شکنجه‌گری به نام سعدی جلیل اصفهانی معروف به مهندس بابک

تاریخ انتشار: 10 آذر 1403

دادگاه برخی از شکنجه‌گران ساواک

«سعدی جلیل اصفهانی، معروف به «مهندس بابک» و «سرگرد بابک» از شکنجه‌گران به نام کمیته مشترک ضد خرابکاری بود.

سعدی جلیل اصفهانی فرزند صبری، به سال ۱۳۱۷ در شمیران به دنیا آمد. پس از اخذ دیپلم متوسطه وارد دانشکده افسری شد. جلیل اصفهانی از دانشکده افسری فارغ‌التحصیل شد و با درجه ستوان دومی به خدمت ارتش درآمد.

وی در دهه پنجاه هنگام خدمت در ارتش، به ظُفار اعزام شد. همچنین مدتی نیز در اردن علیه نیروهای فلسطینی جنگیده است. وی همچنین مدتی محافظ وابسته نظامی ایران در اردن و لبنان بوده است. گفته می‌شود دادگاه‌های فلسطینی نیز به دلیل مبارزه علیه فلسطینیان او را به اعدام محکوم کرده بودند.

سعدی جلیل اصفهانی در سال ۱۳۴۳ درخواست انتقال به ساواک می‌دهد، اما ارتش در پاسخ ساواک اعلام می‌کند: «چون افسر نامبرده جهت طی دوره چتربازی و دوره جنگ‌های مخصوص نیروهای ویژه به آمریکا رفته و مدت دو سال است با نظر اداره مستشاری مشغول انجام ‌وظیفه می‌باشد و تاریخ مراجعت وی اوایل سال ۴۴ خواهد بود، مأموریت وی مقدور نمی‌باشد.»

سعدی جلیل اصفهانی در ۱۳۴۵ بدون شرکت در امتحانات کنکور، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و در ۱۳۴۹ مدرک کارشناسی حقوق قضایی گرفت. وی پس از اخذ مدرک کارشناسی، از کانون وکلای دادگستری پروانه وکالت نیز دریافت کرد. وی مجدداً در آذر ۱۳۴۹ درخواست کرد به ساواک منتقل شود که از سوی ساواک پذیرفته نشد؛ اما با تماس‌های پی‌درپی‌اش با اداره کل سوم ساواک، ابتدا در 1 /4 /1350 مأمور به خدمت و سرانجام نیز با تقاضاهای متعددش در 15 /2 /1351 با رتبه ۴ اداری به ساواک منتقل شد و در ۱۳۵۰ با «کمیته مبارزه با خرابکاری» مستقر در زندان اوین همکاری خود را آغاز کرد. وی چندی بعد به کمیته مشترک ساواک و شهربانی مستقر در میدان توپخانه آن روز منتقل می‌شود لیکن به دلیل اختلاف با رئیس وقت کمیته ـ سرتیپ سجده‌ای ـ به اوین بازگشت. پس از اینکه هرمز آیرم به ریاست کمیته مشترک ضد خرابکاری منصوب شد، جلیل اصفهانی مجدداً به این کمیته بازگشت. وی مدتی رئیس بخش ۳ اداره پنجم پشتیبانی عملیاتی اداره کل سوم ساواک، سپس رئیس واحد پشتیبانی عملیاتی کمیته مشترک ضد خرابکاری بوده است.

دو سال بعد از ورود جلیل اصفهانی به ساواک، معرف وی ـ منصور قدر سفیر وقت ایران در لبنان که خود از عناصر مطرح ساواک بود ـ در تاریخ دهم شهریور 1352 در نامه‌ای به ساواک از معرفی وی بنا بر دلایلی که در متن نامه آورده، اظهار پشیمانی کرده است. وی در این نامه می‌نویسد:

