امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: در دگرگونی‌های دنیا عبرت است. غررالحکم، جلد 4، صفحه 395، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

آن قدری که تاریخ به ما گفته است، در چند نهضت که در ایران واقع شد، نهضت تنباکو، نهضت مشروطه، قضیه پانزده خرداد، نقش زن‌ها بالاتر از مردها اگر نبود، کمتر نبود. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 18، ص 402.

 

شرحی بر اسناد

هشدار به مردم درباره تعرض به جان و مال مردم و نظامیان از طرف عناصر مشکوک در دی ماه سال 1357


تاریخ انتشار: 20 تير 1400


ناتوانی دولت نظامی ارتشبد غلامرضا ازهاری در مهار نمودن انقلاب اسلامی نوید سقوط آن را می‌داد و صحبت‌های مختلفی درباره گزینه‌های مورد نظر آمریکاییان و شاه مطرح بود تا اینکه در 16 دی 1357 شاپور بختیار به نخست وزیری برگزیده شد. در فاصله بین سقوط و جایگزینی دو دولت ازهاری و بختیار در دی ماه 57، تحرکات مشکوکی در کشور به چشم می‌خورد. تعرض به محل مسکونی و زندگی برخی از نیروهای نظامی و انتظامی و حمله بی‌مورد به برخی از اماکن کسب و کار مردم، درگیر شدن با بهائیان در برخی از شهرها، بی‌احترامی به برخی از اقلیت‌های مذهبی[1] و مانند این جریان‌ها چیزی نبود که در برنامه رهبر و پیشگامان نهضت اسلامی باشد. حتی پس از فاجعه قتل عام 17 شهریور رهبر کبیر انقلاب اسلامی اجازه برخورد خشونت بار با نظامیان و غیر نظامیان را نداد و حالا که صدای درهم ریختن و فروپاشی نظام شاهنشاهی به وضوح به گوش می‌رسید، این تحرکات و فعل و انفعالات ناخواسته حکایت از توطئه‌ای پنهان علیه انقلاب اسلامی و نقشه‌ای برای منحرف نمودن آن را هویدا می‌ساخت. امام خمینی با هوشیاری کامل اوضاع کشور را با واسطه‌های مختلف از محل اقامت خود در نوفل لوشاتو رصد می‌کرد و چون گذشته پیش از انعقاد و موفقیت توطئه آن را شناسایی و همگان را در حوادث خطرناک و فتنه‌انگیزانه به راه صواب هدایت می‌نمود.

در این برهه نیز با صدور پیامی در تاریخ 19 / 10 / 57 (10 صفر 1399) خطاب به مردم ایران فرمود:

«مطالبى از ایران مى‌رسد که از توطئه‌اى خطرناک حکایت مى‌کند. گفته مى‌شود اعلامیه‌هایى بدون امضا در تهران و شهرستان‌ها منتشر مى‌شود و اشخاص بسیارى را به اسم ساواکى و یا عمال شاه تهدید به قتل مى‌کنند و خانه‌هایى را با همین بهانه‌ها سوزانده و به زن و فرزندان آنان اهانت نموده و آزار داده‌اند. به طورى که از ایران اطلاع داده‌اند اعمالى برخلاف اسلام و انصاف بدون رعایت حقوق شرعى انجام مى‌گیرد که شاهد بر آن است که دست‌هاى ناپاکى در کار است که با هرج و مرج و ایجاد رعب و وحشت نهضت مقدس اسلامى را متهم نموده و خداى نکرده به شکست بکشند. ملت محترم ایران باید بداند که دیانت مقدس اسلام، جان و مال انسان‌ها را محترم شمرده و تجاوز به آن را از محرّمات عظیمه مى‌داند و کسانى که دست به این نحو جنایات زده و موجب ارعاب مردم مى‌شوند، به نظر مى‌رسد از جناح‌هاى منحرفى باشند که مى‌خواهند در پناه هرج و مرج، یا شاه را حفظ کنند و یا کشور را با ایجاد کودتاى نظامى به تباهى بکشند.

مردم مسلمان ایران در مبارزات به حق خود از این روش‌هاى غیرانسانى استفاده نمى‌کنند و موظف شرعى هستند که به اعلامیه‌هاى مشتمل بر قتل و غارت و اعلامیه‌هاى بى‌امضا به هیچ‌وجه ترتیب اثر ندهند و از اشخاصى که مى‌خواهند به خانه‌هاى مردم تجاوز کنند و آتش سوزى نمایند جلوگیرى کنند که به نظر مى‌رسد توطئه‌اى در دست‌ اجراست که باید از آن جلوگیرى کرد.

