گزارش ساواک از وضعیت زندانیان سیاسی در سال 1356

تاریخ انتشار: 22 خرداد 1398

[بولتن ویژه][1]

از سال 2535 [1355] همزمان با اعمال توجهات رفاهى بیشتر در مورد زندانیان ضد امنیتى و متعاقب بازدیدهاى نمایندگان صلیب سرخ جهانى از زندان‌هاى ضد امنیتى ایران در سال 2536، به تدریج مقاومت‌هائى از سوى محکومین ضد امنیتى در مقابل مأمورین زندان آغاز شد. به علاوه برخى از زندانیان کوشیدند تا با سوءاستفاده از تسهیلاتى که در امر ملاقات و ارتباط آنان با بستگانشان فراهم آمده، به مبادله اخبار و احیاناً برقرارى رابطه با همفکرانشان در خارج از زندان بپردازند.

علیرغم اینگونه اقدامات از جانب زندانیان، تسهیلات بیشتر روز به روز فراهم می‌شد ولى بر دامنه توقعات آنها افزوده می‌گردید.

از چندى قبل که در جراید اعلام شد گزارش بازدید نمایندگان صلیب سرخ جهانى به پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر تقدیم و هیئت مذکور بار دیگر قریباً به ایران خواهد آمد، از سوى زندانیان ضد امنیتى ابتدا در زندان مرکزى قصر اقدامات و تحریکات تازه‌اى آغاز شد. زندانیان مذکور در نامه‌اى که در اوایل اسفندماه سال 2536 به مسئولین زندان نوشته بودند، خواستهائى به شرح زیر عنوان کردند:

1 ـ عنوان آنان از «زندان ضد امنیتى» به «زندانى سیاسى» تبدیل شود.

2 ـ مسئولین زندان از جمله رئیس آن تعویض شوند.

3 ـ ملاقات با بستگانشان بدون حضور مأمورین انجام گردد.

4 ـ مأمورین انتظامى در داخل زندانها نباشند.

5 ـ آشپزخانه زندان منحل و به زندانیان جیره نقدى پرداخت گردد تا خودشان رأساً غذا تهیه و طبخ نمایند.

6 ـ کلیه کتب و جراید اعم از داخلى و خارجى بدون بررسى و کنترل در اختیارشان قرار گیرد.

7 ـ غیر از رادیو و تلویزیون عمومى زندان، رادیو اختصاصى در اختیار آنها گذارده شود تا هر ایستگاهى را که می‌خواهند بگیرند.

8 ـ ملاقات آنها علاوه بر بستگان درجه اول با تمام بستگان درجه دوم و سوم و دوستانشان هم کاملاً آزاد گردد.

زندانیان مورد بحث ضمن ارسال نامه مزبور، ضمناً تهدید کرده بودند که در صورت عدم اجابت در خواستهایشان، دست به اعتصاب غذا خواهند زد.

دو هفته بعد از ارسال نامه مورد بحث، نیمى از آنان با اعلام اعتصاب غذا، از دریافت آن خوددارى و با برخوردارى از جیره غذایى دیگران حاضر به شکستن اعتصاب غذاى خود نشدند و بعد از یک هفته از آن تاریخ هم به دلیل عدم انجام درخواستهایشان، از انجام ملاقات با بستگانشان خوددارى نمودند.

متعاقب این جریان گروهى از خانواده‌هاى این زندانیان به طور دستجمعى شروع به مراجعه به سازمان‌ها و مراجع مختلف نمودند. آنها در اواخر اسفند ماه به اداره دادرسى نیروهاى مسلح شاهنشاهى، شهربانى کشور شاهنشاهى، نخست‌وزیرى و منزل آیت‌اله سیداحمد خوانسارى مراجعه و تحت این بهانه که زندانیان مضروب یا مجروح شده‌اند و به همین جهت از ملاقات با آنها جلوگیرى می‌شود، به جنجال آفرینى پرداختند.

از آغاز سال نو نیز اینگونه مراجعات دستجمعى افزایش یافته و طى 15 روز اخیر خانواده‌هاى مذکور که اکثراً زنان چادرى هستند به نخست‌وزیرى، وزارت دادگسترى، اداره دادرسى نیروهاى مسلح شاهنشاهى، دادستان کل کشور و نمایندگى سازمان ملل متحد در ایران مراجعه و در این مراجعات تقاضاهاى تازه‌اى را در مورد زندانیان مطرح کرده‌اند که علاوه بر موارد قبلى، موضوع برداشتن جدار شیشه‌اى و انجام ملاقات حضورى بدون نظارت مأمورین از جمله آخرین درخواست‌هاى آنها بوده است.

ضمناً به استحضار می‌رساند که خبر اعتصاب زندانیان مذکور به خارج از کشور نیز رسیده و بهانه‌اى به دست عناصر منحرف و گروههاى برانداز و ضد ایرانى داده تا بر دامنه تبلیغات خود علیه ایران بیفزایند و در عین حال برخى گروهها و عناصر مفسده‌جو در داخل کشور نیز به بهره‌برداریهاى تبلیغاتى به نفع مقاصد خود پرداخته‌اند.

