امیرالمؤمنین(علیهالسلام) فرمودند: در گردشها و از پی هم آمدن روزگار برای مردم عبرتها است. غررالحکم، جلد 4، صفحه 409، به نقل از آثارالصادقین، آیتالله احسانبخش.
لازم است... قیامها و تظاهرات مسلمین ایران را در شهرستانهای مختلف با تاریخ و انگیزه آن ثبت نمایند تا مطالب اسلامی و نهضت روحانیت سرمشق جوامع و نسلهای آینده شود. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 3، ص 434.
ازگروهها و تشکلهای وابسته به اتحاد جماهیر شوروی باید به فرقهی «عنکبوت سرخ» اشاره کرد. این شبکهی کمونیستی وابسته، وظیفهی پیشبرد اهداف شوروی را بر عهده داشت و بعضاً از آن برای کنترل سایر احزاب وابسته به شوروی استفاده میشد. سند زیر تشکیل این فرقه در سال 1332 را نشان میدهد. در بخشی از سند آمده است: «در موقع تشکیل جلسه، حضور بیش از سه نفر نباشد و جلسه نیز بدون مدرک باشد و از طرف سفارت شوروی مأمور تعیین میشود که در محلهای دیگر تماس گرفته شود.»
از سنتهای حاکم بر دربار پهلوی ارسال هدایای مختلف به مناسبت خاص برای سایر خانوادههای سلطنتی در سراسر جهان بود. این هدایا شامل جواهرات، فرشهای نفیس، ساعتهای گران بهای سوئیسی، خاویار و … میشدند. به نظر میرسد که دربار پهلوی از این طریق به دنبال ایجاد پیوند با سایر دربارهای جهان و کسب وجاهت در میان خانوادههای سلطنتی سراسر جهان بوده است. سند زیر به یکی از این موارد اشاره دارد: «بسته محتوای سه کیلو خاویار و پنج کیلو پسته مرحمتی علیاحضرت شهبانوی ایران برای اعلیحضرت پادشاه و ملکه اسپانیا جهت سال نو ایفاد میگردد.»
سند زیر گزارشی است از صحبتهای «دکتر غلامحسین صدیقی» در مورد ملاقاتش با محمدرضا پهلوی در سال 1357. این ملاقات برای قبول پست نخست وزیری از سوی صدیقی صورت گرفته بود. علی رغم موافقتهای اولیه که در این سند نیز به آن اشاره شده است، این انتصاب صورت نگرفت و شاپور بختیار به جای صدیقی به نخست وزیری رسید. در قسمتی از سند به نقل از صدیقی آمده است: «من چون قول دادهام تا آخرین قطره خونم در این راه کوشش خواهم نمود و درباره گروه مخالف خود در جبهه ملی اظهار نموده: آنها نمیتوانند برای من تعیین تکلیف نمایند. جبهه را خودم پایهگذاری نمودهام و عقیده مخالفین برای من در این شرایط مهم نیست.»
سند زیر گزارشی است از لبیک سربازان وظیفه به پیام حضرت امام خمینی(ره). آن حضرت در پیامی از سربازان خواسته بودند که به عنوان وظیفهای شرعی سربازخانهها و پادگانها را ترک کنند. (نک:صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، 1389، ج 5، ص 153) بنابر سند حاضر احمد باقریش سرباز اهل بندر لنگه، محل خدمت خود را ترک کرده بود. وی علاوه بر ترک محل خدمت به پخش اعلامیههای حضرت امام خمینی و کتب مذهبی نیز مشغول بود. باقریش در حین انجام فعالیتهای انقلابی توسط شهربانی برازجان دستگیر و به ساواک آن محل تحویل داده شده بود. این سند از آن رو اهمیت دارد که به صورت موردی، نمونهای از لبیکگویی سربازان مذهبی به پیام حضرت امام خمینی و البته مشکلات به وجود آمده (دستگیری، بازجوئی و …) را روایت کرده است. در آن زمان برای کمک به چنین سربازانی اقدامات متعددی انجام گرفت. بیشک موارد متعددی از فرار سربازان از سربازخانهها صورت گرفته و درباره برخی از آنها اسناد و گزارشهایی وجود دارد. این مسئله -با توجه به وجود اسناد و گزارشهای کافی- جای پرداختن دارد و میتوان یک گزارش رویداد نگارانه از آن تهیه کرد.