«اینجانب در ابتدا معرف آقای سعدی جلیل اصفهانی سروان سابق ارتش برای انتقال به ساواک بودم... اینجانب اطلاع حاصل نمودم که درجه‌دارانِ او گزارشاتی مبنی بر ارتباط مشکوک او در عمان به ستاد تیپ تسلیم داشته[اند] و حتی یک‌مرتبه در حین رفت و آمدهای مشکوک مورد اصابت گلوله واقع شده که تقاضا می‌کند زخمی شدن او را از اینجانب و کلیه کارمندان مربوطه محرمانه نگه دارند. از طرفی چون در حین عصبانیت مطالبی مبنی بر ترور فرماندهان سابق خود در تیپ هوابرد بر زبان می‌آورد، ... صلاحیت خدمت در ساواک را ندارد... بنابراین با تقدیم این نامه تصریح می‌نماید که اینجانب هیچ‌گونه تعهدی در حوادث احتمالی ندارد و خود را در مقابل او مسئول نمی‌شناسد.»

سعدی جلیل اصفهانی از جمله مأموران ساواک بود که در ۲۸ فروردین ۱۳۵۴، اعضای نه نفره گروه جزنی را در ارتفاعات زندان اوین، در حالی که با دستان بسته روی زمین نشانده شده بودند، به گلوله بستند. در پایان این کشتار نیز، سعدی جلیل اصفهانی بر بالای سر تک‌تک اعضای گروه جزنی رفته و تیر خلاص بر بدن آنان شلیک کرد.

به دنبال خوش‌خدمتی‌های سعدی جلیل اصفهانی ـ به‌رغم نامه‌نگاری هشدارگونه «منصور قدر» ـ وی در تاریخ 16 اسفند 1355، به همراه عده‌ای دیگر از مدیران و نیروهای ساواک به‌منظور شرکت در دوره «آموزش‌های ویژه در زمینه مبارزه با تروریسم و خرابکاری» به مدت ۸ هفته راهی آمریکا شد. او توانست در این مدت، در ساخت و خنثی‌سازی بمب متخصص شود. از دیگر مهارت‌های تیراندازی با مسلسل و اسلحه کمری تخصص در اسلحه‌شناسی و تکلم نسبتاً مسلط به زبان عربی و انگلیسی یاد شده است. جلیل اصفهانی همچنین به‌منظور انجام مأموریت‌های اطلاعاتی به سرزمین‌های اشغالی فلسطین، لبنان و آمریکا سفر کرد.

در کمیته مشترک ضد خرابکاری، سعدی جلیل اصفهانی مسئول تربیت متخصصان ضد خرابکاری و خنثی‌کننده بمب بود و از وسایل مکشوفه‌ی خانه‌های تیمی مخالفان مسلح حکومت، در اوین نمایشگاهی ترتیب داد.

جلیل اصفهانی به دلیل جدیت در شناسایی، دستگیری و اخذ اعتراف از دستگیرشدگان به هر روش ممکن، نشان‌های درجه ۳ سپاس، مدال تاجگذاری، درجه ۳ خدمت، درجه ۳ افتخار و درجه ۳ کوشش دریافت کرده و چند مرتبه نیز از سوی اداره کل سوم ساواک و رئیس شهربانی کل کشور، تقدیر شده است.

همکاران وی در ساواک گفته‌اند دستگاه شوک الکتریکی را که ساواک در شکنجه‌هایش به‌دفعات از آن استفاده کرد، جلیل اصفهانی به پیشنهاد ناصری و عطارپور - از شکنجه‌گران ساواک - ساخته بود.

سعدی جلیل اصفهانی افتخار می‌کرد که محمدرضا پهلوی وی را به نام می‌شناسد. او سرانجام در 16 بهمن 1357 با رتبه ۷ و حقوق حدود ۲۰ هزار تومان در ماه از خدمت در ساواک بازنشسته گردید. گفته می‌شود او با وجود اینکه بازنشسته شده بود در روز ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ در خیابان سلطنت‌آباد (پاسداران فعلی) دیده شده بود که قصد داشت در صورت پیروزی انقلاب اسلامی، به همراه تعدادی از شکنجه‌گران ساواک برای اختفا به کوه‌ها و جنگل‌های کشور پناه ببرند، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستگیر، محاکمه و اعدام شد.»[1]

پی‌نوشت‌:

[1] . دانشنامه زندان سیاسی دوره پهلوی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، چاپ اول، سال 1401، ج 1، ص 143 و 144.