یادی از مبارز مخلص مرحوم حاج احمد قدیریان
تاریخ انتشار: 25 خرداد 1403
مرحوم حاج احمد قدیریان از مبارزینی بود که از همان آغاز فعالیت سیاسی امام خمینی(ره) در کنار ایشان قرار گرفت و با شجاعت به تبلیغ اندیشههای ایشان پرداخت و جزو اولین کسانی بود که به انتشار اعلامیههای امام اقدام کرد. مرحوم قدیریان اولین اقدام سیاسیاش را آتش زدن تعدادی از چادرهای انتخاباتی در 6 دی 1341 میداند.[1] وی پس از حوادث قم در سال 1342 بر فعالیت خود خصوصاً در انتشار اعلامیههای امام افزود و به همین دلیل نیز در تاریخ 16 / 2 / 1342 برای اولین بار دستگیر شد. سند زیر به دستگیری ایشان و کشف تعداد زیادی اعلامیه از مغازهی وی اشاره دارد.
«در ساعت 18 روز 16 / 2 / 1342 مغازه سقط فروشی آقای حاج احمد قدیریان واقع در بازار مسجد جامع با حضور اینجانبان امضاءکنندگان زیر مورد بازرسی قرار گرفت و تعداد 500 برگ اعلامیه آیتالله خمینی از داخل دبه روغن کشف گردید.»
وی این اعلامیهها را با زحمات فراوان تکثیر و توزیع میکرد. در خاطرات ایشان در همین مورد توضیحاتی ارائه شده است:
«در قبل از انقلاب کسب و کار ما پوشش مبارزاتی بود؛ یعنی اگر ما کسب و کاری داشتیم، عمده محور کار، مبارزه علیه حکومت بود. ما با مرحوم حاج صادق امانی و به واسطه ارتباطی که ایشان با گروههای مختلف داشت، همهی اعلامیههای حضرت امام را به دست آورده و به چاپ میرساندیم. ما در جلساتی که داشتیم سعی میکردیم همهی اعلامیههایی که به نفع روحانیان و برای پیشبرد نهضت حضرت امام علیه حکومت طاغوت بود چاپ کنیم. فعالیت ما در این زمینه آن قدر گسترده بود که اگر اعلامیهای در هر استانی چاپ میشد، ما تماس داشتیم و یک نسخه از آن را به دست آورده و در تهران چاپ میکردیم. ما در رابطه با اینکه بتوانیم کاری برای پیشبرد نهضت انجام دهیم، آرامش نداشتیم؛ همهی همت و تلاش ما این بود که ببینیم امام اعلامیهاش چه موقع میرسد. چاپ اعلامیهها بدین صورت بود که با یک چاپخانه قرار گذاشته بودیم و وقتی این چاپخانه گرفتار میشد، با چاپخانه دیگری برای چاپ و تکثیر قرار میگذاشتیم. این کار در آن زمان مشکلات خودش را داشت، به طور مثال برای چاپ اعلامیه آن موقع، زیراکس، فتوکپی و دستگاههای تکثیر نبود. ما اگر میخواستیم اعلامیهای را چاپ کنیم، بایستی با استنسیل نخست فیلم بگیریم. بنابر این اگر میخواستیم صد یا دویست تا اعلامیه چاپ کنیم، آن وقت ساواک متوجه میشد و دنبال این بود که ببیند این استنسیل کجاست و اعلامیهها در چه مکانی دارد چاپ میشود. چون چاپخانههای بزرگ و انبار کاغذ به طور معمول در اختیار سازمانهای دولتی بود. ما در مسیر مبارزه با مشکلات عدیدهای مواجه بودیم و این فقط یک مورد از مشکلات ما بود.[2]
در سند دیگری در سال 1345 از منابع ساواک خواسته شده تا هنگام انتشار نشریات بعثت و انتقام دو نشریهای که نقش مهمی در مبارزه علیه رژیم برعهده داشتند، کنترل خود را بر فعالیتهای قدیریان بیشتر کنند:
«خواهشمند است دستور فرمائید مأمورین مربوطه مترصد باشند که مقارن با انتشار نشریات مضره بعثت و انتقام چگونگی را به موقع اطلاع تا اعمال و رفتار نامبرده بالا وسیله اکیپ تعقیب تحت مراقبت قرار گیرد. ضمناً اصلح است نشانی کامل محل سکونت فعلی شخص مزبور در اختیار آن ساواک قرار گیرد که هنگام انجام عملیات تعقیب مواجه با اشکالی نگردد.»
