امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: هرکس عبرت‌گیریش بیشتر باشد خطا و لغزش او کمتر خواهد بود. غررالحکم، جلد 2، صفحه 631، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

در هر نهضت و انقلاب الهی و مردمی، علمای اسلام اولین کسانی بوده‌اند که بر تارک جبین‌شان خون و شهادت نقش بسته است. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 21، ص 275.

 

روزشمار اسنادی


مطالب غیر اخلاقی مندرج در مطبوعات عصر پهلوی به حدی وقیحانه بود که به دلیل تبعات ضد امنیتی آن مطالب بعضاً باعث انتقاداتی از سوی طرفداران رژیم نیز می‌شد. نکته‌ی جالب آنکه علی رغم پاره‌ای اعتراضات، هرگز اقدامی برای جلوگیری از انتشار این گونه مطالب به عمل نیامده و هر روز نیز دامنه‌ی آن گسترده‌تر می‌شد. در سند زیر به تاریخ 1338 می‌خوانیم که «حسین علاء» وزیر دربار، در نامه‌ای برای وزیر کشور از انتشار این مطالب انتقاد کرده است. در بخشی از این نامه حسین علاء که از اعضای تشکیلات فراماسونری بود نوشته است: «در بعضی از مجلات و جرائد من جمله مجله تهران مصور مطالب مستهجن و بسیار زننده‌ای منتشر می‌شود که از هر حیث خلاف عفت عمومی بوده و نشر آن در خانواده‌ها به هیچ وجه به صلاح نیست.»



سند زیر به اظهارات «باقر مجلسی» از اعضای هیئت تحریریه روزنامه‌ی «مرد مبارز» راجع به اقدامات دولت، برای کم کردن تعداد روزنامه در سال 1341 اختصاص دارد. وی واگذاری مشاغلی در داخل و خارج از کشور به مدیران جراید را در این راستا ارزیابی کرده است.


جنگ‌های میان اعراب و اسرائیل در دهه‌های چهل و پنجاه بازتاب زیادی در داخل کشور به دنبال داشت. حساسیت نسبت به این جنگ‌ها به چند موضوع اساسی بازمی‌گشت: نخست مساله‌ی دفاع از یک هویت اسلامی و جهان اسلام و مکانی که از نظر دینی تقدس ویژه‌ای برای مسلمانان داشت و دیگری مخالفت با رژیم پهلوی که بخشی از سیاست‌ خارجی خود را بر همکاری و ارتباط نزدیک با اسرائیل تعریف کرده بود. به همین دلیل و برخی دلایل دیگر مساله‌ی فلسطین در میان مردم و روحانیون از پایگاه ویژه‌ای برخوردار بود. سند زیر بخشی از اظهارات شهید آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی در این زمینه را نشان می‌دهد. وی در سال 1352 گفته بود: «تا زمانی که دول اسلامی با یکدیگر متحد نشوند هیچگاه پیروز نخواهند شد. زیرا وقتی دول اسلامی از پشت به اعراب خنجر می‌زنند، چطور می‌توان انتظار داشت اعراب موفق شوند. مشارالیه همچنین اظهار داشت، اسرائیل تا زمانی که استعمار آمریکا از ایران و یا ترکیه و اردن و عربستان سعودی خارج نشود، شکست نخواهد خورد.»



 بررسی روشمند و مستند برقراری حکومت نظامی در سال 1357 مستلزم مراجعه به اسناد و گزارش‌های برجای مانده از حوزه‌های فرمانداری‌های نظامی در نقاط مختلف کشور است. به عنوان نمونه گزارش‌های نوبه‌ای فرمانداری نظامی اصفهان که وقایع و اوضاع منطقه اصفهان را شرح داده است، برای پژوهش بسیار جالب و مفید هستند. این گزارش‌های نوبه‌ای عرصه میدانی و واقعیات موجود در منطقه را انعکاس داده‌ و به فعالیت‌های انقلابی مردم، توان رزمی و اقدامات مأمورین حکومت نظامی علیه مردم انقلابی اشاره دارند. برخی دیگر از اسناد فرمانداری نظامی، بخشنامه‌هایی است که از مقامات بالادست فرمانداری نظامی و خطاب به فرماندهان عرصه‌های عملیاتی و میدانی نوشته شده است. سند زیر نمونه‌ای از این بخشنامه‌هاست و راه‌کارهایی را جهت فعالیت در عرصه‌های میدانی ارائه کرده است.

«در عملیات ضد اغتشاش و متفرق ساختن مردم بهتر است از تانک یا نفربر که حفاظ کامل برای سرباز دارد، استفاده شود.
در مقابله با جمعیت‌ها بهتر است از مسلسل کالیبر 24/3 م م نفربر که صدای مهیبی ایجاد می‌نماید برای ارعاب اغتشاش کنندگان استفاده نمود و همزمان با آن از مسلسل 7/62 م م هم محور توپ تانک… که دقت تیراندازی زیاد خواهد بود و گلوله به پای اغتشاش‌کنندگان اصابت خواهد نمود…»
هنگام دستگیری زخمی شدگان بایستی بلافاصله بازجویی انجام شود و محل سکونت فرد دستگیر شده و خانواده‌اش و کسانی که برای عیادت او به بیمارستان مراجعه می‌کنند بدون فوت وقت باید بازرسی گردد.»

برای فهم بیشتر حکومت نظامی در سال 1357 این سند و گزارش‌های مشابه آن را باید بارها خواند و نوع برخورد حاکمیت با مردمی که علیه استعمار غرب و استبداد شاهنشاهی قیام و خواهان یک نظام اسلامی بودند را به تحلیل نشست.
 



تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.