نمایی از اعتصابات کارمندان و کارگران سازمان‌های دولتی در سال 1357

تاریخ انتشار: 17 مهر 1403

اعتصابات و تعطیلی‌های گسترده کارگران و کارمندان شرکت‌ها و ادارات در نیمه دوم سال 1357 بر مشکلات رژیم پهلوی می‌افزود. این اعتصابات گستره‌ای وسیع از مدارس و مراکز آموزشی و شرکت‌ها تا ادارات و وزارتخانه‌ها را در برمی‌گرفت. اعتصاب و تعطیلی در یک وزارتخانه به معنی تعطیلی ادارات کل و دیگر دوایر تابعه آن وزارتخانه بود. مراکز اصلی اداری کشور در پایتخت هم به انقلاب پیوسته بودند و انقلاب به روزهای پایانی‌اش نزدیک می‌شد؛ این را می‌توان از گستره اعتصابات فهمید. اسناد و گزارش‌های زیر اخباری است از وضعیت اعتصاب کارمندان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و نیمه دولتی. بنابراین گزارش‌ها کارمندان سه وزارتخانه، پنج سازمان دولتی، پنج شرکت و بانک مرکزی درتهران، ادارات مختلف در استانها (به ویژه در آذربایجان شرقی و کردستان) در اعتصاب به سر می‌برده‌اند.

برای این که تصویری دقیق از این اعتصابات در ذهن شما ترسیم شود اسناد و اخبار مربوط به گزارش اعتصاب کارکنان تأسیسات نفتی ری و گزارش مربوط به اعتصاب کارکنان گمرکات و رادیو و تلویزیون و مشکلات ناشی از آن را مطالعه فرمائید.

* امروز (5 / 9 / 57) نود درصد از کارکنان وزارت بازرگانى بر سر کار حاضر نشدند. (62396 / 20 ﻫ 22 ـ5 / 9 / 57)

* کارکنان اداره آمار امروز(5 / 9 / 57) در طبقه ششم گردهم آمدند و با پایین آوردن عکس شاه و سخنرانى از همکاران خود خواستند که تا روز سه‌شنبه بر سر کار حاضر نشوند. ساواک عامل این اقدامات را تلاش دو تن از کارکنان این اداره مى‌دید :آقایان موسوى و غفارمنش.

* امروز (5 / 9 / 57) نیروهاى انتظامى مستقر در دفترمرکزى شرکت نفت تعدادى از کارکنان این شرکت را به باد کتک گرفتند و آنها را مجروح کردند. کارکنان ادارات مرکزى شرکت نفت با صدور اعلامیه‌اى نوشتند که حدود20 نفر مجروح شدند و به همین جهت 15 روز به عنوان اعتراض به عمل وحشیانه مأموران دست از کار خواهند کشید و روز 21 / 9 / 57 باردیگر در طبقه همکف اداره مرکزى اجتماع خواهند کرد.

* کارخانه ایران ترانسفو که 600 کارگر داشت از صبح امروز (5 / 9 / 57) به مناسبت اعلام عزاى عمومى دست از کار کشیدند. (73853 ـ 20 ﻫ23 ـ 5 / 9 / 57)

* از دیگر اعتصابات روى داده در سطح تهران، یکى کارکنان رادیو و تلویزیون بودند که امروز (5 / 9 / 57) همگى دست به یک اعتصاب نشسته زدند. (62408 ـ 20 ه22). کارگران کارخانه استارلایت هم دست از کارکشیدند و در کارگاه‌ها نشستند. (73896 ـ 20 ﻫ 23) کارگران کارخانه چیت ممتاز(73891 ـ 20 ﻫ 23)، کارگران قند و شکر تهران (66295 ـ20 ﻫ 23)، کارکنان شهردارى هم در اعتصاب به سر بردند، با این توضیح که قرار شد از فردا بر سر کار حاضر شوند و خواست‌هاى آنان هم مورد رسیدگى قرار گیرد. (56895 / 20 ﻫ 21 ـ 5 / 9 / 57)

* ساواک مازندران امروز (5 / 9 / 57) اعلامیه‌اى از کارکنان رادیو تلویزیون ملى ایران خطاب به کارکنان این سازمان در سارى پیدا کرد که در آن آمده بود: «على‌رغم نظارت نظامیان در پخش اخبار و اطلاعات در سراسر کشور حوادث جنایت بار سراسر ایران و شهر سارى و کشتار خائنانه مردم شریف این شهر از نظر مردم ایران دور نماند. ما در رادیو تلویزیون از اقدام وطن‌پرستانه کارکنان رادیو تلویزیون سارى از جهت هماهنگى با مردم و اعلام عزادارى از طریق پخش رادیو تلویزیون سارى آگاه شدیم... (پرونده 28 ـ 342، ج 3) به همراه این گزارش کاریکاتورى از نشان این سازمان که شیرها کلاه نظامى به سر دارند و اسلحه دست گرفته‌اند بود منتشر شد. کارکنان مخابرات و آموزش و پرورش بابل هم امروز دراعتصاب به سر بردند.

* امروز (5 / 9 / 57) کارکنان کارخانه کودشیمیایى شیراز اجتماع کردند. در این گردهمایى پس از قرائت قرآن، کارمندان درباره حوادث مشهد ـ که منجر به تعطیل و عزاى عمومى امروز شد ـ صحبت کردند. آیت‌اللهى کارمند پتروشیمى در سخنانى گفت: «پدرش مسجد گوهرشاد مشهد را به توپ بست و خودش هم حرم حضرت رضا را.» (پرونده 106992، ج 4)

* گزارش دیگرى که ساواک تهران درباره شرکت توانیر کسب کرد این بود که: «یکى از کارمندان شرکت توانیر در نیروگاه فرح‌آباد به علت بى‌انضباطى مورد تنبیه سربازى قرار مى‌گیرد. کارکنان نیروگاه فرح‌آباد به وسیله بى‌سیم به تمام نیروگاه‌ها اطلاع می‌دهند تا ساعت 2000 امشب اگر به این موضوع مدیر عامل شرکت توانیر توجه نکند تمام افراد از کار دست خواهند کشید.»

* از دیگر اعتصابیون در امروز (6 / 9 / 57) تهران، کارمندان دانشگاه آزاد، کارمندان شهردارى پایتخت، کارگران قند و شکر تهران، کارکنان سازمان برنامه، کارگران کارخانه استارلایت، کارگران کارخانه چیت ممتاز بودند.