امام حسین(علیهالسلام) فرمودند: من، برای عبرت شهید شدهام. هیچ شخص با ایمان مرا یادآوری نمیکند مگر آن که (از شهادت من) پند و عبرت میجوید. امالی صدوق، صفحه 137، به نقل از آثارالصادقین، آیتالله احسانبخش. *** تاریخ یک درس عبرت است برای ما. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 18، ص 170.
سند دیگر امروز گزارشی است از اقدامات غیرقانونی «هوشنگ نهاوندی» از چهرههای برجستهی بهائیت در رژیم پهلوی،در وزارت آبادانی و مسکن. شخص شاکی در این سند مدعی شده است که نهاوندی اعمال خلاف قانون زیادی در سازمان مسکن انجام داده اما هیچ مرجع و نهادی جرأت پرداختن به این سوء استفادهها را ندارد. در بخشی از این سند آمده است: «دربارهی رسیدگی به این موضوع [سوء استفادههای نهاوندی که مروج تشکیلات بهائیان بود] به تمام مراجع قضائی، انتظامی اعلام جرم و شکایت نموده و هیچ مقامی حاضر نشده است به این امر رسیدگی کند...»
از ویژگیهای مطبوعات عصر پهلوی، نداشتن استقلال خبری و وابستگی به نهادهای مختلف خارجی و داخلی بوده است. اسناد نشان میدهد که پس از کودتای 28 مرداد 1332 اکثر قریب به اتفاق مطبوعات کشور از نظر سیاسی طرفدار غرب و در خدمت اهداف آنها بودهاند. تا آن جا که شادروان جلال آلاحمد مقاله مفصل «ورشکستگی مطبوعات» را در ابتذال و انحطاط رکن چهارم مشروطه نگاشت. در این دوره مطبوعات تحت فشار ساواک و سرویسهای سیا، موساد و اینتلیجنت سرویس بودند. در سند زیر میبینیم که عباس مسعودی چگونه مانع از انتشار اخبار ویتنام در روزنامه کیهان در سال 1346 شده است. در سند میخوانیم: «سفیر کبیر آمریکا شخصاً به وسیله تلفن با سناتور عباس مسعودی تماس گرفته و از اینکه اخبار ضد آمریکایی حوادث ویتنام در روزنامه اطلاعات چاپ میشود اظهار گله نموده و علت را جویا گردیده است و متعاقب آن مسعودی به کلیه سرویسهای خبری خود دستور داده است که اخبار ضد آمریکایی در ویتنام را در روزنامه منعکس ننمایند.»
اسناد زیر از کتاب انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان بوشهر، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1395، کتاب دوم، ص 45-39، انتخاب شدهاند. این اسناد بخشی از فضای انقلابی بوشهر را توصیف کردهاند. با مطالعه سند نخست میتوان مساجد و مکانهای مذهبی را نقطه کانونی فعالیتهای انقلاب در بوشهر دانست. روحانیون و نیروهای مذهبی مساجد را به سنگرهای انقلاب علیه رژیم پهلوی تبدیل کرده بودند و در جلسات عزاداری، دعا، سخنرانی و … به آگاه کردن مردم میپرداختند. سند شماره 7237/ﻫ1، تاریخ 57/2/12 (همان، ص 44) به برگزاری مراسم دعای ندبه و سخنرانی انتقادی نسبت به رژیم پهلوی اشاره شده است. شعارنویسی و پخش اعلامیه از طریق پست نیز در این اسناد مورد اشاره قرار گرفته است. ظاهراً پخش کتابهای انقلابی به مثابه عنصر آگاهیبخش نیز مورد توجه انقلابیون بوده است. سرانجام، فعالیت افراد و گروههای مختلف در مکانها و به شیوههای گوناگون، قطره قطره به سیل خروشانی تبدیل شد و بنیانهای رژیم پهلوی را در هم کوبید.