امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: از آنچه از به خاک افتادن(گورستان‌های) مردم در روزگارهای گذشته می‌بینید عبرت گیرید. المعجم المفهرس لالفاظ نهج‌البلاغه از خطبه 161-9، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

شهادت آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور مردمی، و دکتر حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه و یاران و همراهان ایشان را به ملت بزرگ ایران تسلیت عرض می‌کنیم.

 

روزشمار اسنادی


سندی که در ادامه می‌آید گزارش مفصلی است از دستورالعمل ساواک درباره‌ی رفتار با دستگیرشدگان. پیش از پرداختن به سند لازم است که یادآور شویم که علت صدور این دستورالعمل انتقادهای گسترده‌ی زندانیان سیاسی و احتمال ورود سازمان‌های حقوق بشری برای مشاهده وضعیت زندانیان سیاسی بود. به همین منظور ساواک در دستورالعمل زیر ضمن توجه دادن به این موضوع، راه‌کارهایی را برای کنترل ارائه کرده است. این سند نشان می‌دهد که تا هنگام صدور این گزارش افراد به خاطر «جرائمی از قبیل توزیع اعلامیه‌ مضره و یا مطالعه و نگهداری و تبادل کتب ضاله زندانی شده و پس از شش ماه یا یکسال آزاد شده‌اند»



موضوع نمایندگی امام خمینی (ره) در جمع‌آوری وجوهات شرعیه و مشکلاتی که ساواک برای نمایندگان حضرت امام (ره) ایجاد کرده بود یکی از مسائل مهم در جریان مبارزه‌ی امام خمینی (ره) علیه رژیم پهلوی بوده است. سند دیگر امروز به این موضوع اشاره دارد. بر اساس این سند پس از تبعید «آیت‌الله مرتضی پسندیده» و «آیت‌الله محمد صادق کرباسچی» مقلدین امام به دنبال مخفی نگه داشتن نام نمایندگان امام (ره)بوده‌اند. بر اساس این سند «تصمیم بر این شد که مثل زمان [آیت‌الله] پسندیده روی قبوض رسید نام وکیل یا نماینده‌ی خمینی نوشته نشود و فقط یک مهر مخصوص درست کنند و قبوض رسید را با آن ممهور نمایند تا مدرکی دست دولت ندهند » در پایان این سند مامور ساواک با لحنی تهدیدآمیز گفته است: «بالاخره نماینده مخفی خمینی هم معلوم خواهد شد و عاقبت مردم می‌فهمند چه کسی است»



سند دیگر امروز به اظهارات «موسوی ماکویی» از نمایندگان مجلس شورای ملی درباره‌ی کتک خوردن «امیر عباس هویدا» نخست وزیر بهایی مسلک رژیم پهلوی از خانواده‌ی «حسنعلی منصور» اشاره دارد. بر اساس این سند «آقای هویدا نخست وزیر به منزل حسنعلی منصور نخست وزیر پیشین مراجعه کرده و در آنجا از طرف خانواده منصور نسبت به وی توهین شده و او را کتک زده‌اند»


سند زیر گزارشی است از ساواک راجع به شخصیت علمی و سابقه‌ی سیاسی حضرت امام خمینی (ره) . این گزارش اگرچه به صورت مختصر تهیه شده است اما از آنجایی که در اوج مبارزات حضرت امام در سال 1342 و به وسیله رژیم پهلوی نوشته شده است، می‌تواند جالب توجه باشد.



یکی از پرهزینه‌ترین جشن‌های برگزار شده در دربار پهلوی - قبل از جشن 2500 ساله شاهنشاهی - جشن تاجگذاری بوده است. در این جشن که در سال 1346 برگزار شد، علاوه بر میهمانی‌ها و جشن‌های مختلف هزینه‌های زیادی نیز برای تجملات به کار رفته بود. از جمله این تجملات تاج‌های محمدرضا و فرح بود که به وسیله‌ی طراح‌هایی خارجی و با هزینه‌های سنگینی ساخته شده بودند. در سند زیر آمده است: «حسب‌الامر علیا حضرت شهبانو قرار است آقای پیرارپل در فاصله بین 25 تا 28 ژوئن (4 تا 7 تیرماه) برای آزمایش نهایی تاج علیا حضرت شهبانو افتخار شرفیابی داشته باشد»


شهید دکتر مصطفی چمران بخشی از دوره‌ی مبارزه‌ی خود را در لبنان گذراند و در میان شیعیان این کشور که جزو محرومترین گروه‌های لبنان بودند فعالیت می‌کرد. شیعیان لبنان تا زمانی که امام موسی‌صدر به عنوان رهبر در منطقه نبود، فاقد هرگونه انسجامی بوده و از کمترین حقوقی برخوردار بودند، بر اساس همین فقر اقتصادی و فرهنگی بود که امام موسی صدر حرکت خود را حرکت‌المحرومین نام‌گذاری و شهید چمران به تاسیس مدرسه در میان شیعیان اقدام کرد. شهید چمران در تحولات سیاسی لبنان نقش موثری داشت. در سند امروز به نقش شهید چمران در تحولات لبنان در سال 1354 اشاره شده است.


 سند زیر از کتاب یاران امام به روایت اسناد ساواک (60): آیت الله هادی باریک‌بین (تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1395،صفحات 905) انتخاب شده‌است. این سند از چند جهت حائز اهمیت است:
o ساواک نامه‌ها و مکاتبات مردم را کنترل (سانسور) می‌کرده است. از این سند بر می‌آید ساواک مکاتبات و بسته‌های پستی را باز و آنها را بررسی می‌کرده است. گاه از متون و نامه‌های مهم کپی تهیه می‌شد و نسبت به ارسال یا عدم ارسال آنها تصمیم‌گیری می‌شد.
o این نامه‌ها نشان می‌دهد پس از تبعید حضرت امام خمینی (ره) به خارج از کشور (ابتدا ترکیه و سپس عراق: 1343-1357) شبکه‌ای از روحانیون انقلابی با آن حضرت در ارتباط بودند. این روابط گاه با مراجعه حضوری و گاه از مجرای مکاتبات ونامه‌نگاری نهضت را به پیش می‌برد.
o اسنادی از این دست محققین را کمک می‌کند تا بخشی از ساختار و سازمان نهضت انقلابی مردم ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) را بررسی کنند.
o جمع‌آوری و دریافت وجوه سهم امام و رساندن آن به دست حضرت امام خمینی(ره) از جنبه‌های مهم نهضت حضرت امام خمینی (ره) بود و این امر به ویژه برای ساواک بسیار با اهمیت تلقی می‌شد. ساواک می‌کوشید با دستیابی به منابع اصلی این ساختار، به زعم خود پشتوانه‌ها و حامیان اقتصادی نهضت را از بدنه آن جدا کرده و آن را در معرض فشار قرار دهد.



تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.