(موارد فوق متدرجاً بر حسب تاریخ وقوع قبلاً به استحضار رسیده است).

زندانیان ضد امنیتى کماکان به افزودن بر دامنه توقعات خود می‌پردازند و از جمله اخیراً با مطلع شدن از جریان محاکمه 16 نفر دانشجوى اخلالگر در دادگاههاى عمومى، مدعى شده‌اند که جرائم آنها نیز با جرائم این عده یکى بوده و باید در دادگاههاى عمومى محاکمه می‌شده‌اند و اینک نیز باید با اعاده دادرسى به محاکم عمومى سپرده شوند.[2]

از سوى دیگر خانواده‌هاى آنها هم که تعدادى از آنان خود از عوامل ناراحت و محرک هستند، به تحریکات و مراجعه به سازمانهاى مختلف و ایجاد جنجال و سر و صدا مشغول می‌باشند.

مأمورین زندان از رفتارهاى موهن زندانیان و اینکه دستور دارند در مقابل هر نوع رفتار موهنى (غیر از انجام اقدامات مغایر مقررات زندان) نرمش و تحمل نشان دهند، رنج می‌برند و زندانیان نیز از این موقعیت سوءاستفاده می‌کنند.

اخیراً دامنه تحریک به میان زندانیان ضد امنیتى که در زندان اوین به سر می‌برند نیز سرایت کرده و از هفته اول فروردین ماه آنها نیز به اعتصاب غذا دست زده و خواسته‌هائى را مطرح کرده‌اند که اکثراً با مقررات زندان مغایرت دارد. گرچه اعتصاب غذاى آنها خاتمه یافته ولى پاره‌اى اوقات اعتصاب ملاقات با بستگان خود می‌نمایند.

هم ‌اکنون در ندامتگاه مرکزى قصر وضع زندانیان ضد امنیتى متشنج و ناآرامیهائى در میان زندانیان ضد امنیتى اوین وجود دارد و به نظر می‌رسد که زندانیان مذکور و خانواده‌هاى آنها و سایر عوامل مخرب و منحرف در تلاشند که دامنه این تشنجات و ناآرامی‌ها را تا هنگام حضور مجدد نمایندگان صلیب سرخ جهانى در ایران بکشانند و به بهره‌برداری‌هاى تبلیغاتى بپردازند.[3]

پی‌نوشت‌ها:

[1] . مطلبى که مى‌خوانید در قالب یک «بولتن ویژه» با شماره 237 /310 و تاریخ 16 /1 /2537 و با طبقه‌بندى سرى منتشر شد. عنوان این بولتن ویژه «تشنج در میان زندانیان ضد امنیتى و تحریکات خانواده‌هاى آنان» نام داشت. صفحه اول این بولتن در اینجا نیامده است.

[2] . محاکمه 16 تن از دانشجویان از چند روز پیش در شعبه اول دادگاه عالى جنایى شروع شد که همچنان امروز (16 /1 /57) ادامه داشت. این گروه از دانشجویان در یازدهم دى‌ماه گذشته به علت دادن شعار در خیابان شاه (جمهورى) دستگیر شدند. اتهام اینان اخلال نظم عمومى بود و دادستان براى شعارهایى که داده بودند تقاضاى 2 تا 4 سال زندان کرده بود. در این مورد ساواک تهران از جلسه امروز دادگاه گزارشى از گفته‌هاى موکلان دانشجویان دستگیر شده داده است که در صفحه 227 جلد چهارم، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک این مرکز آمده است.

[3] . امروز (16 /1 /57) سازمان عفو بین‌الملل به شاه ایران توصیه کرد تقاضاى زندانیان سیاسى را که اعتصاب غذا کرده‌اند مورد بررسى قرار دهد. خبرگزارى یونایتدپرس در خبرى که از مبدأ لندن فرستاد نوشت: «عفو بین الملل اعلام داشت که به موجب گزارش‌هاى رسیده زندانیان تصمیم گرفته‌اند علاوه بر اعتصاب غذا از نوشیدن هرگونه آشامیدنى نیز خوددارى کنند. عفو بین‌الملل که از سازمان‌هاى حقوق بشر بوده و در سال 1977 برنده جایزه صلح شده، اعلام داشت که زندانیان سیاسى ایران از اواسط ماه مارس (اواخر اسفند) به عنوان مخالفت با شرایط زندان و تقاضاى محاکمه دوباره در دادگاههاى غیرنظامى دست به اعتصاب غذا زده‌اند. تمام این زندانیان از طرف دادگاههاى نظامى به جرم خیانت علیه کشور محکوم شده‌اند.» (بولتن محرمانه خبرگزارى پارس / ش 18 / ص 6 و 7).