اشکال مختلف استقبال از زندانی سیاسی توسط هم‌بندان
تاریخ انتشار: 19 شهريور 1402
آزادی زندانیان سیاسی در آبان سال 57 و استقبال مردمی«استقبال در زندان سیاسی دوره پهلوی به مراسم خاصی گفته می‌شد که هنگام ورود به زندان توسط جمعی از زندانیان و هنگام خروج از زندان توسط بستگان زندانی برگزار می‌شد.
هنگام ورود زندانی به بند، معمولاً مراسم استقبال برگزار می‌شد و مختص گروه خاصی نبود و برای تمام زندانیان سیاسی اعم از مذهبی و غیر مذهبی صدق می‌کرد. در این مراسم که در ساعت اولیه ورود زندانی به بند انجام می‌شد، تمامی گروه‌ها شرکت داشتند. گاهی اوقات حتی غیر مسلمانان نیز به استقبال زندانیان مذهبی می‌آمدند. برنامه‌ریزی مراسم استقبال هم فردی و هم توسط کمیته زندان صورت می‌گرفت.
مراسم استقبال این‌گونه بود که در دو طرف کریدور، زندانیان قدیمی می‌ایستادند و از زندانی تازه وارد استقبال می‌کردند. در زندان‌های شهرستان‌ها نیز تمامی زندانیان سیاسی برای خوش‌آمدگویی به فرد تازه وارد به دیدار او می‌شتافتند و مراسم به صورت روبوسی و دست دادن با تمام زندانیان برگزار می‌شد. گاهی نیز به دلیل حساسیت مقامات زندان، مراسم استقبال در همان ساعت اولیه ورود فرد در اتاق بزرگ بند انجام می‌شد. در مواردی این عمل با ممانعت مسئولان زندان همراه بود و زندانیان به دلیل استقبال از یک زندانی از سوی زندانبانان مورد ضرب و شتم قرار می‌گرفتند. گاهی زندانیان سیاسی در شرایط ممنوعیت برگزاری مراسم استقبال برای این‌که حساسیت مسئولان را برنینگیزند از استقبال گروهی صرف نظر می‌کردند. در چنین مواردی برای استقبال زندانی از رمز استفاده می‌شد و با اعلام رمز سایر زندانیان، متوجه ورود فرد تازه وارد می‌شدند و چند نفری از آنان برای استقبال از فرد زندانی تازه وارد حاضر می‌شدند. بعد از مراسم کوتاهی زندانی تازه وارد به یکی از اتاق‌های بند راهنمایی می‌شد و سپس گروه‌های مختلف به دیدن وی می‌آمدند. در بعضی از مواقع یک نفر به نیابت از جمع به استقبال تازه واردان می‌رفت. گاهی نیز برای استقبال از بعضی اشخاص بنام، زندانیان حتی تا زیر میله‌های زیر هشتی[محل تلاقی دو راهرو، محل بازجویی و شکنجه] نیز می‌آمدند. گاهی برای اجرای این مراسم از بیرون زندان توسط سازمان‌ها و گروه‌های مربوط به کمیته‌های داخل دستورهایی داده می‌شد و برای برخی زندانیان معروف، مراسم ویژه‌ای در فضای بیرونی زندان برگزار می‌شد و تمام زندانیان نسبت به فرد تازه وارد ابراز احساسات می‌کردند؛ البته این مورد بیشتر در مورد زندانیان گروه‌های چپ صدق می‌کرد.
در اواخر دوره حکومت پهلوی دوم استقبال از زندانیان مذهبی با خواندن سرودهای انقلابی همراه بود؛ یکی از این سرودها، سرود «از محرم تا محرم» بود[1] که در واقع تاریخچه مبارزات مسلمانان را بیان می‌کرد. مضمون این سرود بزرگداشت مبارزات مردم از محرم امام حسین(ع) تا محرم سال‌های مبارزه بود. استقبال از روحانیون نیز معمولاً با سلام و صلوات همراه بود.
مراسم استقبال و بدرقه زندانیان حزب توده معمولاً با خواندن سرود و سردادن چند شعار برگزار می‌شد. برای زندانیان حزب توده اجرای دسته جمعی مراسم اهمیتی خاص داشت؛ این عده با اجرای این مراسم همبستگی خود را با زندانی اعلام می‌کردند. هنگام استقبال از زندانیان چپ، توده‌ای‌ها معمولاً هورا می‌کشیدند. اعضای سازمان مجاهدین خلق نیز با دادن شعارهای مختلف به استقبال فرد تازه وارد گروه خود می‌رفتند.
