گزارشِ رونمایی از کتاب «پایگاه‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: مساجد استان آذربایجان غربی»

تاریخ انتشار: 11 شهريور 1402

مراسم رونمایی از دو جلد کتاب «پایگاه‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، مساجد استان آذربایجان غربی» به مناسبت گرامی‌داشت روز جهانی مساجد در سالن آمفی تئاتر اداره کل برق منطقه‌ای آذربایجان غربی در روز یکشنبه‌ 29 /5 /1402 ساعت 10 تا 12 با حضور بیش از 300 نفر از اقشار مختلف مردم استان آذربایجان غربی اعم از علما و روحانیون اهل تسنن و تشیع، نماینده ولی فقیه و امام جمعه استان، نمایندگان مردم ارومیه در مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی، مسئولین اجرایی از جمله معاون سیاسی امنیتی استاندار، فرماندهان نظامی و انتظامی، اعضای جامعه اطلاعاتی، اعضای جامعه حراستی، مبارزین قبل از انقلاب و رئیس مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات برگزار شد.

کتاب مساجد آذربایجان غربی، ششمین کتاب از مجموعه «پایگاه‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک ـ مساجد» است که از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی منتشر شده است. در این مراسم مدیرکل اطلاعات استان آذربایجان غربی در سخنانی ضمن تأکید بر سیاست‌های وزارت اطلاعات‌، به خصوص وزیر محترم اطلاعات در بحث جهاد تبیین، اظهار کرد:

انتشار کتاب‌هایی بر مبنای اسناد باقی مانده از ساواک که مربوط به زندانیان سیاسی و مبارزین دوران قبل از انقلاب است حرکتی مهم در راستای فریضه جهاد تبیین است؛ زیرا دشمنان در تلاشند تا چهره منحوس شاهنشاهی و پهلوی را تطهیر کنند.

حجت‌الاسلام سید مهدی قریشی نماینده ولی فقیه و امام جمعه ارومیه نیز در این مراسم ضمن گرامی‌داشت روز مسجد، بیان داشت:

در طول تاریخ دشمنان بر روی مساجد سرمایه‌گذاری کرده‌اند و امروز نیز باید مراقب باشیم؛ چرا که مساجد مورد حمله دشمن است و لازم است این خانه‌های ایمان را به پایگاهی علیه دشمنان تبدیل کنیم. امروز بصیرت و آگاهی علمای دین بیشتر از گذشته لازم و ضروری است.

در ادامه‌ی مراسم رئیس مرکز بررسی اسناد تاریخی طی سخنانی به نقش روحانیت در مبارزه علیه استبداد و استعمار در 200 سال اخیر پرداخته و بیان داشت:

مبارزات مردم شریف و بزرگوار ایران یک چراغ راهنما داشته که آن علما و روحانیت بوده‌اند. اگر ما تاریخ انقلاب اسلامی را بر مبنای نقش روحانیت در 200 سال اخیر بررسی کنیم، می‌بینیم که آنچه اسباب تحول و اقتدار در تاریخ شده حضور روحانیت در صدر همه‌ی تحولات اجتماعی، سیاسی و مذهبی است. اگر ما بخواهیم به عصاره‌ی همه‌ی مبارزات ملت برای ایجاد یک حاکمیت بر مبنای ارزش‌های الهی تحت عنوان انقلاب اسلامی و حاکمیت جمهوری اسلامی اشاره کنیم، این عصاره‌ی تمام تلاش‌ها و مجاهدت‌های علما و بزرگانی است که همه‌ی ظرفیت‌‌ها، توانایی‌ها و سرمایه‌ی عمر خود را در این مسیر قرار دادند. اگر تاریخ مشروطیت را نگاه کنیم می‌بینیم که شهید آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری چگونه در مقابل ایادی جریان غرب‌گرا که با حذف اسلام، قرآن و ارزش‌‌های دینی به دنبال حکومت بودند، می‌ایستد و چگونه آن‌ها در جریان نفوذ در دل انقلاب مشروطه، فضایی را فراهم می‌کنند که شخصیتی مثل ایشان را به شهادت می‌رسانند.

ایشان در ادامه به نقش جریان‌های غرب‌گرا در انحراف انقلاب مشروطیت پرداخته و ماحصل استیلای این جریان را استبداد رضاخانی معرفی کردند. وی سپس به اختصار سیر مبارزات علما در دوره‌ی پهلوی اول و دوم را بررسی کرده و به نقش حضرت امام خمینی^(ره) و نیروهای مذهبی طرفدار ایشان در مبارزه علیه رژیم پهلوی پرداختند. رئیس مرکز بررسی اسناد تاریخی سپس به جایگاه تاریخ در اندیشه‌ی حضرت امام راحل^(ره) و مقام معظم رهبری آیت‌الله خامنه‌ای^{(مدظله‌العالی)} اشاره کردند:

