برخی از طرح‌ها و کاریکاتورهای مردمی در انقلاب اسلامی ایران (19)
کودتای 28 مرداد 1332 و اصلاحات ارضی
تاریخ انتشار: 18 آذر 1398
طرح انجام کودتا و دخالت نظامی در ایران از ابتدای روی کار آمدن دولت دکتر محمد مصدق و نهضت ملی شدن نفت در نزد برخی از جناح‌های حاکم بر انگلستان وجود داشت، اما انسجام نیروهای طرفدار ملی شدن نفت و مخالفت‌های اولیه دولت آمریکا با اقدام نظامی موجب به تأخیر افتادن این امر شد.
نیروهای انگلستان با فعال نمودن شبکه‌های جاسوسی خود و نفوذ در تشکیلات نیروهای ملی و مذهبی و ایجاد تفرقه بین آنها از یک سو و روی کار آمدن ژنرال آیزنهاور از حزب جمهوری‌خواه در آمریکا، که از افزایش قدرت حزب توده در ایران و گسترش نفوذ شوروی و انعقاد قرارداد بازرگانی با این کشور وحشت داشت از سوی دیگر، باعث شد که سازمان سیا برای اولین بار عملیات کودتای نظامی در یک کشور خارجی را تجربه نماید.
طرح کودتا از سوی آمریکایی‌ها عملیات «تی. پی. آژاکس» نام گرفت و کرمیت روزولت به منظور اجرای این امر به ایران آمد و انگلیسی‌ها نیز کریستوفر وودهاس را مأمور این کار کردند و نام عملیات خود را «عملیات چکمه» گذاشتند. در داخل ایران نیز شبکه مخفی شاپور ریپورتر (فرزند اردشیر جی از حامیان اصلی رضاخان در کودتای سوم اسفند 1299) و اسدالله علم و برادران رشیدیان، تحت حمایت خانواده صهیونیستی لرد روچیلد انگلیسی به نام «عملیات بِدامَن» فعالیت می‌کردند. وظایف این گروه نفوذ در رهبری احزاب و سازمان‌های سیاسی و مذهبی و ایجاد ناامنی و حرج و مرج در کشور و به آتش کشیدن و غارت اموال مردم بود. نمونه بارز این کار، تظاهرات متعدد حزب توده به بهانه‌های مختلف، وجود سرلشکر فضل‌الله زاهدی (عامل اصلی کودتا) در مصدر وزارت کشور، رخنه شک برانگیز شمس قنات‌آبادی در بیت آیت‌الله کاشانی (با توجه به سوابق وی در بعد از کودتا) و قتل افشارطوس و ده‌ها عملیات دیگر، زمینه‌ساز اهدافی بود که در نهایت محمدرضا پهلوی با حمایت دولت‌های آمریکا و انگلیس، فرمان عزل محمد مصدق را صادر و در شب 25 مرداد سال 1332 به وسیله سرهنگ نعمت‌الله نصیری (فرمانده گارد جاویدان و رئیس بعدی ساواک) به وی ابلاغ نمود، ولی قبل از هر اقدام دیگری، نصیری توسط سرهنگ ممتاز (رئیس کلانتری یک) بازداشت و کودتا خنثی گردید. محمدرضا پهلوی پس از این واقعه به همراه ثریا اسفندیاری (همسر) و محمد خاتمی (خلبان) و ابوالفتح آتابای (آجودان) خود ابتدا به کلاردشت و رامسر و از آنجا به عراق و سپس به ایتالیا گریخت. مجدداً در روز 28 مرداد سال 1332 کودتاچیان از سردرگمی، انفعال، بی‌برنامگی دولت (علی‌رغم اطلاع قبلی از وقوع کودتا از جمله نامه مورخ 27 مرداد 1332 آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی(ره) که با پاسخ سرد و منفی دکتر مصدق مواجه گردید)، استفاده کرده و نظامیان با کمک اراذل، اوباش، چاقوکشان و فواحش تهران به خیابان‌ها ریختند و در عصر همان روز کار دولت مصدق را خاتمه دادند و نخست‌وزیر به همراه چند تن از وزرای کابینه، خود را تسلیم نمودند و سرلشکر فضل‌الله زاهدی با فرمان شاه که از قبل صادر شده بود، به نخست‌وزیری کودتا منصوب گردید و محمدرضا پهلوی نیز بعد از سه روز به ایران بازگشت و بر مصدر قدرت نشست.
«اصلاحات ارضی» نیز یکی از عمده‌ترین اصول سیاست استعماری جدید بود که در تمام کشورهای تحت سلطه استعمار از آمریکای لاتین تا آسیا و آفریقا به وسیله حکومت این کشورها به صورت تقریباً مشابه به اجرا در آمد. شاه در 1341 از یک سو به منظور جلب اعتماد سرمایه داری امریکا و نشان دادن موافقت و همکاری خود با استراتژی جدید و گشودن بازاری تازه برای اقتصاد غرب و از سوی دیگر برای کاهش وخامت اوضاع داخلی و جلوگیری از گسترش نارضایتی مردم که خطر انفجار اجتماعی در پی داشت، برنامه «اصلاحات ارضی» را به عنوان اولین اصل از اصول ششگانه «انقلاب شاه و مردم» در کشور آغاز کرد و اقتصاد ایران را به ورشکستگی کشانید. «اصلاحات ارضی» در ایران که با سرمایه‌گذاری خارجی و عمدتاً امریکایی در بخش‌های تجارت و صنایع وابسته همراه بود، آسیب شدیدی بر کشاورزان ایران وارد آورد به طوری که کشور در طی چند سال از مقام صادرکننده گندم به یک کشور وارد کننده عمده گندم تبدیل شد! از سوی دیگر بر اثر مهاجرت روستائیان به شهرها و جذب آنان به عنوان نیروی کار ارزان توسط صنایع و سرویس‌های خدماتی وابسته طی 11 سال (1345 تا 1356) 000 / 20 روستای ایران خالی از سکنه گردید. (ر. ک: کوثر، ج 2، ص 37، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)، چاپ چهارم، تابستان 1378)
در دوران انقلاب اسلامى و در ایام مصادف با سالگرد کودتای 28 مرداد 32، کاریکاتورى از محمدرضا پهلوى، تهیه و توزیع شد که در دست او: پرچم امریکا و بر سینه‌اش: ستاره اسرائیل و زیر پاهایش، پیکر کشته شدگان قرار داشت و در ذیل آن نوشته شده بود: «و... دهقان، بزرگترین قربانى انقلاب شاه!!!» که اشاره به اصلاحات ارضى و ویرانى کشاورزى ایران داشت.
تعداد مشاهده: 8222
