امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: هرکس عبرت‌گیریش بیشتر باشد خطا و لغزش او کمتر خواهد بود. غررالحکم، جلد 2، صفحه 631، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

در هر نهضت و انقلاب الهی و مردمی، علمای اسلام اولین کسانی بوده‌اند که بر تارک جبین‌شان خون و شهادت نقش بسته است. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 21، ص 275.

 

روزشمار اسنادی


منوچهر اقبال از نخست وزیران رژیم پهلوی در دهه‌ی 30، پس از این که به دلیل تخلفات شدید انتخاباتی کابینه‌اش سقوط کرد به ریاست شرکت ملی نفت ایران منصوب شد. وی که مؤسس حزب ملیون بود، در شرکت نفت صرفاً کارهای اداری را انجام می‌داد و مسائل اصلی را شاه شخصاً برعهده داشت. اقبال همواره یکی از گزینه‌های تصدی نخست وزیری به حساب می‌آمد، به همین خاطر تعدادی از دوستان وی که غالباً از میان نمایندگان مجلس بودند، جمعیتی با نام «جمعیت یاران» تشکیل داده و از وی حمایت می‌کردند. در سندی که در ادامه می‌آید، می‌بینیم که عباس شاهنده از روزنامه‌نگاران عصر پهلوی و از اعضای جمعیت یاران، از جمعیت مذکور کناره‌گیری کرده و به مخالفت با اقبال مشغول شده است. در بخشی از سند راجع به چگونگی این تغییر رویه‌ی شاهنده آمده است: «عباس شاهنده نامه‌ای خطاب به دکتر ادیب رئیس جمعیت نوشت و استعفای خود را از عضویت جمعیت اعلام نمود و به دنبال استعفای خود توضیح داد که به این علت از عضویت جمعیت استعفا می‌دهم که شماها همه دوستان دکتر اقبال هستید ولی من از امروز با او دشمن هستم و اسناد و مدارکی علیه دکتر اقبال به طور مستند و مستدل دارم که در روزنامه منتشر خواهم کرد.»



سند زیر حرکت اعتراضی فرهنگیان و تعدادی از کارکنان اداره مخابرات شهرستان بابلسر را در سال 1357 نشان می‌دهد. بر اساس سند، این افراد که حدود 500 نفر بوده‌اند «در اداره آموزش و پرورش آن شهر اجتماع و با نصب عکس از خمینی بر سر درب اداره مذکور» خواستار آزادی همکاران محبوسشان شده‌اند.



سند دیگر امروز را به دیدگاه‌های «کریم سنجابی» و «داریوش فروهر» از چهره‌های جبهه‌ی ملی، راجع به مسائل جاری کشور در سال 1357 اختصاص داده‌ایم. دو نفر مذکور در این زمان در بازداشت ساواک به سر می‌برده‌اند و این مطالب را گویا در دیدارهای خصوصی‌شان با مقامات ساواک ایراد کرده‌اند. از مفاد این گفتگوها می‌توان به کنه واقعی آن‌ها و اصولاً دیدگاه‌های جبهه‌ی ملی راجع به روحانیت و انقلاب پی برد. در کنار توصیه‌های آن‌ها در مورد نحوه‌ی برخورد دولت و ارتش با تظاهرات، آنچه که جلب نظر می‌کند مکنونات واقعی این افراد است. در قسمتی از این اظهارات آمده است: «بازداشت ما دو نفر در ابتدای امر می‌توانست مقداری موجه باشد، اما هرچه زمان بگذرد میدان برای دیگران و به خصوص آخوندها خالی می‌ماند و ما از سازماندهی و ایجاد یک سازمان متشکل در مقابل آنان عقب خواهیم ماند. وقت آن فرا رسیده که جبهه‌ی ملی تلاش‌های خود را شدت دهد تا بتواند در آینده در مقابل آخوندها ایستادگی نماید.»



سند زیر گزارشی است مربوط به سال 1357 پیرامون فعالیت‌های انقلابی در شهرستان بابل. براساس این سند در این روز تظاهرات گسترده‌ای در بابل برگزار شده و در آن بسیاری از مردم از طیف‌ها و گروه‌های مختلف حضور داشته‌اند. این تظاهرات به مناسبت شهادت یکی از انقلابیون در روز 5 آذر برگزار شده بود. در بخشی از سند آمده است: «در جلوی آموزش و پرورش و مخابرات شهرستان بابل عده‌ای حدود هزار نفر تجمع و شعارهای ضد ملی مرگ بر 66 می‌دادند… به محض پرتاب گاز اشک‌آور به طرف اغتشاش‌کنندگان و [با] وجود گاز در داخل محوطه متحصنین از محوطه خارج و اقدام به تظاهرات توأم با خشونت نمودند و به وسیله سنگ و چوب به طرف مأمورین حمله‌ور و قصد آتش زدن خودروها را داشتند، لذا مأمورین پس از پرتاب 4 عدد گلوله گاز اشک‌آور با طپانچه پرتاب [و] مردم را متفرق [کردند]»



 اعتصابات و تعطیلی‌های گسترده کارگران و کارمندان شرکت‌ها و ادارات در نیمه دوم سال 1357 بر مشکلات رژیم پهلوی می‌افزود. این اعتصابات گستره‌ای وسیع از مدارس و مراکز آموزشی و شرکت‌ها تا ادارات و وزارتخانه‌ها را در برمی‌گرفت. اعتصاب و تعطیلی در یک وزارتخانه به معنی تعطیلی ادارات کل و دیگر دوایر تابعه آن وزارتخانه بود. مراکز اصلی اداری کشور در پایتخت هم به انقلاب پیوسته بودند و انقلاب به روزهای پایانی‌اش نزدیک می‌شد. سند زیر گزارشی است از وضعیت اعتصاب کارمندان وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و نیمه دولتی. بنابراین گزارش کارمندان سه وزارتخانه، پنج سازمان دولتی، پنج شرکت و بانک مرکزی در تهران، ادارات مختلف در استان‌ها (به ویژه در آذربایجان شرقی و کردستان) در اعتصاب به سر می‌برده‌اند.
برای این که تصویری دقیق از این اعتصابات در ذهن شما ترسیم شود سند مربوط به گزارش اعتصاب کارکنان تأسیسات نفتی ری و گزارش مربوط به اعتصاب کارکنان گمرکات و مشکلات ناشی از آن را بخوانید.



تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.