به تعبیر حضرت امام راحل^(ره)، امروز قلم‌های مسموم درصدد تحریف واقعیات هستند و باید نویسندگان امین این قلم‌ها را بشکنند.[1] رهبر معظم انقلاب^{(مدظله‌العالی)} نیز در این باره می‌فرمایند: «باید در خصوص نگارش تاریخ صحیح و واقعی انقلاب اسلامی کاری جدی انجام و غفلت‌های گذشته جبران شود.»[2] ایشان همواره بر اهمیت تاریخ و مطالعه‌ی آن تأکید کرده‌اند؛ چرا که در نگاه معظم‌له تاریخ، علمی است برای کشف سنن و نوامیس حاکم بر جهان، فهم گذشته و عبرت گرفتن از آن برای ساخت جامعه‌ی اسلامی. معظم‌له در جایی دیگر در باره‌ی اهمیت تاریخ فرموده‌اند: « تاریخ واقعاً مهم است. تاریخ، درس و گنجینه‌ی اطلاعات ما از گذشته‌ی بشریت است؛ سرگذشت ماست. مگر می‌شود نسبت به تاریخ بی‌اعتنا بود؟»[3]

تاریخ، دانشی صرفاً مربوط به گذشته نیست که معطوف به تعدادی واحد دانشگاهی شود و اثر مستقیمی در زندگی و سیاست‌گذاری ما نداشته باشد. بلکه باید آن را از جنبه‌های سیاسی، نظامی و فرهنگی در راستای اعتلای نظام اسلامی مورد استفاده قرار داد. توصیف جامع و کامل مقام معظم رهبری^{(مدظله‌العالی)} از «تاریخ» که تفاوت بنیادین با قرائت برخی متفکرین یا نظریه‌پردازان تاریخ در باب اهمیت و جایگاه تاریخ دارد، نشان می‌دهد که چگونه ایشان تاریخ را مفهومی با جامعیت و گستردگی دیده‌اند؛ ایشان فهم بسیاری از رویدادها و جریان‌ها را بدون استناد و مراجعه به تاریخ دشوار می‌دانند؛ لذا برای تاریخ اهمیت ویژه‌ای قائل شده‌اند که همانا بصیرت‌دهی و کمک به تشخیص حق از باطل است. این مسئله با توجه به جنگ شناختی موجود و تبلیغات گسترده‌ی ضدانقلاب علیه نظام دینی و آلوده ‌بودن فضا برای تشخیص حق از باطل، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل نیز هست که معظم‌له جوانان را به مطالعه‌ی تاریخ و عبرت گرفتن از آن فراخوانده‌اند. آگاهی از تاریخ در واقع اطلاع از سرنوشت عمومی ملت‌ها در جهان پر آشوب فعلی است. به همین دلیل مقام معظم رهبری^{(مدظله‌العالی)} همه را به مطالعه‌ی تاریخ تشویق می‌کنند. یکی از اقدامات و حربه‌های قدرت‌های مستکبر و استعمارگر، قطع رابطه‌ی ملت‌ها با تاریخشان و انهدام هویت تاریخی آن‌هاست. دور کردن مردم از هویت‌شان و قطع رابطه‌ی آن‌ها با گذشته، مقدمه‌ای برای در اختیار گرفتن سرنوشت آن‌هاست.

رئیس مرکز بررسی اسناد تاریخی در ادامه به اغتشاشات سال‌های اخیر اشاره کرده و بخشی از آن را ناشی از شاکله‌سازی دشمن برای تغییر نگاه در نسل جوان دانستند. وی در این خصوص اظهار داشت:

شاکله‌سازی برای ایجاد ذهنیت منفی نسبت به نظام اسلامی در نسل جوان تا حدود بسیاری زیادی از مجاری تاریخی صورت گرفته است. حجم زیاد داده‌های تحریف شده تاریخی که در ده سال گذشته از طریق مختلف در فضای فکری جامعه منتشر شده است از عوامل ذهنیت‌سازی منفی نسبت به انقلاب اسلامی می‌باشد. به همین دلیل است که مقام معظم رهبری^{(مدظله‌العالی)} بر تبیین حقایق و مقابله با سیاه‌نمایی‌ها تأکید دارند. خوشبختانه در دولت سیزدهم اهمیت این موضوع به‌خوبی درک شده و ریاست محترم جمهوری جناب حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید ابراهیم رئیسی اهتمام ویژه‌ای در این خصوص دارند که جای تقدیر و تشکر دارد. رویکرد انقلابی ایشان نسبت به موضوعات فرهنگی از جمله تاریخ، نقش مهمی در تغییر نگاه متولیان فرهنگی نسبت به موضوعات مرتبط با انقلاب اسلامی داشته است. وزیر محترم اطلاعات جناب حجت‌الاسلام و المسلمین سید اسماعیل خطیب نیز نهایت همکاری را با مرکز بررسی اسناد تاریخی به عنوان متولی انتشار اسناد ساواک داشته‌اند. ایشان علاوه بر حمایت‌های مادی و معنوی از این مرکز، در انتخاب موضوعات جدید مانند پرداختن به «نقش زنان در انقلاب اسلامی»، «آشنایی مردم با جنایات رژیم پهلوی» و تغییر نگرش‌ها در نحوه‌ی انتشار اسناد نیز اثرگذار بوده‌اند. معاون محترم بررسی‌های راهبردی امنیت ملی وزارت اطلاعات نیز با فراهم کردن بسترهای لازم برای انتشار به موقع و سریع کتاب‌های اسنادی و برگزاری مراسم‌های رونمایی کتاب‌ها در شهرهای مختلف در کمک به ارتقای کیفی و کمی محصولات مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات نقش شایانی داشته‌اند.