مستقبلین، به زندانی تازه وارد برای انتقال و جابجایی خود و وسائلش کمک می‌کردند. بعد از مراسم استقبال برای زندانی تازه وارد معمولاً میهمانی ترتیب داده می‌شد. در این میهمانی‌ها از زندانی با چای و شیرینی پذیرایی می‌شد.
گاهی مراسم استقبال زندانی تازه وارد شکل سیاسی به خود می‌گرفت و گروه‌های سیاسی زندان، به منظور عضوگیری در این مراسم شرکت می‌کردند. این ویژگی بیشتر در گروه‌های چپ دیده می‌شد. در مراسم استقبال معمولاً علاوه بر خوشامدگویی از نحوه فعالیت و دستگیری زندانی سؤالاتی پرسیده می‌شد و با تفکرات وی آشنا می‌شدند.
بعد از خروج زندانی از زندان نیز مراسم استقبال در بیرون زندان توسط آشنایان وی انجام می‌شد.»[2]
پی‌نوشت‌ها:
[1] . آقای سید محمود رضویان در کتاب خود به نام «سپیده سحر» درباره سرود «از محرم تا محرم» می‌نویسد:
«شعر نویِ از محرم تا محرم، که در سـال 1350 در زنـدان اویـن سـروده شده است، سال‌ها بین زندانیان زمزمه می‌شده است. سراینده این شعر نو معلوم نیست. اولین بار این شـعر را در اواخر سال 1352 در حالی که تازه از زندان کمیته مشـترک بـه زنـدان قصر آمده بودم در جلسات گفتگوی دو نفری طی چنـدین جلسـه، آن را به حافظه خود سپردم. فشار و اختناق داخل زنـدان‌ها بـه قـدری بـود کـه امکان یادداشت کردن چنین اشعاری وجود نداشت، در صورتی کـه ایـن یادداشت‌ها به دست مأمورین زندان می‌افتاد عواقب وحشتناکی داشت. البته در شرایط سخت سلول‌های تاریک و نمناک و وحشـت‌زای کمیتـه مشـترک خواندن اشعار انقلابی و آیه‌های جهاد و مبـارزه، بهتـرین مـونس و یـاور بود که در تنهایی زمزمه و قوت قلب ما بود. این معنا را هنگامی با تمام وجودم لمس کردم که برای بـار دوم خـود را در سلول‌های انفرادی کمیته مشترک به اصـطلاح ضـد خرابکـاری رژیـم شاه اسیر دیدم و در زیر فشار سنگین و طاقت فرسای شکنجه و بازجویی فقط یاد خدا و زمزمه آیات جهاد و مقاومت و اشعار انقلابی می‌توانسـت خلاء تنهایی و دوری از دیگران را جبران نماید. این دوران مصادف بود با ایام محرم و صفر سال 1353 هجری شمسی...»
محرم ماه خون
ماه قیام پیشوای ماه حسین، آغاز می‌گردد
و ما پویندگان راه وی
امسال
درون محبس دژخیم استبداد
با شوری دگر
این ماه را تعظیم می‌داریم
می‌اندیشیم در تاریخ و می‌بینیم
که شمس انقلاب کربلا همواره تابان است
و در هر سالگردی از محرم
پرتوش روشنگر راه جهاد هر مسلمان است
جهاد حق علیه ظلم
نبرد خلق با عمّال استعمار
به یاد آریم آن ماه محرم
نیمه خرداد
خروش خشم انسان‌های آزاده
خمینی و
خمینی‌ها
دلیری و
دلیری‌ها
و چندی بعد در این راه
امانـی و بخـارایـــی
سعیدی و سعیدی‌ها
و هم‌رزمان و یارانی؟!!
......
می‌اندیشیم در تاریخ و می‌بینیم
که شمس انقلاب کربلا همواره تابان است
و در هر سال‌روزی از محرم
پرتوش روشنگر راه جهاد هر مسلمان است
جهاد حق علیه ظلم
نبرد خلق با عمّال استعمار
و می‌اندیشیم در تاریخ و می‌گوییم
حسین
ای انقلابی مرد آزاده
به خون اطهرت سوگند
به عزم راسخت سوگند
که ما هرگز نیاساییم
از پیمودن راهت»
(رضویان، سید محمود، سپیده سحر: سرودها و نغمه‌های زندانیان در بند ساواک، موزه عبرت ایران، چاپ دوم، سال 1396، ص 91 تا 93)
[2] . دانشنامه زندان سیاسی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، چاپ اول، سال 1401، ج 1، ص 79 و 80.
تعداد مشاهده: 8520
