امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: هرکس عبرت‌گیریش بیشتر باشد خطا و لغزش او کمتر خواهد بود. غررالحکم، جلد 2، صفحه 631، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

در هر نهضت و انقلاب الهی و مردمی، علمای اسلام اولین کسانی بوده‌اند که بر تارک جبین‌شان خون و شهادت نقش بسته است. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 21، ص 275.

 

روزشمار اسنادی


بی‌تردید وزارت آموزش و پرورش از مهم‌ترین وزارتخانه‌های هر کشور است که تأثیر مستقیم در تعالی اخلاقی و فرهنگی جامعه دارد. در دوره‌ی پهلوی این سازمان متأسفانه به دلیل انتصاب افراد ناشایست توسط خانم فرخ رو پارسا از فعالان تشکیلات بهائیت و انتصاب افرادی که در راستای اهداف و مقاصد وی قرار داشتند در مقامات بالای آن دچار فساد شدیدی شده و باعث نارضایتی معلمین و دانش آموزان گردیده بود. در سند زیر که به سال 1352 باز می‌گردد، کاظم مسعودی از چهره‌های مطبوعاتی رژیم در این باره در اظهاری گفته است: «از هر ده نفر فرهنگی که به ملاقات مسئولین حزبی می‌آیند 8 نفر آنان مطالب و داستان‌هایی از وجود فساد در انتصابات و انتقالات و دیگر جریان‌های فرهنگی صحبت می‌کنند.»



سند زیر تلگرافی است برای ساواک استان خراسان مبنی بر دستگیری تعدادی از روحانیون و اساتید و بازاریان مخالف رژیم در سال 1357. لیست ارائه شده شامل 12 نفر می‌باشد که در ابتدای سند نگرانی رژیم از دستگیری آن‌ها به این صورت عنوان شده استک «با همبستگی و فعالیتی که واعظ طبسی و هاشمی‌نژاد با سایر روحانیون و طبقه دانشگاهی و آیات عظام و کسبه دارند چنانچه دو نفر مزبور دستگیر گردند به طور قطع دستجات زیادی در مسجد اجتماع و اعتصاباتی رخ خواهد داد.» به همین خاطر ساواک برای جلوگیری از اعتراضات گسترده تقاضای دستگیری همه‌ی کسانی را دارد که ممکن است باعث تحریک مردم شوند.



سند دیگر امروز ماهیت انقلاب سال 1357 ایران را به خوبی نشان می‌دهد. این سند که نمونه‌ای است از اقدامات مشابه در سراسر کشور، مخالفت مردم با مظاهر ضد اسلامی را که رژیم سال‌ها در ترویج آنها کوشیده بود آشکار می‌کند.در این سند می‌خوانیم «اخیراً کلیه مشروب فروشی‌های شهرستان ساری تعطیل و کافه رستوران‌ها با نصب تابلوهای پارچه‌ای مبنی بر بسم الله الرحمن الرحیم نوشیدن هر نوع نوشابه الکلی را منع کرده‌اند» لازم به توضیح است که سینماها در رژیم پهلوی به مکانی برای نمایش فیلم‌های مخالف شئونات اسلامی تبدیل شده بودند.


استان مرکزی از جمله استان‌های مهم در جریان نهضت امام خمینی(ره) بود. این استان به دلیل نزدیکی به شهرستان قم و وجود کارخانه‌های متعدد صنعتی در شهر اراک اهمیت ویژه‌ای داشت. در اسناد ساواک آمده است که علما و روحانیون در سال 1357 نقش مهمی در ایجاد اتحاد و یکپارچگی در میان اقشار مختلف استان داشته‌اند. در سندی که در ادامه می‌آید به این موضوع اشاره شده است: «حدود دو هزار نفر از فرهنگیان و بانوان و طبقات مختلف مردم در مسجد حاج محمد ابراهیم در اراک اجتماع و در این جلسه یک نفر روحانی غیرمحلی که خود را نماینده حضرت آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی معرفی نمود درباره لزوم ادامه اعتصابات و تظاهرات تأکید و اضافه نمود اگر این وضع را تا عاشورا ادامه دهیم بعد از عاشورا شاه ایران را ترک خواهد کرد.»



 در آذرماه 1357 درحالی که منابع ساواک اخبار و شایعاتی درباره برنامه‌ریزی انقلابیون برای ایام عزاداری ماه‌های محرم و صفر به مقامات بالادست بازتاب می‌دادند، دستگیری نیروهای انقلابی در دستور کار مأموران امنیتی و انتظامی رژیم قرار گرفت. در همین حال رژیم می‌کوشید با صدور دستورالعمل‌هایی درباره چگونگی تشکیل مجالس عزاداری در ماه‌های محرم و صفر، فرصت هر گونه مبارزه را از نیروهای انقلابی سلب کند. سندهای زیر روایت‌هایی از چنین شرایطی را ارائه می‌کنند. در سند نخست از تدارک مقدمات برای تعطیلی بازار همدان مقارن با ایام محرم سخن رفته است. سند دوم «دستورالعمل تشکیل مجالس عزاداری در ماه‌های محرم و صفر» است که از ناحیه فرماندار نظامی تهران و حومه (ارتشبد غلامعلی اویسی) صادر شده است. در این ابلاغیه کوشش شده «مجالس عزاداری در ماه‌های محرم و صفر 1399ق» به شکل یکنواخت برگزار شود. در اجرای چنین برنامه از قاطعیت دولت و فرمانداری نظامی، محدودیت تعداد مساجد و تکایا و حسینیه‌ها برای عزاداری، جلوگیری از حرکت دسته‌های عزاداری، اخذ تعهد از متصدیان، بانیان و متولیان مجالس عزاداری برای جلوگیری از دعوت وعاظ انقلابی، تأکید بر دستگیری وعاظ انقلابی و بانیان مراسم و خاتمه مراسم تا ساعت 17 سخن رفته است. از سوی دیگر با توجه به اعلامیه دولت درباره چگونگی مراسم عزاداری ماه محرم مراجع مذهبی تقاضا کردند برای احترام به روحیات مذهبی مردم، دولت اجازه دهد در یکی از ایام ماه محرم یک راه‌پیمایی مردمی با شعارهای مذهبی برگزار شود.



تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.