تبعید مرحوم سلطان الواعظین در زمان رضا خان به دلیل نقد و رد تشکیلات بهائیت

تاریخ انتشار: 29 بهمن 1397

چند سند زیر در باره تبعید عالم عامل مرحوم سلطان‌الواعظین[1]  در زمان رضا خان است. در نظر اول شاید عجیب به نظر آید که رژیم پهلوی به خاطر سخنرانی عالمی علیه بهاییت دست به اقدامی این چنین بزند ولی با تعمیق در این نکته که مذاهبی ساختگی از قبیل بهاییت و وهابیت نقش کشیشان و میسیونرهای مذهبی استعمار را بازی می‌کردند، به این حقیقت پی می‌بریم که چرا رضاخان و عمال او چنین برخوردی را روا می‌داشتند. بهاییت که به‌ ظاهر مذهبی است بر ساختۀ دست انگلیس، عمده هدف آن ایجادِ راهی است برای اسلام‌گریزی و تخریب روش و سنت‌های دینی و اعتقادی اصیل. «... از سالهای دور کوشش‌های فراوانی شده است تا زمینه‌های روانی، فرهنگی و اجتماعی، گریز از ارزشهای اسلامی در جامعه اسلامی ایران و نیز جوامع اسلامی دیگر ایجاد شود. پیدایش مسلک وهابیگری در سرزمین عربستان و بابیگری در ایران و قادیانیگری در هند [و پاکستان] از این دیدگاه تفسیرپذیر بود و نیز به طور ماهوی مقصود مشترکی را تعقیب می‌کردند. مقصود و هدف نهایی استعمار، تضعیف و تحقیر ارزش‌های اسلامی یا به تعبیر گویاتری انهدام وجدان مشترک اسلامی در میان مسلمانان ملیت‌های گوناگون بود....»[2]

 به همین دلیل رژیم پهلوی از افشای حقایق در خصوص بهاییت وحشت داشت و علیه افشاگران آن اقدام تند می‌کرد. به علاوه مبارزه با بهاییت، مبارزه با کشف حجاب و بی‌حجابی را به همراه داشت؛ چرا که «بابیان» جزء اولین کسانی بودند که با تربیت زنی که بعداً قره‌العین لقب گرفت، تبلیغ و اشاعه بی‌حجابی در ایران را شروع کردند و به وسیله او در از بین بردن حجاب و زدودن قبح بی‌حجابی کوشیدند. [3]

 ارکان حرب محترم کل قشون

محترماً به عرض مبارک می‌رساند سلطان‌الواعظین نام که در سیرجان بالای منبر تبلیغات و بدگوییهای بر علیه مذهب بهایی نموده، برای جلوگیری از تولید بی‌نظمی حسب‌الامر والی به کرمان اعزام شده اینکه به قرار راپرت واصله طرفداران مشارالیه در سیرجان جلساتی به عنوان عزاداری تشکیل، دکاکین را تعطیل نموده‌اند. والی امروز به محل حرکت برای جلوگیری از بی‌نظمی دستور به ساخلو داده شده است.  

6  /  3  /  13 نمره 133

از شرف عرض خاکپای اقدس اعلی گذشته است.                          نایب سرهنگ مهاجر.  امضا

*****

ستاد ارتش

به طوری که احساس می‌شود اخیراً زمزمه‌هایی بین عوام رایج [است] از جمله راجع به موقوف کردن تعطیل روزهای جمعه و انتخاب یکشنبه به جای آن گفتگو؛ و از این قبیل مکنوناتی در گوشه و کنار بروز می‌نمود که برای پیدا کردن ریشه و اصل آن تجسس و تعمقاتی معمول گردیده است. در نتیجه معلوم شد این قبیل احساسات مولوده از ابتدا از وعظ سید محمد نام معروف به سلطان‌الواعظین است. راپرت دژبانی تیپ نیز نظریه را تایید و به طوری که اطلاع حاصل شده مشارالیه در چند جلسه منبر وعظ خود موضوع تیرباران شدن گنبد حضرت رضا را از طرف روسها مطرح و راجع به واقعات اخیر خراسان گوشه و کنایه‌هایی زده است. چون مذاکره در اطراف این قبیل موضوعها برخلاف مصالح [است] و مفاسدی همراه دارد که ممکن است مولد مشکلاتی گردد علی هذا با توجه به سوابق مشارالیه که طی راپرت رمز نمره 132 - 6  /  3  /  13 به عرض رسیده دستور داده شد، شهربانی کرمان مجالس وعظ او را ممنوع و خودش را هم که مدتی در کرمان اقامت دارد به نقاط دیگر روانه نمایند.

31  /  1  /  15- نمره40

سرهنگ سیاه پوش

عیناً مراتب به شرف عرض رسید. فرمودند: «به شهربانی گفته می‌شود چنانکه حضوراً هم دستور داده‌ام موضوع وعظ و مسجد و ... آن باید موقوف شود و به چه مناسبت او را گذاشته‌اند تا حال در آنجا راحت بماند. این وضعیت که دایماً با گریه و توسل به اموات مقاصد می‌خواهند ملیت نمی‌شود باید به کلی عوض شود منتهی با یک ترتیب تدریجی ولی برای دایم.»

2  /  2  /  15

شفاهاً ابلاغ شد اظهار نمود امر مبارک همان طوری که دیروز هم شرف صدور یافته به موقع اجرا گذارده شود.

*****

عطف به نمره  40- 31  /  1  /  15 راجع به سید محمد سلطان‌الواعظین و به طور کلی در موضوع موعظه و مجالس روضه اوامر مبارک به رئیس شهربانی تهران ابلاغ گردیده که دستور لازم به شهربانی کرمان صادر نماید.

رمز شود.                   سرلشگر ضرغامی

نمونه‌ای از حجاب بانوان در زمان قاجار

شرکت خاندان سلطنتی پهلوی در جشن کشف حجاب. از سمت راست: تاج الملوک، اشرف و شمس پهلوی

تعداد مشاهده: 3527