آیت الله هادی باریک بین

سال انتشار: 1395

تعداد صفحات: 272

شابک: 978-600-149-092-7

قیمت: 150000 ریال

کتاب شصتم از مجموعه یاران امام به روایت اسناد ساواک به آیت الله باریک بین اختصاص یافته است. (تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1395، شمارگان هزار نسخه، 272 صفحه) این کتاب به مانند دیگر آثار این مجموعه شامل سخن ناشر(صص پنج و شش) زندگینامه(صص هفت تا بیست و هفت) اسناد (تصاویر اسناد متن بازنویسی شده آنها؛ صص1-213) فهرست اعلام(صص215-224) و ضمائم و تصاویر (تصویر 20 سند در 5 صفحه و 22 عکس در 11 صفحه) می باشد.
مصصح در مقدمه زندگی و فعالیتهای آیت الله هادی باریک بین را از زمان تولد (2 خرداد 1309 در قزوین) تا سال های اخیر مورد بررسی قرار داده است. بخش بیشتر زندگینامه آیت الله باریک بین بر مبنای اسناد این مجموعه تدوین شده است.
سندهای این مجموعه به گزارش تیپ 5 مستقل قزوین (سند شماره 16576/د61 تاریخ: 20 /11 /1341، صفحه1) شروع و با سند شماره 2658 /23ﻫ، تاریخ 20 /10 /1357 (گزارش سازمان اطلاعات و امنیت قزوین به سازمان اطلاعات و امنیت زنجان، ص210-213) پایان می یابد.
اسناد این مجموعه از نظر شکل و فرم، چگونگی تهیه و مرجع صادر کننده سند متنوع هستند. برخی از گونه های سندی این مجموعه را چنین می توان برشمرد:
1) مکاتبات داخلی ساواک (مثلاً ساواک تهران به ساواک قزوین؛ سند شماره 3607، تاریخ: 13 /4 /1342، ص2، سند شماره 1365 /23، تاریخ: 4 /5 /1345، ص11، سند شماره 7502 /911، تاریخ 6 /6 /1346، ص27)
2) متن تلگراف ها(به عنوان نمونه متن تلگراف طلاب و روحانیون: حضرت امام خمینی(ره) در تیرماه 1342. نک: سند شماره 3607، تاریخ: 13 /4 /1342، صص2-4)
3) متن نامه ها که آگاهی ما به متن این نامه ها محصول سانسور مکاتبات توسط ساواک است. (نامه حضرت امام خمینی(ره) به آیت الله باریک بین به تاریخ 14 صفر 1386 ق، ص9، متن برخی نامه ها به صورت نقل قول آمده است؛ سند شماره 664 /23ﻫ تاریخ: 16 /2/(135،ص46)*
4) متن استعلامیه های ساواک که توسط افراد (در اینجا: آیت الله باریک بین) تکمیل شده است. (استعلامیه پیوست نامه شماره 1839 /23-21 /6 /45 صص16-18) درخواست صدور المثنی گذرنامه مفقود شده نیز یک سند اداری است که فرم آن توسط آیت الله باریک بین تکمیل شده است (تاریخ سند: 24 /2 /1346، صص20-21) 
5) مکاتبات وزارتخانه ها، سازمانها و ادارات با ساواک (مکاتبه وزارت امور خارجه اداره گذرنامه با ساواک، سند شماره 15028 /12، تاریخ: 21 /5 /1346، ص25)
6) مکاتبات درون سازمانی نهادها و ادارات دیگر (مثلاً مکاتبه سرکنسولگری شاهنشاهی ایران در کربلا با وزارت امور خارجه؛ اداره گذرنامه و روادید؛ سند شماره 2328، تاریخ: 27 /4 /1346، ص25)
7) گزارش های منابع ساواک از فعالیت های انقلابیون، در مقایسه با دیگر اسناد، این گروه از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، زیرا منبع ساواک به عنوان یک گزارشگر شاهد و روای یک فعالیت یا وضعیت بوده است که از نگاه سازمان متبوع وی (ساواک) دارای اهمیت بوده است. منابع ساواک برای کسب خبرهای لازم آموزش ها و توصیه های لازم را دریافت می داشتند و با توجه به اهداف سازمان به خبرگیری و گزارش فعالیت ها می پرداختند. (سند شماره 909 /23ﻫ ، تاریخ 4 /4 /1348، ص29)
8) صورتجلسات شورای هماهنگی شهرستان قزوین که در این جلسات به مسائل این شهرستان پرداخته شده است. با توجه به حضور رؤسای ساواک، شهربانی و ژاندارمری اهمیت این اسناد آشکار می شود. این اسناد با گزارش های منابع ساواک که از فعالیت های جزئی و رویدادها گزارش تهیه می کردند متفاوت بوده و در بردارنده تحلیل های مسئولین انتظامی و امنیتی نسبت به مسائل و رویدادهای منطقه است. (نک: صورتجلسه شورای هماهنگی، جلسه چهاردهم، تاریخ 18 /6 /1351، صص55-58 نیز درباره صورتجلسه کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی شهرستان قزوین، تاریخ 15 /5 /57، ص 134)
