دستورالعمل ساواک در تغییر روشهای غیر انسانی آن سازمان با دستگیرشدگان در سال 1357
تاریخ انتشار: 25 فروردين 1398
سندی که در ادامه می‌آید گزارش مفصلی است از دستورالعمل ساواک درباره‌ی رفتار با دستگیرشدگان. لازم به توضیح است که علت صدور این دستورالعمل اوج‌گیری قیام مردم مسلمان، انتقادهای ـ بعضاً واقعی و بعضاً صوریِ ـ صاحب منصبان پهلوی از روشهای وحشیانه ساواک از ابتدای تأسیس، اعتراض‌های گسترده‌ی زندانیان سیاسی، خانواده زندانیان، افشای جنایات ساواک برای مردم در داخل و خارج کشور و حساسیت‌های سازمان‌های بین‌المللی و افکار عمومی جهانیان به اوضاع ایران و احتمال ورود سازمان‌های حقوق بشری برای مشاهده وضعیت زندانیان سیاسی بود. به همین منظور ساواک در دستورالعملِ دیرهنگامِ زیر، ضمن توجه دادن به این موضوع، راه‌کارهایی را برای کنترل ارائه کرده است. این سند نشان می‌دهد که تا هنگام صدور این گزارش افراد، به خاطر «جرائمی از قبیل توزیع اعلامیه مضره» و یا «مطالعه و نگهداری و تبادل کتب ضاله» زندانی و پس از شش ماه یا یک سال آزاد شده‌اند. در بسیاری از بندهای این دستورالعمل، تلویحاً نوعی اعتراف به روشهای سخت و خشن و غیر انسانی به کار گرفته شده در ساواک ـ در طول حیات آن ـ به چشم می‌خورد.
به: ریاست سازمان اطلاعات و امنیت ایلام شماره: 3660 / 312
از: اداره کل سوم 313 تاریخ: 29 / 3 / 37 [1357]
موضوع: دستورالعمل درباره رفتار با عناصر دستگیر شده
تجربه نشان داده که عدم توجه دقیق به وضعیت روانی و شخصیتی متهمین و درجه گناهکاری آنان، نتایج نامطلوب و گاه جبران‌ناپذیری در پی داشته است.
درگذشته برخی از افرادی که بازداشت می‌شده‌اند رفتار معمول با خود را متناسب با جرم ارتکابی ندانسته و حدود مجازات معموله را خارج از حد مجرمیت خود تلقی می‌کرده‌اند. طبیعی است که نتیجۀ قهری و حتمی در مورد افراد مذکور چیزی جز خشم و عقده و کینه نسبت به سازمان نبوده است. از طرف دیگر بسیاری از افراد تحت شرایط خاصی و با انجام خطا، یا جرائم کوچکِ قابلِ گذشت، دستگیر و زندانی شده‌اند. آنها در هنگام ارتکاب جرائمِ مورد اشاره و حتی پس از دستگیری و بازداشت، قادر به فکر کردن درباره جرائم سنگین‌تر نبوده ولی بعداً در زندان بر اثر کینه‌ها و عقده‌های ناشی از بازداشت و محرومیتِ تَبَعیِ آن و مهم‌تر از آن، تحت تأثیر تلقینات و آموزش‌های مجرمین ورزیده و خطرناک، بدل به عناصر اصلاح‌ناپذیری شده‌اند. و کم نیست تعداد کسانی که ابتدا با جرائمی از قبیلِ توزیع اعلامیۀ مضره و یا مطالعه و نگاهداری و تبادل کتب ضاله، زندانی شده و پس از شش ماه یا یک سال که آزاد شده‌اند، در مراحل بعدی در فعالیت‌های تروریستی و خرابکاری عهده‌دار وظایف و تلاشهای مخرب گردیده‌اند. علاوه بر آنکه چنین افرادی با چنان روشی، خود هرگز اصلاح نمی‌شوند، خانواده‌ها و بستگانشان نیز به جهات عاطفی و احساسی و بدون در نظرگرفتن اینکه به هرحال منسوبانشان گناهی داشته و به حکم قانون مجازات شده، نسبت به دستگاهِ حکومت بدبین می‌گردند و چه بسا همین موضوع انگیزه‌های نیرومندی شده که افراد خانواده‌های متهمین و محکومین در صف براندازان و خرابکاران قرار گرفته‌اند.
