امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: در دگرگونی‌های دنیا عبرت است. غررالحکم، جلد 4، صفحه 395، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

آن قدری که تاریخ به ما گفته است، در چند نهضت که در ایران واقع شد، نهضت تنباکو، نهضت مشروطه، قضیه پانزده خرداد، نقش زن‌ها بالاتر از مردها اگر نبود، کمتر نبود. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 18، ص 402.

 

شرحی بر اسناد

آشنایی با بند یک زندان اوین در دوره پهلوی


تاریخ انتشار: 04 شهريور 1403


«معروف‌ترین بند عمومی زندان اوین در دوره محمدرضا پهلوی از بندهای چهارگانه آن، بند یک بود که بندُ‌العلماء و هتل اوین نیز نامیده می‌شد. موقعیت جغرافیایی بند یک زندان اوین را چنین گزارش کرده‌اند: از در بزرگ که وارد زندان می‌شدیم، دست راست یک زندان عمومی بود. هر بند آن دو طبقه و هر طبقه چند اتاق داشت. بند یک کوچکتر بود. در هر اتاق حدود سی نفر و در کل اتاق‌ها، حدود ۱۵۰ نفر زندانی بودند. به دلیل اختلاف عقیدتی میان زندانیان مسلمان و زندانیان چپ و مارکسیست صف‌بندی میانشان علنی و محل زندگی آنان در زندان نیز از هم جدا شده بود و در سال‌های ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ طبقه پایین بند یک زندان اوین به مذهبی‌ها اختصاص داشت. این بند در مقایسه با سه بند عمومی دیگر و سلول‌ها امکانات بیشتری داشت و زندانیان به آن هتل اوین می‌گفتند. علما و روحانیونی چون آیت‌الله سید محمود طالقانی، آیت‌الله حسینعلی منتظری، آیت‌الله محیی‌الدین انواری، آیت‌الله شیخ عبدالرحیم ربانی شیرازی، آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی، شیخ حسن لاهوتیِ اشکوری و شیخ عبدالمجید معادیخواه در بند یک نگهداری می‌شدند. به سبب حضور همین علما در این بند آن را «بندالعلماء» نیز می‌نامیدند. در این بند کلاس‌های تفسیر قرآن، فقه و اصولِ فلسفه، اقتصاد و حکمت نیز دایر بود و زندانیان به فراخور حال خویش از آن کلاس‌ها بهره می‌بردند.

در طبقه دوم بند یک، زندانیانی از گروه‌های مبارز سوسیالیستی و کمونیستی و چهره‌های معروفی همچون شکرالله پاک‌نژاد و محمود دولت‌آبادی و اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران را نگهداری می‌کردند. فضای کلی بند یک در جهت موضع‌گیری منفی و تند و تئوریک علیه ماتریالیسم و مارکسیسم و همچنین موضع‌گیری انتقادی نسبت به مبانی فکری سازمان مجاهدین بود. در ابتدای این بند سمت چپ، اتاقی بود که در اختیار چند نفر از چپی‌ها و اعضای سازمان مجاهدین خلق بود و بقیه اتاق‌ها در اختیار مذهبی‌ها قرار داشت. سرانجام این اتاق هم در اختیار مذهبی‌ها قرار گرفت و تنها یک نفر از سازمان مجاهدین خلق به نام محمد محمدی که تعصبات مذهبی بیشتری داشت در این بند ماند.

ساواک هم، زندانیان را بر حسب نوع تفکر و عقیده از هم تفکیک می‌کرد. رضا رفیع [جلال رفیع صحیح است] می‌گوید که در ابتدای ورودش به زندان اوین سرنگهبان از او پرسیده بود: آیا دانشجویی و نماز می‌خوانی؟ با دریافت پاسخ مثبت دستور داده بود او را به بند ۲ قسمت مارکسیست‌های اسلامی ببرند، اما بعد او را به بند یک منتقل کردند.

در بند یک زندان اوین نیز تقسیم کار میان زندانیان رایج بود و همه در بخش‌های نظافت، شست‌وشوی ظروف، گرفتن و توزیع غذا و... فعالیت می‌کردند.»[1]

 

پی‌نوشت:


[1] . دانشنامه زندان سیاسی دوره پهلوی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری، چاپ اول، سال 1401، ج 1، ص 189تا 190، با اندکی ویراستاری.




 

تعداد مشاهده: 6189


مطالب مرتبط

تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است.