وزارت وی بر کشاورزی و منابع طبیعی،  ایران به یکی از واردکنندگان محصولات کشاورزی تبدیل شد. بر اساس اسناد همین مجموعه وی در وزارتخانه‌های تحت مدیریتش به دنبال واردکردن عناصر بهایی بوده و به شدت بر کارمندان مسلمان سخت می‌گرفته است. از جمله این موارد که در اسناد نیز منعکس شده، می‌توان به سخت‌گیری بر کارمندان روزه‌دار در ماه مبارک رمضان اشاره کرد. در سخن ناشر راجع به  شخصیت این عنصر بهایی آمده است:

« علاوه بر ضعف مدیریتی و عملکرد منفی در مدیریت این وزارتخانه‌ها، منصور روحانی از نظر مالی و اخلاقی نیز دارای مفاسد متعددی بوده است.. منصور روحانی در ماه‌های پایان حیات سیاسی رژیم پهلوی در جریان بازداشت‌هایی که برای مهار انقلاب انجام می‌گرفت در کنار تعدادی از وفادارترین رجال به محمدرضا پهلوی دستگیر و تا هنگام سقوط سلسله پهلوی در زندان ماند. پرونده منصور روحانی که اسناد آن در ادامه آمده است، نمادی از فعالیت‌های فردی است که ویژگی و مشخصۀ بارز آن وفاداری به رژیم و بی اعتنای به مردم و باورهای آنهاست.»

  مؤلف کتاب در مقدمه به زندگینامه، تحصیلات، خانواده، جایگاه منصور روحانی در سیستم سیاسی و اقتصادی رژیم پهلوی و نقش وی در دو وزارتخانۀ آب و برق و کشاورزی و منابع طبیعی و همچنین در  تشکیلات بهائیت و پرداخته است. پس از مقدمه کتاب، اسناد به ترتیب تاریخی و با توضیحات و گوباسازی های ارزشمندی ارائه شده است. محدوده زمانی اسناد این مجموعه با خبر مربوط به برگه در خواست کار منصور روحانی در تاریخ: 26 / 4 / 1325آغاز شده است.وی در این برگه مذهب خود را اسلام نوشته است.. آخرین سند دارای تاریخ این مجموعه سندی است به تاریخ: 4 / 10 / 1357. این اسناد گزارش های منقطع اما متعددی از زندگی و فعالیت های منصور روحانی را ارائه می کنند. این گزارش ها در پیوند با مقدمه مفصل مؤلف و اعلام گویاسازی شده تصویری از حبیب ثابت پاسال را پیش چشم خواننده می گذارند. تنوع و گوناگونی اسناد این مجموعه از نظر چگونگی شکل گیری و محیطی که در آن تولید شده اند، متنوع هستند. نظر به تنوع منشأ و مبدأ شکل گیری اسناد، اعتبار و میزان درستی و نادرستی اخبار موجود در آنها نیز متفاوت است. از این رو خواننده اسناد نخست باید بداند که با مجموعه متنوعی از اسنادی روبه روست که اعتبار اخبار موجود در متن آنها به یک میزان نیست. با این حال این تنوع برای خوانندگان حرفه ای و پژوهندگان متخصص تاریخ انقلاب اسلامی جالب خواهد بود و آنها را به سنجش و نقد طیف متنوعی از اسناد دست اول ترغیب خواهد کرد. برخی از گونه های سندی این مجموعه را می توان چنین برشمرد: سندهای که در سازمان اطلاعات و امنیت کشور تهیه شده اند و می توان آنها را به گونه های کوچکتر تقسیم کرد. این اسناد گاه دربردارنده اطلاعات دست اول و روایت راوی اول شخص ماجرا از وقوع یک واقعه و گاه مبتنی بر گزارش های منابع-حاضر در ماجرا-هستند، بازنویسی اخبار روزنامه ها و نشریات،  نامه های خصوصی افراد؛ این مکاتبات ظاهراً مطابق رویه مرسوم ساواک پس از کنترل و سانسور آنها به بایگانی های ساواک راه پیدا کرده اند، مکاتبات میان ادارات و نهادهای غیر امنیتی و گاه غیر دولتی چون باشگاه ها دسته دیگری از این اسناد را شکل می دهند

علاقمندان به تاریخ انقلاب اسلامی و پژوهندگان متخصص تاریخ این اسناد را برای فهم بخشی از تاریخ ایران سودمند خواهند یافت. با مطالعه این اسناد می توان به مسائل مهمی پیرامون منصور روحانی، فعالیت های اقتصادی وی، شرکت فعالیت های بهائیان و تشکیلات بهائیت در ایران پی برد. فهرست اعلام، اسناد ضمایم و تعدادی عکس نایاب از منصور روحانی بخش های پایانی کتاب را تشکیل می دهند.

تعداد مشاهده: 9371