وکالت نامه امام خمینی به آیت‌الله عبدالرحمان حیدری ایلامی در امور شرعیه و حسبیه - (1)
تاریخ انتشار: 27 تير 1403
پیشگفتار
از آن جایی که بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) از ایام جوانی منادی آگاهی و وحدت بین اقشار مختلف ملت بود، با شروع مبارزه آزادی‌بخش خود از سال 1340 با ارسال نامه‌های مختلف در جهت آگاهی‌بخشی به علماء و روحانیون برای افشای رژیم وابسته پهلوی و نقشه‌های قدرت‌های استکباری و ایجاد هماهنگی، همفکری و تشریک مساعی، گام برمی‌داشت، لذا مکاتبات ایشان بسیار قابل توجه است.
قسمت عمده‌ای از این نامه‌ها ابتدا در صحیفه نور و سپس با ویراست و اضافاتی در صحیفه امام توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به چاپ رسید. ولی با توجه به وسعت و پراکندگی نامه‌های ارسالی امام بسیاری از این مکاتبات در نزد افراد و یا در سانسور نامه‌های معظم‌له در شهربانی و ساواک و در پرونده موضوعات و افراد مختلف بایگانی گردیده است.
این مرکز با انتشار مجموعه یاران امام به روایت اسناد ساواک تعدادی از نامه‌های ضبط شده توسط ساواک در پرونده‌های انفرادی روحانیون انقلابی و مبارز را منتشر ساخته است و اینک در نظر دارد به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با استخراج آن از کتاب‌های منتشره به عنوان بخشی مستقل در سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی در معرض دید عموم قرار دهد.
بنابر این منظور از نامه‌های منتشر نشده امام آن بخش از نامه‌هایی است که در مجموعه ارزنده صحیفه امام نیامده است و امید است با انتشار آن در این سایت و با همت و تلاش مؤسسه محترم تنظیم و نشر آثار امام خمینی در چاپ‌های بعدی صحیفه امام گنجانده شود.
در برخی نامه‌ها که لازم بوده است، کوشیده‌ایم تا آن جا که امکان دارد کم و کیف صدور نامه را با استناد به اسناد ساواک برای خوانندگان بازگو کنیم تا چگونگی صدور نامه حضرت امام و مقدمات و مطالب مربوط به آن روشن گردد.
******
آیت‌الله عبدالرحمن حیدرى ایلامى، فرزند بابا خان در سال 1304 ﻫ ش در ایلام متولد شد. پس از گذراندن مقدمات علوم دینى براى ادامه تحصیل عازم کشور عراق شد. ادبیات را در حوزه علمیه کربلا، مرحله سطح را در حوزه علمیه سامرا و خارج فقه و اصول را در نجف اشرف در محضر امام خمینی(ره) و برخی از آیات عظام فرا گرفت. آیت‌الله حیدرى در سال 1350 به دنبال اخراج ایرانیان از عراق از آن دیار رانده شد و در شهر قم ساکن شد. ایشان در سال 1354 در موطن خود ایلام مستقر شد و حوزه علمیه «باقریه» را در این شهر بنا نهاد. خانه ایشان ملجأ و پناهگاه روحانیون و افراد مبارز بود و انسجام مردم در طول مبارزات سال 56 و 57 مدیون تلاشهای بی وقفه این عالم مخلص است.
پس از بازگشت امام خمینی(ره) به کشور و استقرار در شهر قم، آیت‌الله حیدری ایلامی نیز در نظر داشت در قم بماند ولی امام خمینی با توجه به شناخت چندین ساله از ایشان و نیاز استان ایلام به وی برای حفظ وحدت و مقابله با توطئه‌های ضد انقلاب طی حکمی آیت‌الله حیدری را مأمور به بازگشت به ایلام نمودند.[1]
در سال 1358 ایشان به نمایندگى از طرف مردم استان ایلام به مجلس خبرگان قانون اساسى راه یافت و به دنبال آن نیز به عضویت مجلس خبرگان رهبرى درآمد. سال‌های پایانی عمر این عالم زاهد و مجاهد، مصادف با دوران پرتلاطم دفاع مقدس و اوج گیری جنگ شهرها و آوارگی مردم استان در کوهها و جنگل‌ها بود. آیت‌الله حیدری ایلامی در این سال‌ها، در حالی که بیماری، جسم نحیف او را لاغرتر کرده بود، لحظه‌ای از حضور در میان مردم، رزمندگان و دفاع از نظام اسلامی و خدمت به مردم از پای ننشست.