رئیس مرکز بررسی اسناد تاریخی در بخش پایانی سخنانشان به ذکر نکاتی چند پیرامون تولید محتوا در جنگ شناختی و ضرورت انتشار اسناد در این عرصه پرداختند. ایشان دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی را به دلیل دسترسی به بُعد پنهان رویدادهای گذشته، یکی از بهترین منابع برای ارائه اسناد به پژوهشگران تاریخی و ارائه تفسیرهای واقع‌گرایانه و مطلوب از رویدادهای گذشته معرفی کردند. وی به همین دلیل کتاب «پایگاه‌های انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، مساجد آذربایجان غربی» را دارای ارزش بالای تاریخی دانسته و آن را اثری ارزشمند برای خنثی کردن توطئه‌های دشمن معرفی کرد:

جبهه ضدانقلاب می‌کوشد تا با استفاده از شیوه‌های مختلف همچون ساخت ده‌ها مستند و فیلم و برگزاری همایش‌ها و بزرگداشت‌های متعدد و هزاران ساعت کلیپ و نماهنگ و سخنرانی در تطهیر رژیم پهلوی که در فضای مجازی و با ترکیب راست و دروغ، جذابیت‌های هنری، تبلیغات و... به ذهن و باور مخاطبان غیرمتخصص نفوذ کند و روایتی مخالف و معارضِ روایت جمهوری اسلامی ایران از تاریخ انقلاب اسلامی و حاکمیت پهلوی به آن‌ها القا کند. آنها در سال‌های اخیر با دسترسی به آرشیوهای دولتی آمریکا و انگلیس، اقدام به انتشار گزینشی اسناد کرده و با تفسیر خاص از این اسناد، می‌کوشند مخاطب را به پذیرش روایت مورد نظر خود وا دارند. خوشبختانه اقدام به‌موقع تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی و انتشار اسناد و مدارکِ جنایات و خیانت‌های رژیم پهلوی امکان پیشبرد این توطئه را تا حدود زیادی برای آنان سخت کرده است. مجموعه دو جلدی مساجد آذربایجان غربی به روایت اسناد ساواک حاصل این نگاه به تاریخ است...

رئیس مرکز بررسی اسناد تاریخی چشم‌انداز جریان ضدانقلاب و سلطنت‌طلب از توجه به تاریخ معاصر را تحقق اهداف زیر دانست:

قهرمان‌سازی از رجال و شاهان پهلوی در تقابل با چهره‌های انقلابی
● شبهه‌افکنی در روایات نظام از تاریخ معاصر
● القای یأس و ناامیدی در میان نسل جوان از طریق سیاه نمایی

ایشان برخی ابزارها و امکانات جریان ضدانقلاب برای تحقق این اهداف را شامل موارد زیر دانست:

1) شبکه‌های ماهواره‌ای متعدد و متنوع

2) شبکه‌های اجتماعی موبایل‌محور.

3) حوزه‌ی نشر و کتاب

4) برگزاری نشست‌های متعدد در محافل دانشگاهی داخل و خارج از کشور

در پایان این آیین، از مجاهدت‌های روحانیون اهل سنت و شیعه که در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشتند، تجلیل شد. این مراسم مورد استقبال مردم انقلابی استان آذربایجان غربی به خصوص مردم ارومیه قرار گرفت. با توجه به رونمایی کتاب در ایام روز جهانی مساجد و پوشش خبری صورت گرفته، گزارش مراسم در شبکه استانی سیمای آذربایجان غربی پخش گردید. قبل از مراسم رونمایی کتاب، آقایان استاد قاسم تبریزی پژوهشگر تاریخ معاصر و حجت‌الاسلام سید محمد موسوی امام جمعه سابقِ سلماس و از مبارزین قبل از انقلاب در برنامه پربیننده و زنده تلویزیونی سیمای استانی شرکت کرده و در خصوص فرمان جهاد تبیین مقام معظم رهبری^{(مدظله‌العالی)} و اقدامات مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات در این خصوص و نقش مبارزین استان به ایراد سخن پرداختند.

پی‌نوشت‌ها:

[1]. صحیفه امام خمینی ،جلد 3، ص 434.

[2]. در دیدار جمعی از مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی، در تاریخ: 20 /2 /1389.

[3]. در دیدار اعضای گروه تاریخ صدای جمهوری اسلامی ایران در تاریخ: 8 /11 /1370.