برکناری و بازداشت رئیس امنیه قائن به دلیل اقدام نکردن درباره کشف حجاب و سخن وی مبنی بر این‌که «با زور نمی‌شود رفع حجاب کرد»
تاریخ انتشار: 16 تير 1402
شاگردان مدارس در استان خراسان پس از کشف حجابتربیت نظامی رضاخان در جمع قزاق‌ها، باعث شده بود که او تمام امور مملکت را با امر و نهی و با خشونت و تحمیل حل و فصل نماید. به همین دلیل اتکایش به نظامیان بود و تا توانست نیروهای نظامی و انتظامی را تقویت کرد و به جای این‌که از ارتش و نیروی نظامی به دفاع از امنیت سرحدات کشور و گسترش و به‌روز سازی امنیت داخلی بپردازد، از آنان در جهت تحکیم پایه‌های رژیم استبدادی خویش بهره می‌گرفت و در آخر زمامداری‌اش نیز که لازم بود در مقابل تهاجم بیگانگان از کشور دفاع نمایند با کمترین مقاومتی تسلیم متفقین شدند و ارتش از هم پاشید و آن همه هزینه و سرمایه‌گذاری برباد رفت.
همین نیروها در طول دو دهه حکومت رضاخان برای عملی نمودن دستورات او از هیچ ظلم و اجحافی به مردم ابا نداشتند و قتل و غارت‌های زیادی مرتکب شدند. در واقع نقش نیروهای نظامی تثبیت پایه‌های رژیم استبدادی پهلوی و اجرای طرح‌ها و سیاست‌های گوناگونی بود که اربابان او ارائه می‌کردند.
رضاخان از سواد، آموزش، فرهنگ و تمدن بهره‌ای نبرده بود و با هدف پیشرفت و توسعه کشور دست به اقداماتی زد که نتیجه معکوس داشت. او در سفری به ترکیه تحت تأثیر پیشرفت‌های آن کشور قرار گرفت ولی راه این توسعه را در کشف حجاب و مبارزه با اعتقادات مردم دید و در سال 1314 ه.ش دستور کشف حجاب را صادر نمود.
مردم ایران در طول تاریخ چند هزار ساله، مردمی با فرهنگ، تمدن و باور و اعتقادات مذهبی بودند و با ظهور دین مبین اسلام، آن را پذیرفته و به تعالیم انسان‌ساز آن سر تعظیم فرود آوردند. اگرچه حجاب در دستورات اسلامی و قرآن واجب شمرده شده اما ایرانیان قبل از اسلام نیز دارای حجاب بودند و نقش‌ها، حجاری‌ها و آثار به جا مانده از دوره باستان، زنان را با پوشش نشان می‌دهد. لذا حجاب یکی از مظاهر تمدن ایرانی و اسلامی است و در طول تاریخ و در اعصار گوناگون این مرز و بوم شاهد پیشرفت‌های شگرفی در زمینه‌های مختلف علوم، فرهنگ و تمدن بود و تضادی بین داشتن حجاب و پیشرفت و توسعه وجود نداشت. اما رضاخان تحت القائات مشاورین غربگرا و طبق نقشه استعمار انگلیس، به این باور رسید که عامل عقب‌ماندگی ایران پیروی از سنت و باورهای مذهبی است. لذا با سخت‌گیری و وحشیگری به سیاست کشف حجاب روی آورد و جنایات بسیاری برای اجرای برنامه‌های ضد مذهبی خود مرتکب شد.