9) مکاتبات شهربانی با ساواک (سند شماره 95/س5، تاریخ: 22 /8 /1353، ص 64، سند شماره 1006، تاریخ: 28 /8 /1353، ص65)
10) بریده روزنامه ها (روزنامه کیهان تاریخ 12 /7 /1357، ص137) نیز یکی دیگر از گونه های سندی این مجموعه را تشکیل می دهد.
11) بخشی از اسناد این مجموعه به ویژه اسناد متعلق به آذرماه 1357 بر مبنای شنود مکالمات آیت الله باریک بین تنظیم شده اند. شنود مکالمات روند اداری خاصی داشت که اسناد آن در پرونده آیت الله باریک بین موجود نبوده است. (برای دیدن اسناد و گزارش های مبتنی بر شنود نک: صص192-196)
در اسناد این مجموعه می توان جایگاه و نقش حضرت امام خمینی(ره) در مقام رهبر نهضت اسلامی مردم ایران به خوبی مشاهده کرد (سند شماره 3607 تاریخ: 13 /4 /1342، صص2-4) در سند شماره 23 /10 /23 تاریخ 29 /3 /1345 مقام آیت الله باریک بین به عنوان نماینده حضرت امام خمینی(ره) در گردآوری وجوه حاصله از سهم امام مورد اشاره قرار گرفته است(ص5 و صص8-9، سند دیگر به شماره 1365 /23، تاریخ 4 /5 /1345، ص11 این سند اطلاعاتی درباره گردآوری وجوه سهم امام و ارسال آن به خدمت حضرت امام خمینی(ره) دارد. نیز سند مورخه 18 /3 /1346، ص 23)
این اسناد برخی از زوایای نشست ها و فعالیت ها کانون ناشرین حق (درباره این کانون نک: سند شماره 909 /23ﻫ ، تاریخ 4 /4 /1348، ص29 نیز سند شماره 1042 /23ﻫ ، تاریخ:17 /4 /1348، ص30 و هیئت میمه قزوین را آشکار می کنند (سند بدون شماره تاریخ 9 /1 /1351، ص42 سند شماره 194 /312 تاریخ: 14 /1 /1351؛ ص44) سندهای این مجموه همچنین فعالیت انقلابی قشرهای مختلف مردم را به روایت نشسته است. گروه های مختلف مردم معمولاً حول نقطه کانونی به نام روحانیت جمع می شدند و به مبارزه علیه رژیم می پرداختند. (سند شماره 3013 /316 تاریخ: 20 /6 /1349، ص32، سند شماره 1968 /23ﻫ ، تاریخ: 22 /3 /2536، ص77) درباره سخت گیری های ساواک نسبت به روحانیون نک: سند شماره 9728 /312، تاریخ: 26 /12 /1353، ص 76، سند شماره 2165 /23ﻫ ، تاریخ: 16 /8 /1357، ص 146)
تشکیل صندوق های کمک و اعانه و صندوق های قرض الحسنه به ویژه برای کمک به اشخاصی که مقلد حضرت امام خمینی(ره) بودند اما وضعیت مالی مساعدی نداشتند از فعالیت هایی است که در این اسناد به آن اشاره شده است. (سند شماره 515 /23ﻫ ، تاریخ: 4 /2 /1351، ص 45، سند شماره 1762 /23ﻫ تاریخ: 1 /5 /1351، ص49)
اسناد این کتاب همچنین نقش و جایگاه کانونی و محوری مساجد و مکانهای مذهبی در مبارزات انقلابی مردم ایران طی سالهای 1342-1357 را نشان می دهد. (سند شماره 95/س5 تاریخ: 22 /8 /1353، ص64، سند شماره 1006، تاریخ: 28 /8 /1353، ص65، سند شماره 2872 /23ﻫ ، تاریخ: 2 /9 /1353، صص66-67)
این اسناد اطلاعاتی را درباره سانسور (بازبینی و کنترل) نامه ها نیز ارائه می کنند. این سندها درباره سازوکار سانسور توسط ساواک؛ نک: سند شماره 123 /23، تاریخ: 29 /3 /1345، صص5-6) محققان و پژوهشگران نیز می توانند شکل ها و شیوه های مبارزه را در این اسناد مشاهده کنند. مبارزه فرهنگی و آگاه سازی مردم به شکل هایی چون برگزاری جلسات قرائت و تفسیر قرآن، آموزش قواعد قرآن و صرف و نحو عربی، تشکیل صندوق های قرض الحسنه و کمک و اعانه، (سند شماره 1379 /23ﻫ ، تاریخ: 30 /4 /1354، ص68، سند شماره 1762 /23ﻫ ، تاریخ: 1 /5 /1351، ص49، سند شماره 515 /23ﻫ تاریخ: 4 /2 /1351، ص45) سخنرانی (این سخنرانی ها ابعاد گوناگون داشت و در آن گاه از وضع فرهنگی کشور، سیاست ها و ... انتقاد می شد و گاه مباحثی مانند اقتصاد اسلامی و جایگاه امام در اسلام مطرح می شد. (نک: سند شماره 1414 /23ﻫ ، تاریخ: 5 /5 /1354، ص69) پخش اعلامیه (نک: سند شماره 3725 /23ﻫ ، تاریخ: 4 /11 /1356، ص 86) تعطیلی نماز جماعت (سند شماره 3861 /23ﻫ ، تاریخ: 30 /11 /2536، ص95) انجام می شد.  

تعداد مشاهده: 7706