سرانجام این عالم مجاهد، پس از عمری زندگی زاهدانه و تبلیغ و ترویج مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، پس از تحمل یک دوره بیماری طولانی و سخت در نیمه شب یازدهم دی ماه 1365ه ش مصادف با یکم جمادی الاول 1407ه ق در شهر مقدس قم به دیدار حق شتافت. پیکر مطهر این عالم وارسته پس از تشییع با حضور مردم قم و جمعی از مردم ایلام، مسئولان کشوری و لشکری و رزمندگان اسلام در جوار حرم مطهر حضرت معصومه سلام‌الله علیها در یکی از حجره‌های صحن حرم به خاک سپرده شد. در مراسم ختمی که برای این عالم بزرگ در مسجد رفعت قم برگزار گردید بسیاری از علما و بزرگان چون آیت‌الله العظمی سید محمدرضا بهاءالدینی و دوستان و هم‌سنگران او چون آیت‌الله شهید سیدمحمد باقر حکیم شرکت کردند.
اوصاف آیت‌الله حیدری ایلامی در کلام علماء جلوه و نمود خاصی دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:
آیت‌الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
این مرجع عالیقدر شیعه در مرقوم شریف به مردم ایلام این گونه ایشان را معرفی می‌کنند:
«حضرت حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ عبدالرحمان حیدری از افاضل و اعلام نجف اشرف می‌باشند ... امید است کاملاً رضایت خاطر ایشان فراهم شود... و اجمالاً عرض می‌کنم لسان حقیر الکن است از بیان مقام جلالت و علم و تقوی و عفاف و سداد معظم له.»
آیت‌الله العظمی حاج آقا سیدرضا بهاءالدینی
این عارف کامل و عالم فرزانه ضمن حضور در مراسم ختم آیت‌الله حیدری در مسجد کرامت قم خطاب به خواص گفتند:
«باید او را در قبرستان ایلام دفن می‌کردید تا خدا به یُمن وجود او عذاب را از قبرستان شما دور می‌داشت.»
آیت‌الله العظمی حسین نوری همدانی
ایشان در بیان خاطرات سفر خود به جبهه‌های جنگ در غرب کشور این گونه به وصف آیت‌الله حیدری می‌پردازد:
« ... در چند کیلومتری ایلام در یکی از جبهه‌ها در ضمن به خدمت آیت‌الله حیدری رسیدیم. این عالم بزرگوار با اخلاص و صفای خود در آن جبهه به مجاهدین اسلام خدمت می‌کرد. صفا و اخلاص این مرد بزرگوار، بسیار آموزنده و جالب بود حضور او در جبهه‌های غرب مانند حضور آیت‌الله میرزا جواد آقا تهرانی در جبهه‌های جنوب یک دنیا تعهد و اخلاص و صفا را منعکس می‌کرد.»
آیت‌الله العظمی سیدعلی سیستانی
ایشان در باره اوصاف شخصیتی آیت‌الله حیدری ایلامی در دیدار با یکی از روحانیون ایلامی در سفر به عتبات عالیات در سال 1381ﻫ.ش درذکر ویژگی‌های اخلاقی آیت‌الله حیدری می‌فرمایند:
« ...خداوند آقاشیخ عبدالرحمان را بیامرزد. ایشان در بین دوستان در نجف مشهور به علم، زهد و تقوی بودند.»
آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری یزدی
این استاد برجسته سطوح عالیه حوزه علمیه قم خصوصیات اخلاقی آیت‌الله حیدری را این گونه برشمرده است:
«...حضرت حجت‌الاسلام و المسلمین آقای ایلامی که جداً و بدون هیچ مبالغه از لحاظ اخلاق کم نظیر و حقیر شهادت به عدالت ایشان می‌دهم و از لحاظ علمیت نیز هر وقت با ایشان مذاکره نموده‌ام حدَّت و حسن سلیقه در معظم له مشهود بوده است و در بعضی مواقع مورد استفاده این جانب بوده است.»
آیت‌الله شیخ محمد هادی معرفت
این عالم قرآن پژوه در خصوص جایگاه آیت‌الله حیدری در بین طلاب و فضلای آن مقطع در کربلا می‌گوید:
«من و علامه حیدری بیشتر از دو برادر به هم نزدیک بودیم. عبادت ایشان در حوزه‌ی علمیه کربلا نمونه بود و همه ایشان را به پاکی و تعبد می‌شناختند و چنان گرم تحصیل بودند که حتی یک لحظه را تلف نمی‌کردند.»
