آیت‌الله العظمی سید عبدالله شیرازی

سال انتشار: 1395

تعداد صفحات: 535

شابک: 978-600-149-086-6

قیمت: 700000 ریال

آیت الله العظمی حاج سید عبدالله شیرازی (1309ق / 1270ش- 1405ق / 1363ش) در شیراز به دنیا آمد. ایشان سالها در محضر استادان بزرگ در حوزه های علمیه شیراز و نجف اشرف به فراگیری دانش و سپس تدریس پرداختند. آیت الله شیرازی در  سی و شش سالگی (1306ش) به ایران بازگشتند و در سال 1314 به دلیل مقاومت در برابر اجرای قانون کشف حجاب، توسط حکومت وقت چند ماه (مرداد تا مهرماه 1341) بازداشت شدند. ایشان پس از آزادی از زندان، در اسفندماه 1314 بار دیگر عازم نجف اشرف شدند. حضور آیت الله شیرازی در نجف حدود چهار دهه به درازا کشید (1314-1354) و ایشان این بار عازم شهر مشهد شدند و تا پایان عمر پربرکت شان (سال1363ش) در این شهر منشأ خدمات فراوان به اسلام و انقلاب بودند.

کتاب آیت الله العظمی سیدعبدالله شیرازی در 536 صفحه و از چند بخش تشکیل شده است:

• پیام حضرت امام (ره) به مناسبت درگذشت آیت الله شیرازی
• سخن ناشر
• زندگینامه
• متن اسناد
• فهرست اعلام
• ضمائم
• عکس ها

اسناد این مجموعه، گوشه ای از 15 سال زندگی و فعالیت مرحوم آیت الله شیرازی ( از سال 1342 تا 1357) را روایت می کند. این دوره پانزده ساله خود شامل دو دوره زندگی ایشان در نجف اشرف (1342 تا 1354) و مشهد (1354تا1357) است. اسناد این دو دوره از نظر کمیت با هم قابل مقایسه نیستند؛ از دوره نخست (دوره زندگی در نجف اشرف) اسناد کمتری (در حدود سی سند) برجای مانده است. پس از بازگشت آیت الله شیرازی به ایران و اقامت ایشان در مشهد، مراقبت های میدانی و عملیاتی ساواک در خصوص ایشان به شکل اسناد و گزارش هایی درآمده است که نسبت به دوره اول متنوع تر و تعداد آنها هم بیشتر است.

اسناد این مجموعه از نظر شکل و فرم متنوع هستند. وجود گزارش های ساواک  درباره ایشان، نامه های شهربانی و استانداری خراسان به ساواک، متن نامه ها، اعلامیه ها،  تلگراف ها، گزارش های ساواک از شنود مکالمات تلفنی ایشان و گزارش های سفارت ایران در بغداد از نظر شکلی به اسناد این مجموعه تنوع و گوناگونی بخشیده است.

آنچه از اسناد دوره نخست (دوره نجف اشرف) بر می آید آن است که آیت الله شیرازی از آغاز با انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) موافق و همراه بوده اند. ایشان در حمایت از نهضت پانزده خرداد، طی تلگرافی با اظهار تنفر از اعمال جنایتکارانه مقامات تبهکار ایران در کشتن مردم و زندانی کردن مراجع تقلید و فرستادن ایشان به دادگاهی نظامی، از مسلمانان دیگر کشورها خواستند به برادران ایرانی خود کمک کنند. (متن تلگراف آیت الله شیرازی، سند مورخه 21 / 3 / 1342) با تبعید حضرت امام (ره) به عراق، آیت الله شیرازی در استقبال از حضرت امام (ره) نقشی فعال داشتند. (به عنوان نمونه نک: سند شماره188، مورخه 26 / 4 / 1344، سند شماره 32709، تاریخ:27 / 7 / 1347) اسناد موجود تداوم رابطه حسنه آیت الله شیرازی با حضرت امام (ره) و طرفداران آن حضرت را تأیید می کنند. (سند مورخه17 / 10 / 1345 و سند 7 / 3 / 1347 در مجموعه حاضر)

پس از شورش کردهای عراق علیه حکومت بعثی(سال1353)، دولت آن کشور از شیعیان ایرانی-به ویژه علما و روحانیون- ساکن نجف اشرف خواست هر چه زودتر آن کشور را ترک کنند. (نک: رونوشت گزارش خبر، تاریخ 15 / 2 / 1353، موضوع: اخراج گروهی از روحانیون ایرانی از نجف اشرف) گر چه آیت الله شیرازی دارای پایگاهی محکم در میان شیعیان بود و گفته می شد دولت عراق مایل به خروج ایشان از عراق نیست، اما ایشان درخواست دولت عراق برای صدور فتوا در خصوص مراسم عزاداری ماه محرم را به عنوان همکاری با آن دولت نپذیرفته و تصمیم گرفتند به ایران مهاجرت کنند.(نک: سند شماره1123، تاریخ:29 / 8 / 1354)

