بازجوی متخصص، در ساواک و کمیته مشترک ضد خرابکاری
تاریخ انتشار: 12 تير 1403
بازجویی متخصص، با روش_های جدید شکنجه جسمی و روحی، زندانیان سیاسی را شکنجه می‌داد
«به آن دسته از بازجویان ساواک می‌گفتند که برای گرفتن اعتراف از متهمان سیاسی دوره‌های تخصصی طی کرده بودند.
بازجویی از متهمان در زمان ریاست تیمور بختیار بر ساواک به شیوه علمی نبود و بازجویان تنها از طریق شکنجه‌های گوناگون و سخت جسمی و روحی از متهمان اقرار می‌گرفتند. در سال 1339 با برکناری بختیار و ریاست حسن پاکروان بر ساواک و انتصاب ارتشبد حسین فردوست به قائم مقامی این سازمان دوره‌های آموزشی و تربیت بازجوی متخصص برگزار گردید و در شیوه‌ی بازجویی تغییراتی صورت گرفت.
در نتیجه مذاکرات حسین فردوست، قائم مقام ساواک با یعقوب نیمرودی رئیس اطلاعات دفتر نمایندگی اسرائیل در ایران، یکی از کارشناسان متخصص بازجویی از اسرائیل به ایران آمد و در یک دوره‌ی چهارماهه به ۳۰ نفر از اعضای ساواک روش‌های علمی بازجویی را آموزش داد. پس از آموزش این افراد، تنها افراد متخصص حق بازجویی داشتند. بازجویان دوره‌های بعدی نیز توسط دو بازجوی ممتاز دوره اول آموزش دیدند. بازجویی تخصصی به معنای حذف شکنجه نبود؛ بلکه از شدت شکنجه‌های جسمی کمی کاسته شد و به جای آن فشارهای روانی و شکنجه‌های روحی افزوده شد. حبس زندانیان در سلول‌های انفرادی، منتظر گذاشتن متهمان در اتاق بازجویی، منزوی کردن آن‌ها، پرسش‌های مکرر و بستن چشمان متهمان از جمله شگردهای روانی بازجویان متخصص در زندان برای اعتراف گرفتن از متهمین بود. بازجویان متخصص همچنین برای تحقیر متهمان در طول بازجویی، علاوه بر شکنجه و اعمال انواع آزارهای روحی به توهین و مسخره کردن متهمان و استفاده از نقاط ضعف آنان روی می‌آوردند.
با ریاست نعمت‌الله نصیری بر ساواک در بهمن ۱۳۴۳، شکنجه شدید متهمان دوباره در دستور کار بازجویان قرار گرفت. هر چه وضعیت سیاسی و امنیتی کشور حساس‌تر می‌شد بازجویان برای رسیدن به اطلاعات و هدف خود و خُرد کردن شخصیت متهمان از روش‌های خشن‌تری استفاده می‌کردند. زمانی که بازجویان اولیه در حین بازجویی به خواسته خود نمی‌رسیدند، متهمان را به بازجویان متخصص می‌سپردند تا از طریق شکنجه و فشارهای جسمانی و روحی آن‌ها را به اعتراف وادار کنند.
با تشکیل کمیته مشترک ضد خرابکاری در اواخر سال ۱۳۵۰، واحد اطلاعاتی این تشکیلات شامل چهار دایره شناسایی و تحقیق، دایره جمع آوری، دایره بازجویی و بهره‌برداری بود. دایره بازجویی هشت تیم بازجویی داشت. بازجوهای کمیته مشترک از لحاظ اداری تحت نظر واحد اطلاعاتی و زیر مجموعه دایره بازجویی بودند. بیشتر بازجویان این کمیته مأمورانی بودند که در زمان تشکیل کمیته‌های پیش از کمیته مشترک مانند کمیته اوین و قزل قلعه از اعضای گروه‌های فلسطین، ستاره سرخ، توفان و سازمان مجاهدین خلق بازجویی کرده بودند. بازجویان کمیته مشترک نیز قبل از شروع کار زیر نظر دایره بازجویی مدت ۹ ماه آموزش بازجویی می‌دیدند و در صورت دریافت گواهی پایان دوره‌های تخصصی بازجویی، مشغول به کار می‌شدند. بازجویان متخصصِ تازهْ کار، در ابتدای کار و برای آموزشِ عملی در کنار بازجویان با تجربه آموزش می‌دیدند و به عنوان کمک بازجو به بازجویی از متهمین درجه ۲ و ۳ می‌پرداختند.»[1]
پی‌نوشت:
[1] . دانشنامه زندان سیاسی دوره پهلوی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، چاپ اول، سال 1401، ج 1، ص 149 و 150. با ویراستاری.
تعداد مشاهده: 7431