آیت‌الله محمد ابراهیم جناتی
این عالم فرزانه که در نجف با آیت‌الله حیدری هم درس بوده‌اند خصوصیات اخلاقی ایشان را این‌گونه بیان می‌کند:
«... به هر حال تردیدی در این نیست که عالم جلیل‌القدر آیت‌الله حیدری(تغمده الله رحمته و اسکنه الله فَسیح من جناته) یکی از عالمانی بود که از صیانت نفس، مخالفت با هوی و هوس، که این بسیار اهمیت دارد و پرهیز از خودخواهی، خودبینی، خود محوری و برخورداری از ضمیر پاک و بی‌آلایش و دارای تقوی و پرهیزگاری کاملی بود. در بعد اخلاقی و اجتماعی واقعاً کم نظیر بود، این ویژگی‌های او نه تنها برای ما که در نجف اشرف در درسها باهم سال‌ها شرکت داشته‌ایم روشن بود، بلکه برای همگان به روشنی مشهود بوده است، ما در بین آگاهان در عرصه‌های علم و تدین، تقوا، قلمرو فرهنگ و جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی و نیز درک شرایط زمان بسیار دیده‌ایم ولی آن که دارای همه این ویژگی‌ها باشد کمتر دیده، می‌توانم بگویم مرحوم آیت‌الله حیدری ( نورالله مضجعه) در حد معتنابهی دارای همه این ویژگی‌ها بوده است.» (ر.ک: یاران امام به روایت اسناد ساواک، آیت‌الله حاج شیخ عبدالرحمن حیدری ایلامی، مقدمه مرکز بررسی اسناد تاریخی)
وکالت نامه زیر در امور وجوهات شرعیه و حسبیه در سال 1355 از طرف امام خمینی(ره) برای آیت‌الله عبدالرحمان حیدری ایلامی صادر گردیده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
بعد الحمد و الصلوه مخفی نباشد که جناب عمادالاعلام و ثقه‌الاسلام آقای حاج شیخ عبدالرحمان حیدری ساکن ایلام ایده الله تعالی از طرف اینجانب مجازند در تصدی امور حسبیه و شرعیه که تصدی آن منوط است باذن فقیه جامع الشرایط بعد از تشخیص حکم و موضوع با مراعات احتیاط و نیز مجازند در اخذ سهم مبارک امام[2] علیه آلاف التحیه و السلام و صرف نصف آن در موارد مقرره شرعیه که از آن جمله است، اعاشه اقتصادیه و ایصال باقی نزد اینجانب که قبض رسید گرفته و بصاحبان وجوه برسانند و اوصیه ایده الله تعالی بملازمه التقوی و التمسک بعروة الاحتیاط ارجو منه النصیحه و ان لاینسانی من صالح الدعوات و السلام علیه و علی سائر اخواننا المؤمنین.
روح الله الموسوی الخمینی
24 شهر مبارک رمضان سنه 1396
[برابر با روز یکشنبه 28 / 6 / 1355]
پی‌نوشت‌ها:
[1] . در نامه دوم موضوع ذکر شده و نامه حضرت امام(ره) درج خواهد شد.
[2] . بر اساس احکام فقهی و ادله شرعی در عصر غیبت امام علیه السلام امور مربوط به اخذ وجوه شرعی و مصرف آنها در موارد مقرره می‌بایست به وسیله فقیه جامع الشرایط انجام پذیرد . مصرف خود سرانه این گونه وجوه بدون اذن فقیه مجاز نیست. بدین سبب از دیر باز فقیهان و مراجع تقلید کسانی را برای دریافت و تحویل وجوه شرعی و یا نظارت برمصرف آن، بر اساس شناختی که از افراد واجد شرایط داشته و یا به موجب گواهی خبرگان عادل، برمی‌گزینند و به آنان اجازه نامه مکتوب و ممهور می‌دهند که در متن آن حدود اختیارات در محدوده امور حسبیه و وجوه شرعیه مشخص می باشد. (ر.ک: صحیفه امام، جلد اول، صفحه 448)
منبع: یاران امام به روایت اسناد ساواک، آیت‌الله حاج شیخ عبدالرحمن حیدری ایلامی، صفحه 152 و 153، مقدمه مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1391.
آیت الله عبدالرحمن حیدری ایلامی
آیت الله حیدری در کنار یکی از رزمندگان
آیت الله حیدری منطقه گلان، مهران 1359
تعداد مشاهده: 15437