گزارش های آذرماه 1354 ساواک از اراده آیت الله شیرازی برای مسافرت به مشهد و اقامت در این شهر خبر می دهند. (سند شماره 2597 / ه1، تاریخ:15 / 9 / 1354) انتخاب مشهد از سوی آیت الله شیرازی احتمالا دلیل یا دلایل خاصی داشته است. این روزها چند ماه از رحلت آیت الله میلانی (1273-1354ش) می گذشت و خلأ نبود ایشان در مشهد و اداره حوزه علمیه این شهر سخت به چشم می آمد. از سوی دیگر میان این دو خانواده (میلانی و شیرازی) پیوند خانوادگی برقرار بود (سند شماره2 / 1274-16-57، تاریخ: 27 / 12 / 1354). احتمالا انتخاب مشهد به عنوان محل اقامت در چنین زمینه ای شکل گرفته است.

با ورود آیت الله شیرازی به مشهد (716-2-526، تاریخ: 11 / 11 / 1354، از شهربانی استان خراسان به ریاست ساواک استان خراسان) فعالیت های ساواک خراسان برای رصد کردن اقدامات ایشان شدت جدی شد. ساواک خراسان در راستای اجرای دستور اداره کل سوم ساواک (سند شماره3480 / ه1، تاریخ:9 / 12 / 1354، نیز نک: سند شماره2597 / ه1،تاریخ:15 / 9 / 1354،سندشماره6577 / 312،16 / 9 / 1354،سندشماره6844 / 312،تاریخ:22 / 9 / 1354،سند شماره 2037 / ه1،تاریخ:14 / 1 / 1355)، از شهربانی خواست بیوگرافی ملصق به عکس ایشان را به آن ساواک ارسال کند.(سند شماره3481 / ه1، تاریخ:9 / 12 / 1354، نیز سند شماره 1274-16-57، تاریخ:28 / 12 / 1354) مأموران ساواک از آن پس می کوشیدند تمام اخبار و وقایع مربوط به ایشان را رصد کنند. برخی از اسناد مجموعه حاضر بر اساس شنود مکالمات ایشان (تاریخ شروع: 26 / 7 / 1357، نک: سند شماره 20259 / ه1، تاریخ:26 / 7 / 1357) توسط ساواک تهیه شده اند. (سندشماره20447 / ه1، تاریخ:5 / 8 / 1357، متن شنود مکالمه 9 / 8 / 1357، متن دستنویس یکی از این شنودها، به تاریخ31 / 3 / 1357) از مجموع این گزارش و اسناد (1354تا 1357) می توان چند نکته مهم از زندگی و فعالیت های آیت الله سیرازی را استخراج کرد:

یکی از وجوه بارز این گزارش ها ارتباط ایشان با خط مبارزات انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام (ره) بود. ایشان علاوه بر آن که با حضرت امام (ره) در ارتباط بود (سند شماره2596 / 21ه، تاریخ:15 / 4 / 1355؛ در این سند به نامه ای از حضرت امام (ره) خطاب به آیت الله شیرازی اشاره شده است. در این نامه به ایشان گفته شده بود مراقب نفوذ مقامات دولتی در خود و اطرافیانشان باشند. متن این نامه که به خط حضرت امام(ره) و دارای تاریخ ربیع الثانی 1396 قمری است، در ادامه سند یاد شده آمده است)، در رویدادهای مهم انقلاب همیشه حضوری فعال داشت و با صدور اعلامیه (صدور اعلامیه درباره وقایع 29 بهمن ماه 1357 تبریز و چهلم شهدای این روز، نک: سند شماره5003 / 9ه1، تاریخ:7 / 1 / 1357، صدور اعلامیه درباره درگذشت حجت الاسلام شیخ احمد کافی و ایت الله علی معصومی همدانی، نک: سند شماره240 / م، تاریخ:5 / 5 / 1357، سند شماره1274-16-57، تاریخ:9 / 5 / 1357 و پیوست های این دو سند ) و ارسال تلگراف (به عنوان نمونه ارسال تلگراف به حضرت امام (ره) برای تسلیت درگذشت حاج آقا مصطفی، نک: سند شماره67908، تاریخ:14 / 8 / 1356)، تعطیل کردن درس و نماز جماعت (سند شماره25-542، تاریخ:1 / 11 / 1356، سند شماره 25-542، 3 / 11 / 1356، سند شماره10093 / 9ه1، تاریخ:4 / 11 / 1356)، برگزاری مجلس ختم شهدای انقلاب اسلامی(سند شماره1274-16-57، تاریخ:24 / 2 / 1357، سند شماره 628 / 9ه1، تاریخ:24 / 3 / 1357)و .... در پیش برد مبارزات انقلابی نقشی فعال داشت.