در سند دیگری از ساواک میخوانیم:
«با تحقیقاتی که به عمل آمده است، نامبرده بالا از توزیع کنندگان اعلامیههای مربوط به روحانیون افراطی و همچنین نشریات انتقام و بعثت میباشد، کما اینکه دو روز قبل در مغازه خود با شخصی تلفنی صحبت میکرده و به مخاطب اظهار داشته است به خدا قسم تاکنون منتشر نشده نه انتقام و نه بعثت چنانچه منتشر گردید فوراً شما را خبر خواهم کرد. اعمال و رفتار نامبرده تحت نظر قرار دارد و به محض مشاهده فعالیت مضره و مشکوک اقدامات لازم معمول، نتیجه به آن اداره اعلام خواهد شد.»
مرحوم قدیریان به دلیل فعالیتهایش به نفع امام و سایر زندانیان سیاسی، بارها به ساواک احضار و مورد تذکر و اخطار قرار گرفت که در مجموع به 17 بار میرسد. اولین احضار و دستگیری همانگونه که ذکر شد به اردیبهشت سال 1342 باز میگشت. وی در 19 خرداد 1342 نیز به دلیل بستن مغازهی خود در 15 خرداد دستگیر شد و در 4 / 4 / 1342 آزاد گردید. در سندی به سال 1355 به این بازداشتهای مکرر اشاره شده است:
«برابر سوابق موجود مشارالیه یکی از طرفداران و افراد فعال و سرسخت روحانیون مخالف به ویژه خمینی بوده و تا سال 2534 [1354] شدیداً فعالیتهایی در زمینه توزیع اعلامیههای مضره به سود روحانیون مزبور داشته و چندین نوبت از طرف سازمان اطلاعات و امنیت تهران احضار و تذکرات لازم داده شده است.»
بر اساس اسناد ساواک وی هر بار پس از آزادی فعالیتهای خود را مجدداً ادامه میداده است. در سند زیر که به 26 / 10 / 1344 باز میگردد آمده است:
«آقای احمد قدیریان و آقای مصدقی که هر دو نفر از بازرگانان بازار مسجد جامع هستند و محل کار آنها نیز جنب مسجد جامع است در چند روز اخیر با کمک یکدیگر فعالیتهای تبلیغاتی جدیدی را به سود خمینی آغاز کردهاند. نامبردگان در هفته گذشته از طرف ساواک تهران احضار شده و به آنها گفتهاند که تصمیم به جمعآوری وجوهی به نفع زندانیان و فعالیتهای مخفی دارند و آنها انکار کردهاند. آقای مصدقی اخیراً از زندان آزاد شده و آقای قدیریان تاکنون چندین بار به ساواک احضار گردیده [است]»
بر اساس اسناد ساواک از محل اجتماع مرحوم قدیریان و دیگر همفکران انقلابی وی در بازار به شدت مراقبت میشده است. از محلهای تجمع این افراد میتوان به مسجد ملک و مسجد شیخ علی واقع در بازار اشاره کرد. در این جلسات علاوه بر مباحث سیاسی، نحوهی مبارزه و چگونگی انتشار اعلامیه نیز بررسی میشد. از چهرههای مهم این تشکیلات آقای اسدالله بنکدار بود که رابطه نزدیکی با مرحوم قدیریان داشت. در سندی از ساواک به کنترل این افراد اشاره شده است:
«اکثر اعلامیههای منتشره در بازار اخیراً به وسیله اسداله بنکدار توزیع میشود و مسلماً نامبرده از چاپ و همچنین ناشرین آن با اطلاع است و همان طوری که قبلاً اعلام گردیده باید اعمال و رفتار وی برای مدت یک ماه از طرف یک تیم تعقیب و مراقبت تحت نظر قرار گیرد تا محل چاپ و عاملین توزیع اعلامیهها مشخص گردد.»