با در نظرگرفتن مراتب بالا و خصوصاً توجه به فلسفه مجازات که صرفاً متکی به اصل تنبیه و ارشاد می‌باشد و به علاوه هدف نهایی در عملیات ضد براندازی، آن است که کوشش‌های معموله سبب محدود شدن حوزه عملیات براندازی و جلوگیری از تسرّی تمایل به براندازی و انجام فعالیت‌های مخالف قانون به دیگران است، تجدید نظر اساسی در روشهای گذشته ضروری است و در جهت نیل به اهداف زیر می‌باشد:
1- دقت نظر و توجه در امر تمیز و تشخیص خائن از خاطی و تفکیک این دو از یکدیگر.
2- تفکیک و جداساختن بیگناه از گناهکار.
3- ارفاق بیشتر به عناصر خاطی و ارشاد آنها و همچنین کسانی که برای اولین بار تحت انگیزه‌های احساسی و تحریک‌پذیری دچار لغزش و اشتباه شده‌اند.
4- دادن فرصت دوباره‌ای به این‌گونه افراد برای برگشت به اجتماع و انتخاب مسیر صحیح و معقول در زندگی.
5- نشان دادن و اثبات این اصل که در واقع دستگاه امنیتی مملکت، همواره با اعتقادی راسخ تلاش ارشادی و بهسازی محیط فکری در جامعه دارد، و هرگز در موضع انتقام جویی و اعمال خشونت نیست.
6- ممانعت از ایجاد عقده و کینه در جوانان خطاکار و جلوگیری از تباهی زندگی آینده آنان در حد امکان.
7- از میان بردن این فرصت برای عوامل گروههای برانداز که می‌کوشند تا با به انحراف کشانیدن جوانان و مآلاً زندانی شدن آنان، میدان عمل خود را برای سربازگیری وسیعترسازند.
8- اثبات این اصل در جامعه که چشم و گوش و مغز مقامات قانونی کشور در تلاش است که خائنان به میهن را به مجازات واقعی برساند و خطاکاران و کسانی که برای اولین بار دچار لغزش شده‌اند را هدایت و در جهت مصالح ملی و مملکتی توجیه و ارشاد نمایند.
9- از میان بردن این فرصت برای زندانیان خائن و مجربی که در زندانها مترصد به دام انداختن و منحرف و اصلاح‌ناپذیر ساختن جوانان خاطی و بی‌تجربه هستند.
10- و بالاخره جلوگیری از تبدیل شدن یک فرد بی‌تجربه و اشتباهکار به یک عنصر خائن و خطرناک و خرابکار.
علاوه بر موارد بالا نکته قابل توجه دیگری که در همین مقوله مورد توجه است، آن است که به هنگام شروع تظاهرات اخلالگرانه در محیطها و اماکن مختلف، تا موقع حضور مأمورین انتظامی، افراد مؤثر و اخلالگران واقعی از محل می‌گریزند و معمولاً کسانی می‌مانند که یا خود را واقعاً بیگناه می‌دانند و دلیلی برای گریختن نمی‌بینند و یا تصادفاً از محل عبور می‌کرده‌اند و یا فقط صرفاً تماشاچی بوده‌اند. در این موقع مأمورین عده‌ای را دستگیر می‌کنند و آنها را به ساواک تحویل می‌دهند. در این گونه موارد هم فرصت برای رسیدگی دقیق به وضع فرد فرد دستگیرشدگان مستلزم صرف وقت بسیار و در نهایت ناراحت کردن افراد دستیگر شده می‌باشد و طبعاً مغایر با اصل فلسفی اشاره شده در بالا خواهد بود. حتی چنانچه در این میان افرادی باشند که برای اولین بار در فعالیت‌های ناهنجار و ضد امنیتی دستی داشته باشند، بازهم تا اثبات مطلق خائن بودن آنان، به دلیل عدم وجود مدارک کافی در چنین شرایطی، نتیجه مطلوب عاید نخواهد گردید. علیهذا برای رسیدن به هدفهای اشاره شده در فوق و اینکه از تفویض فرصت‌های ارشادی و اصلاح‌کننده دریغ نشده باشد و نیت اصلی در امر هدایت منطقی بزهکاران تأمین گردد، روش کار تنظیم شده به شرح پیوست ابلاغ می‌گردد. خواهشمند است دستور فرمایید مسئولین امر را دقیقاً نسبت به موضوع توجیه نموده و ترتیبی اتخاذ نمایند که برای روش اشاره شده در مورد متهمین اقدام و نتایج حاصله را در هر مورد جداگانه به مرکز منعکس سازند.
مدیرکل اداره سوم- ثابتی
دریافت نشانهای درباری توسط سرسپردگان رژیم پهلوی. در تصویر از چپ به راست: پرویز ثابتی ونعمت ا... نصیری از مقامات بلندپایه ساواک مشاهده می شوند.
تعداد مشاهده: 5207