برخی دیگر از موضع گیری ها و اقدامات ایشان درباره وقایع و رویدادهای مهم تاریخ انقلاب اسلامی چون فاجعه سینما رکس(سند شماره 7498 / 9ه1، تاریخ:30 / 5 / 1357)،هفده شهریور تهران(سند شماره7938 / 9ه1، تاریخ: 18 / 6 / 1357)، فشار دولت عراق به امام خمینی (ره) برای ترک این کشور و هجرت ایشان به پاریس (سند شماره8400 / 9ه1، تاریخ:5 / 7 / 1357، سند شماره8405 / 9ه1، تاریخ:8 / 7 / 1357، اعلامیه مورخه15 / 7 / 1357، تلگراف 6 ذی القعده 1368، سند شماره20115 / 9ه1، تاریخ:18 / 7 / 1357)پیگیری وضعیت امام موسی صدر (سند شماره8246 / ه1، تاریخ: 27 / 6 / 1357) و زلزله طبس (سند شماره 8355 / 9ه1، تاریخ:3 / 7 / 1357)در متن این اسناد نمودی بارز دارند.

در مقابل اختلاف آیت الله سیدمحمدکاظم شریعتمداری با ایشان بارها مورد اشاره قرار گرفته است. (سند شماره 3538 / 9ه، تاریخ:12 / 12 / 1354، سند شماره 3358 / ه1، تاریخ:7 / 5 / 1355) بنا بر یکی از اسناد مجموعه حاضر آیت الله شریعتمداری، ایشان را به ضعف مدیریت و عدم کاردانی متهم کرده بود. (سند شماره3433 / 9ه1، تاریخ:13 / 5 / 1355) به نظر می آید برخی گزارش ها مبنی بر ایجاد محدودیت برای آیت الله شیرازی و تقویت افرادی دیگر در مقابل ایشان به دلیل همراهی آیت الله شیرازی با امام (ره) و انقلاب اسلامی بود. (سند شماره4769 / 9ه1)

نکته دیگر فعالیت ها و اقدامات آیت الله شیرازی برای رونق بخشیدن به حوزه علمیه مشهد بود. با تلاش ایشان حوزه علمیه مشهد جانی دیگرباره گرفت؛ همگان به دانش عالی ایشان معترف بودند(سند شماره2031 / 9ه، تاریخ:21 / 1 / 1355) و از همان آغاز رفت و آمدها برای بهره بردن از درس ایشان فزونی گرفت. (سند شماره2030 / 9ه، تاریخ:12 / 1 / 1355) گزارش هایی از اقدام ایشان برای راه اندازی مدرسه در مشهد و مانع تراشی های حکومت در دست است. (سند شماره 3437 / ه1، تاریخ:3 / 12 / 1354، سند بدون شماره، تاریخ:5 / 12 / 1354، سند شماره9179 / 312، تاریخ:6 / 12 / 1354، سند شماره1482-58، تاریخ:6 / 12 / 1354، سند شماره3516 / ه1، تاریخ:9 / 12 / 1354 و سندهای متعدد دیگر)ایشان در کلاس های درس مباحث حقوقی چون دولت و مالکیت دولتی (استبدادی، مشروطه یا جمهوری)  و مشروعیت یا عدم مشروعیت آن را مطرح می کردند. (سند شماره 3029 / 9ه، تاریخ:12 / 1 / 1355، سند شماره 2639 / 9ه، تاریخ:4 / 3 / 1355)

آیت الله سید عبدالله شیرازی، مرجع بزرگ شیعه، یار باوفای انقلاب بود و ثمره مجاهدت روحانیت و مردم مبارز ایران به رهبری حضرت امام (ره) علیه رژیم پهلوی را در بهمن 1357 به نظاره نشست و با مردم در شادی این پیروزی بزرگ سهیم شد. در پنجم مهرماه 1363 سفر ابدی آن مرد بزرگ، ایران اسلامی را در سوگ نشاند. حضرت امام (ره) نیز در پیامی، ضایعه اسفناک رحلت ایشان را موجب کمال تأثر و فقدانشان را ثلمه ای بر اسلام و مسلمین توصیف نمودند.

مجموعه سندی که اینک با نام آیت الله العظمی سید عبدالله شیرازی توسط این مرکز انتشار می یابد فصلی خواندنی از تاریخ مبارزات روحانیت شیعه و مردم مبارز ایران علیه استبداد پهلوی است. این اسناد فرازهایی جذاب از این تاریخ پرافتخار را روایت می کنند و خواننده را از نزدیک با تحولات و رویدادهای انقلاب اسلامی آشنا می کنند. اقدام این مرکز در انتشار این اسناد، خدمتی است به تاریخ انقلاب اسلامی مردم ایران و ادای دین است به مجاهدتها و تلاش خستگی ناپذیر مرجعیت و روحانیت مبارز شیعه.

تعداد مشاهده: 8410