کشف حجاب به رغم تمام سخت‌گیری‌ها و شدت عمل و اقدامات سبعُانه نیروهای قزاق و نظمیه با شکست مواجه گردید؛ زیرا مردم مسلمان ایران به بهای از دست دادن جانشان زیر بار آن نمی‌رفتند. در طول اجرای این سیاست، زنان ایران با مشکلات عدیده‌ای روبرو بودند به نحوی که حتی به غیر از موارد ضروری از منازلشان بیرون نمی‌آمدند و بیشتر، شب‌ها در خیابان ظاهر می‌شدند. در طرف مقابل نیروهای سیاسی و نظامی نیز به این واقعیت رسیدند که کشف حجاب با ضرب و شتم و شکنجه و زور و سرنیزه نمی‌شود اما از آن جایی که بی‌توجهی نسبت به دستورات رضاخان برای آنان تبعات گوناگونی به همراه داشت مجبور به اطاعت امر بودند. بارها مشاهده شد که استانداران، فرمانداران، فرمانده نیروی نظامی و انتظامی به دلیل عدم پیشرفت سیاست کشف حجاب در استان و شهرستان محل مأموریت از پُست‌شان برکنار، بازجویی و زندانی شدند؛ اما سرسختی و کله‌شقی رضاخان اجازه هرگونه تمردی از آنان را گرفته بود و مجبور به دادن گزارش‌های غلط و غیرواقعی از پیشرفت کشف حجاب در شهرستان‌ها بودند. این سخت‌گیری‌ها موجب شده بود مأمورین اجرایی، از طرفی خود را در جنگ و درگیری با مردم ببینند و همیشه به خاطر آن سخت‌گیری‌ها، در کشف حجاب مغضوب مردم باشند و از طرفی به دلیل عدم تأثیر محسوس اقداماتشان به مافوق جوابگو باشند. لذا به وضوح به این باور رسیده بودند که کشف حجاب با زور سرنیزه و اسلحه عملی نمی‌شود.
اجرا نکردن دستورات مربوط به کشف حجاب بانوان و یا حتی صرف بیان این حقیقت که «با زور نمی‌شود رفع حجاب کرد» در برخی موارد موجب برخورد نسبتاً شدید دستگاه پهلوی با گوینده می‌شد. در اسناد زیر نمونه‌ای از این برخورد که به برکناری و بازداشت رئیس امنیه قائن می‌پردازد، قابل ملاحظه است.
***
نمره: 14087 تاریخ: 11 /10 /1316
وزارت جنگ
اطلاعاً اشعار می‌شود که رئیس امنیه قائن که مسئول اجرا و مواظبت نهضت بانوان می‌باشد، طبق گزارش تلگرافی جناب آقای استاندار شرق هیچ‌گونه اقدامی نکرده و در جواب مؤاخذه[ای] که از طرف جناب استاندار از او شده اظهار داشته است که: «به زور نمی‌شود رفع حجاب کرد» لازم است فوراً امر به تغییر او داده و او را مورد مؤاخذه قرار دهند چگونه در اجرای دستور خودداری کرده است.
رئیس‌الوزراء ـ محمود جم
رونوشت برابر اصل است.
***
شماره: 1331/ آ ـ 88838 تاریخ: 12 /10 /1316
کفالت ستاد ارتش
رونوشت نامه شماره 14087 ریاست وزرا در موضوع رئیس امنیه قائن و اظهار او راجع به رفع حجاب به ضمیمه تقدیم می‌شود.
معاون وزارت جنگ ـ سرتیپ نخجوان
حسب‌الامر مبارک مقرر است افسر مزبور را فوری به مرکز احضار و تعقیب نمایند. 13 /10 /16
***
شماره: 9271 تاریخ: 13 /10 /1316
فوری ـ محرمانه ـ مستقیم
کفیل معاونت اداره امنیه
نظر به این‌که رئیس امنیه قائن در پیشرفت نهضت بانوان آنجا اقدامی نکرده و موقعی که استاندار شرق علت قصور در این موضوع را از او مؤاخذه نموده اظهار داشته: به زور نمی‌شود رفع حجاب کرد، حسب‌الامر مطاع اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مقرر است فوراً افسر منظور به مرکز احضار و تحت تعقیب قرار داده و نتیجه را برای عرض گزارش به پیشگاه مبارک اطلاع دهید.
کفیل
***
نمره: 15193 تاریخ: 4 /11 /1316
وزارت جنگ
بر طبق گزارشی که استاندار شمال شرق می‌دهد در مسافرت اخیری که به جنوب شرقی خراسان نموده وضعیت نهضت بانوان در قاین به واسطه عدم توجه و مراقبت رئیس امنیه آنجا به‌طوری که منظور نظر است عملی نشده و مقتضی است مأمور مزبور تغییر و مورد تعقیب قرار گیرد. مقرر فرمایید در تغییر و تعقیب مشارالیه دستوری که مقتضی است صادر نموده نتیجه را اشعار دارند.