ملت شریف در تهران و شهرستان‌ها و قصبات به راهپیمایى و تظاهرات و اعتصابات خود ادامه دهند تا این توطئه با رفتن شاه خنثى شود.

بر حضرات علماى اعلام ایران است که مردم را با اطلاعیه‌ها بیدار کنند و آنان را به وظایف شرعیه خود آگاه نمایند مجازات اشخاص جنایتکار و مجرم، بعد از اثبات جنایت، با محاکم صالحه است نه با اشخاص متعارف.»

در پی این روشنگری که حاوی دستور به علما نیز بود آیات و حجج اسلام در کشور با صدور اطلاعیه‌ها، اعلامیه‌ها و سخنرانی‌ها نسبت به توطئه مذکور واکنش نشان داده و مردم دیار خود را آگاه نمودند. شهید والامقام آیت‌الله سید محمدعلی قاضی طباطبائی و مرحوم آیت‌الله سید حسن انگجی در تبریز از جمله این علمای انقلابی و متعهد بودند که به محض آگاهی شفاهی از فرمان امام و یک روز پیش از صدور اعلامیه امام خمینی ـ که در بالا یاد شد ـ نسبت به این تحرکات توطئه آمیز، به مردم شهید پرور و غیور تبریز و آذربایجان هشدار دادند و آن‌ها را به وظایف خود آشنا نمودند. شهید آیت‌الله قاضی طباطبائی به این اعلامیه بسنده ننموده و در تاریخ 23 / 10 / 57 باز با صدور اعلامیه‌ای مطالب قبل را متذکر شده و نکات جدیدی را نیز به آن افزودند.

*****

انتشار و توزیع اعلامیه از طرف آیت‌الله خمینی در خصوص بر حذر داشتن مردم از تعرض به جان و مال افراد به عنوان ساواکی بودن

روز 20  / 10  / 57، اعلامیه‌ای به امضاء آیت‌الله خمینی و به تاریخ 10 صفر 1399 (19  / 10  / 57) منتشر و در جراید عصر پایتخت چاپ و نُسَخی از آن نیز در نقاطی از کشور توزیع گردیده است. متن اعلامیه مذکور که در آن افراد از تعرض به جان و مال مردم به عنوان ساواکی بر حذر گردیده‌اند به شرح زیر می‌باشد:

«سلام و تهنیت به عموم ملت ایران

 مطالبی از ایران می‌رسد که از توطئه‌ای خطرناک حکایت می‌کند، گفته می‌شود اعلامیه‌هایی بدون امضاء در تهران و شهرستان‌ها منتشر می‌شود و اشخاص زیادی را به اسم ساواکی و یا عمال شاه تهدید به قتل می‌کنند و خانه‌هایی را با همین بهانه‌ها سوزانده و به زن و فرزندان آن‌ها اهانت نموده و آزار داده‌اند؛ به طوری که از ایران اطلاع داده‌اند، اعمالی برخلاف اسلام و انصاف بدون رعایت حقوق شرعی انجام می‌گیرد که شاهد برآن است که دست‌های ناپاکی در کار است که با هرج و مرج و ایجاد رعب و وحشت نهضت مقدس اسلام را متهم نموده و خدای نکرده به شکست بکشد.

ملت محترم ایران باید بدانند که دیانت مقدس اسلام جان و مال انسان‌ها را محترم شمرده و تجاوز به آنان را از محرمات عظیمه می‌داند و کسانی که دست به این نحو جنایات زده و موجب ارعاب مردم می‌شوند به نظر می‌رسد از جناح‌های منحرفی می‌باشند که می‌خواهند در پناه هرج و مرج یا شاه را حفظ کنند و یا کشور را با کودتای نظامی به تباهی بکشند.

مردم مسلمان ایران در مبارزات به حق خود از این روش‌های غیرانسانی استفاده نمی‌کنند و موظف شرعی هستند که به اعلامیه‌های محتمل بر قتل و غارت و اعلامیه‌های بی‌امضاء به هیچ‌وجه ترتیب اثر ندهند و از اشخاصی که می‌خواهند به خانه‌های مردم تجاوز کنند و آتش‌سوزی نمایند جلوگیری نمایند که به نظر می‌رسد توطئه‌ای در دست اجراست که باید جلوگیری شود.

ملت شریف در تهران و شهرستان‌ها و قصبات به راه‌پیمایی و تظاهرات و اعتصابات خود ادامه دهند تا این توطئه با رفتن شاه خنثی شود.