از جمله اقدامات شجاعانه حاج احمد قدیریان که در اسناد ساواک نیز انعکاس داشت، تلاش ایشان و تعداد دیگری از نیروهای انقلابی، خصوصاً فعالین بازار برای برگزاری سالگرد مراسم 15 خرداد بود. این اقدام در مقطعی که رژیم به شدت به دنبال سرکوب طرفداران امام و محوکردن خاطرهی این روز تاریخی بود، اقدامی بسیار مخاطرهآمیز به حساب میآمد. در اسناد ساواک آمده است که حاج احمد قدیریان با وجود همهی مخاطرات موجود به دنبال برگزاری با شکوه این مراسم بوده است:
«حاج احمد قدیریان شغل عطار در بازار مقابل مسجد جامع که از افراد ناراحت و از طرفداران روحانیون مخالف دولت میباشد و تاکنون فعالیت زیادی در این مورد نموده است به منبع اظهار داشت: همین روزها آیتالله خمینی در کمال رفاه و آسایش به سر میبرد و به زودی به ایران مراجعت خواهد نمود. نامبرده افزود: بچهها در شب 25 بهمن که مصادف با شب چهارمین سال شهدای مدرسه فیضیه قم میباشد برنامههایی دارند که در مسجد حاج ابوالفتح اجرا خواهند کرد و چنانچه از طرف مأمورین انتظامی جلوگیری به عمل آمد ممکن است در مسجد نور در خیابان خراسان و یا مسجد لرزاده اجتماع نمایند و به این مناسبت اعلامیههای هم پخش خواهد شد.»
این مراسم به دلیل کنترل رژیم، در مساجد مورد ذکر شده برگزار نشد. در سندی از ساواک در این مورد آمده است:
«نامبرده بالا [قدیریان] از ایادی فعال و سرسخت روحانیون افراطی به خصوص خمینی است و چنانچه فرصتی به دست آورد در این مورد فعالیت و تبلیغ خواهد کرد و نیز اکثراً اعلامیه مربوط به روحانیون را توزیع مینماید. با اینکه قبلاً چند بار از طرف این ساواک به وی تذکر داده شده است که متوجه اعمال و رفتار خود باشد معهذا با این موضوع توجه چندانی ننموده و به قول خود مبنی بر عدم فعالیت به نفع روحانیون افراطی وفادار نیست. منظور مشارالیه از ذکر اینکه برنامههایی دارند همان تظاهراتی بوده که قرار بود در مسجد ملک و یا مسجد جزایری و یا لرزاده به مناسبت سالروز حادثه مدرسه فیضیه قم ترتیب دهند ولی با پیشگیریهای این ساواک و مأمورین انتظامی انجام نگردید.»[3]
پینوشتها:
[1] . خاطرات حاج احمد قدیریان، جلد 2، تهران، مجمع فرهنگی شهید آیتالله بهشتی، 1390.
[2] . همان، ص 25 و 24.
[3] . در باره مرحوم قدیریان بنگرید به مقاله: 26 خرداد سالگرد درگذشت مبارز مخلص حاج احمد قدیریان، همین سایت به نشانی: 1313http:/ / historydocuments.ir =
احمد قدیریان در کنار شهید سید اسدالله لاجوردی
حاج احمد قدیریان پس از دستگیری
تعداد مشاهده: 11360