رئیس‌الوزراء ـ محمود جم
رونوشت برابر اصل است.
ضمیمه شماره 95728 ـ 1440
***
شماره: 10032 تاریخ: 5 /11 /16
محرمانه ـ مستقیم
کفیل معاونت اداره امنیه
عطف به گزارش 12586/ق 3 اعلام می‌دارد از ستاد ارتش ضمن 9271 دستور بازجویی داده نشده و به‌طور وضوح ابلاغ شده بود افسر منظور را فوراً به مرکز احضار و تحت تعقیب قرار دهید. مقتضی است قدغن نمایید همان‌طوری که اوامر مبارک شرف صدور یافته در مقابل نامه ریاست وزرا و گزارش استاندار شرق که مراتب را صراحتاً مرقوم و فرموده‌اند اقدام و نتیجه تعقیبات آن اداره را گزارش دهند که از شرف عرض پیشگاه مبارک بگذرد.
کفیل
***
شماره: 95728 ـ 1440/آ تاریخ: 6 /11 /1316
کفالت ستاد ارتش
پیرو شماره 1331/ آ ـ 88838 ـ 12 /10 /16 رونوشت نامه شماره 15193 ـ 4 /11 /16 ریاست وزرا راجع به رئیس امنیه قائن و عدم توجه و مراقبت او نسبت به وضعیت نهضت بانوان آنجا به ضمیمه ایفاد می‌گردد. متمنی است قدغن فرمایید نتیجه تصمیم متخذه را برای دادن پاسخ به ریاست وزرا اطلاع دهند.
معاون وزارت جنگ ـ سرتیپ نخجوان
***
شماره: 10070 تاریخ: 9 /11 /1316
محرمانه ـ مستقیم
معاونت وزارت جنگ
عطف به شماره 1440 ـ 95728/آ تاریخ 6 /10 /16 و 88838 ـ 1331 روز 12 /10 /16 منضم به رونوشت نامه ریاست وزرا اعلام می‌دارد مراتب به شرف عرض پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاهی رسید و حسب‌الامر مطاع مبارک شاهانه شرح مؤکد برای تعقیب رئیس امنیه قائن به اداره امنیه صادر گردیده و اداره مزبور نیز افسر منظور را از امنیة قائن تغییر و به مرکز احضار و تحت تعقیب قرار خواهد داد.
کفیل
***
شماره: 12877/ق 3 تاریخ: 9 /11 /1316
محرمانه ـ مستقیم
کفالت ستاد ارتش
عطف به امریه شماره 10032/ ـ 5 /11 /16 مرموزات
محترماً معروض می‌دارد با این‌که افسر مزبور ضمن اجرای بازجویی جداً منکر چنین اظهار بوده مع‌هذا به یک ماه زندانی با خدمت تنبیه و محل مأموریت او نیز تغییر داده شد.
موکول به اوامر عالی است.
کفیل معاونت اداره امنیه سرهنگ خسروپناه
***
تاریخ: 11 /11 /1316
پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی
گزارش
مفتخراً به شرف عرض می‌رساند: راجع به گزارش استاندار شرق به ریاست وزرا در موضوع قصور رئیس امنیه قائن نسبت به عدم پیشرفت نهضت بانوان آنجا حسب‌الامر مبارک شاهانه به اداره امنیه ابلاغ شد افسر منظور را فوراً به مرکز احضار و تحت تعقیب قرار دهند.
اینک اداره مزبور گزارش داده با این‌که افسر معروض در ضمن بازجویی جداً منکر قضیه عدم پیشرفت نهضت بانوان آنجا می‌باشد، مع‌هذا به یک ماه زندانی با خدمت تنبیه و محل مأموریت او نیز تغییر داده شد.
محض استحضار خاطر خطیر شاهانه معروض گردید.
فرمودند باید ذکر می‌شد به کدام نقطه محل مأموریت را تغییر داده‌اند.
کشف حجاب در یکی از مدارس خراسان
مدیران و معلمان مدارس بجنورد پس از کشف حجاب
رضا خان در بازدید از یکی از مدارس پس از کشف حجاب
تعداد مشاهده: 9633