بر حضرات علماء اعلام ایران است که مردم را با اطلاعیه‌ها بیدار کنند و آنان را به وظایف شرعیه خود آگاه نمایند که مجازات اشخاص جنایتکار و مجرم بعد از اثبات جنایت با محاکم صالحه است نه با اشخاص متعارف. از خداوند تعالی قطع دست جنایتکاران را خواستاریم.»[2]

ارزیابی خبر: انتشار و توزیع اعلامیه فوق با متن بالا صحت دارد.

اقدامات انجام شده: مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.

*****

بسم الله الرّحمن الرّحیم

برادران مسلمان

به طوری که بارها به اطلاع رسانده‌ایم از آثار شوم نظام فاسد استبداد که سال‌ها امّت اسلامی را از تعالیم عالیه اسلام به دور نگه داشته و جامعة ما را در یک حالت خاصّ خفقان و عدم آگاهی از اصول اسلام و شرایع دین مبین قرار داده، مشاهده می‌شود این عدم آگاهی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و احساسات مذهبی برادران مسلمان که در جای خود قابل تحسین است وسیله‌ی عناصر سرخ و سیاه مورد سوء استفاده قرار گرفته و می‌گیرد و نهضت مقدّس اسلامی شما لکّه‌دار می‌گردد. لازم است کلیه برادران مسلمان در عین حفظ اصالت و روحیه اسلامی و پیگیری نهضت مقدس تا سقوط رژیم و برقراری نظام عدل اسلامی از بینش و آگاهی لازم نیز برخوردار باشند و با امتثال امر رهبر نهضت حضرت آیت‌الله العظمی امام خمینی دام‌ظلّه مجالی برای سوء استفاده رژیم و عمّال رژیم و دستگاه تبلیغاتی دشمن داده نشود. وظیفة شرعی خود می‌دانیم که نکات زیر را به اطلاع رسانده و اجرای کامل آن را خواستار باشیم:

1ـ جان و مال کلیه افراد در شرع اسلام مصون از تعرض است مخصوصاً در این لحظات که معدودی با تعرض به جان و مال کارمندان و کارکنان جزء رژیم اعم از لشگری و کشوری می‌خواهند آنان را نومیدانه در برابر نهضت مقدس تحریک و در نتیجه پایگاه پوسیده رژیم دیکتاتوری را نوسازی نمایند.

2ـ در اجتماعات و تظاهرات عمومی آتش سوزی و تخریب اماکن مردم شرعاً خلاف و محکوم است و برادران مسلمان باید متوجه این قبیل اعمال و نیرنگ‌ها بوده و مجالی برای بروز چنین حوادثی ندهند.

3ـ هر عملی [که] بدون دستور حضرات آیات عظام و رهبری نشده [صادر شده باشد]، از طرف آیات شهرستان‌ها مردود است و باید با کمال آگاهی از [طریق] تظاهرات و راهپیمایی‌ها از دسائس دشمن جلوگیری و نقش خائنانه آنان را خنثی نمایند.

4ـ کلیه آقایان علماء و حجج‌الاسلام محلات و جوانان مسلمان در محل سکونت خود موظفند جان و مال کلیه افراد محل را تحت حفاظت خود قرار دهند و مصونیت اسلامی را در مورد تمام افراد محل مخصوصاً خانواده‌ها و اقلیت‌های مذهبی کاملاً رعایت بنمایند و تمام ساکنین محل را با راه قرآن و راه مراجع تقلید و هدف نهضت مقدس آشنا نموده و تعلیمات لازم انضباطی [را] بدهند.

از خداوند متعال عظمت و پیروزی اسلام و مسلمین را در زیر سایة توجهات حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداء خواستاریم.

 

                                                                                9 صفر الخیر 1399 [18 / 10 / 1357]

          سید حسن انگجی، سید محمدعلی قاضی طباطبائی

*****

14 / صفر / 99

23 / 10 / 57

بسم الله الرّحمن الرّحیم

برادران مسلمان و غیور آذربایجان

به طوری که از مفاد پیام مورخ 10 صفر 99 قائد و رهبر عظیم‌الشأن حضرت آیت‌الله العظمی سیدی الامام خمینی دام‌ظله که در شب چهارشنبه 11 صفر 99 ساعت 5 صبح تلفنی اعلام فرمودند و در دسترس همگان قرار گرفت استفاده می‌گردد، دست‌های ناپاک در صددند در صفوف متشکل شما برادران به پا خاسته رخنه کرده و توطئه‌ای تازه به بار آورده و احساسات پاک و تظاهرات مقدس شما را با اعمال دور از انصاف و خلاف شرع آلوده سازند و لذا وظیفه می‌دانم مراتب زیر را متذکر و رعایت کامل آن را از اهالی محترم شهرستان عزیز خودمان خواستار باشم:

1ـ شرع مقدس اسلام جان و مال کلیه افراد مسلمین را محترم شمرده و تجاوز به آن را حرام فرموده است. در صورت مشاهده چنین موردی از متجاوزین جلوگیری فرمایید و از تهمت و افتراء پرهیز فرموده و از نوشتن اسامی اشخاص با نسبت‌های ناروا احتراز نمایید و از حمله به خانه‌های مردم و ایجاد آتش‌سوزی در خانه‌ها و مغازه‌های مردم خودداری؛ و حرمت این عمل شرعاً واضح [است] و ضایع کردن اموال مردم از نظر اسلامی جایز نیست.

2ـ درباره‌ی اعتصابات و تظاهرات و راهپیمایی‌ها با برنامه و دستور مرجع عالیقدر امام خمینی چنانچه در اعلامیه (مورخه 10 صفر) فرموده‌اند عمل خواهد شد. بدیهی است مراعات نظم و انضباط از وصایای حضرت امیر مؤمنان سلام‌الله علیه و از ارکان فرامین اسلامی است و لازم است در اعتصابات و تظاهرات خیابانی کاملاً رعایت شود تا از رخنه و اخلال منحرفین راست و چپ جلوگیری به عمل آید.

3ـ از نصب و الصاق اعلامیه‌های غیرمشخص یا مستعار که مردم را به عناوین مختلف متهم و وحشت‌زده می‌نماید جلوگیری نموده و بدانند که قتل و غارت خودسرانه و اعمال غیر انسانی از روش‌های مبارزات اسلامی نبوده و مجازات مجرمین از هر قبیل در صلاحیت محاکم صالحه است نه اشخاص عادی، اما نشر اعلامیه از طرف اساتید محترم دانشگاه و دانشگاهیان و مؤسسات و اعتصابیون اصناف مختلف و کارکنان و کارگران کارخانه‌ها و گروه‌ها مانند همیشه مورد تأیید بوده و خواهد بود.

4ـ مردم مسلمان به خصوص جوانان مبارز مسلمان شرعاً موظف هستند جان و مال کلیه ساکنین محل سکونت خود را تحت حفاظت و حراست خود قرار داده و مصونیت شرعی و اسلامی را در مورد کلیه خانواده‌ها اجرا و جهت ارشاد تنظیم امور محل سکونت خود اقدام و همکاری جدّی نمایند.

5ـ برادران مسلمان باید ضمن اعتصاب و تظاهرات خود بیش از پیش متانت و آگاهی لازم را کسب نمایند تا توطئه‌های خائنانه رژیم را کاملاً درک و با بینش و هوشیاری دسائس دشمن خنثی گردد.

6ـ بر ثروتمندان محترم و با عاطفه است که در این شرایط خاصِ نهضت و فصل زمستان، با کمک سایر طبقات به ویژه جوانان غیور وظیفه شرعی و انسانی خود را انجام داده و شخصاً و یا به وسیلة شرکت‌های تعاونی اسلامی که تشکیل شده ـ و به یاری خدای تعالی توسعه پیدا خواهد کرد ـ نیازمندی‌ها را برطرف سازند.

از خداوند متعال می‌خواهم این نهضت مقدس را در پرتو الطاف بیکران و زیر سایة اقدس حضرت بقیه‌الله ارواحنا فداه از شر دشمنان محفوظ و اسلام و مسلمین را پیروز گرداند.

سید محمدعلی قاضی طباطبائی

 

پی‌نوشت‌ها‌:


[1] . برای نمونه بنگرید به: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1386، ج 23، ص 206 تا 208، 214، 216، 224 تا 234، 246، 247، 249، 255، 259 و 479.

[2] . این پیام با اختلافاتی جزئی در مجموعه صحیفه امام خمینی(ره)، ج 5، ص 402 و 403 چاپ شده است. در متن شرح داده شده پیام امام از روی صحیفه امام بازنویسی گردیده است نه از روی سند حاضر.



شهید آیت‌الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی و دیدار با امام خمینی پس از آزادی از حبس و حصر در سال 1343- قم


شهید آیت‌الله محمدعلی قاضی طباطبایی در کنار امام خمینی


مرحوم آیت‌الله سید حسن انگجی از علمای متعهد و مبارز آذربایجان

منبع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال 1386، ج 23، ص 492 و 493. دو برگ اعلامیه شهید آیت‌الله قاضی طباطبائی و آیت‌الله انگجی که از طرف یکی از خوانندگان محترم به این مرکز ارسال گردیده است.
 

تعداد مشاهده: 1950

تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.