امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: در گردش‌ها و از پی هم آمدن روزگار برای مردم عبرت‌ها است. غررالحکم، جلد 4، صفحه 409، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.

لازم است... قیام‌ها و تظاهرات مسلمین ایران را در شهرستان‌های مختلف با تاریخ و انگیزه آن ثبت نمایند تا مطالب اسلامی و نهضت روحانیت سرمشق جوامع و نسل‌های آینده شود. امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 3، ص 434.

 

 

 

شرحی بر اسناد

یادی از مرحوم حجت‌الاسلام سید صادق آل محمد، امام جمعه فقید شهرستان اهر


تاریخ انتشار: 01 تير 1403

حجت‌الاسلام سيد صادق آل محمدی

حجت‌الاسلام سید صادق آل محمد (محمدی) در سال 1305 ش در خانواده‌ای روحانی در شهر اهر به دنیا آمد. پدرش سید آقا از علمای شهرستان اهر بود. مقدمات علوم دینی را نزد پدرش فرا گرفت و از اساتید منطقه خود نیز بهره برد. در سال 1325 برای ادامه تحصیل به تبریز آمد و بخشی از دوره سطح را در حوزه علمیه این شهر خواند. آنگاه راهی قم شد و نزد آیات عظام: میرزا محمد مجاهد، سید محمد داماد، علامه سید محمدحسین طباطبایی و امام خمینی مابقی دوره سطح و خارج فقه و اصول را خواند و همچنین از درس خارج آیت‌الله سید حسین بروجردی نیز استفاده کرد. وى تقریرات درس خارج مرحوم آیت‌الله بروجردى و امام خمینى را در سال 1332 نوشت که موفق به چاپ آن نگردید. ایشان در سال 1330 به نجف رفت اما پس از مدت کوتاهی به کشور بازگشت.

اولین برخورد حجت‌الاسلام آل محمد با رژیم شاه در سال 1331 صورت گرفت که به دست مأموران رژیم مجروح و در بیمارستان بستری شد. وی در سال 1336 به دستور آیت‌الله بروجردی به زادگاه خود آمد و در آنجا مشغول تبلیغ و تدریس شد. ایشان از طرف آیت‌الله بروجردی و بعدها امام خمینی اجازه تصرف در وجوهات شرعی را داشت.

حجت‌الاسلام آل محمد به دلیل خطابه‌های آتشین و عالمانه و شجاعت در گفتار و عمل در منطقه اهر همواره تحت نظر ساواک بود. در دوران مبارزه بارها توسط ساواک تهدید شد، اما به جهت شأن اجتماعى و حمایت مردمی، دستگیر یا تبعید نشد، چرا که احتمال عکس‌العمل مردم منطقه وجود داشت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی وی نماینده حضرت امام در منطقه اهر، ارسباران و کلیبر شد و کمیته انقلاب اسلامی را تشکیل داد. در سال 58 سرپرست بنیاد شهید اهر شد و امامت جمعه این شهر را نیز از طرف رهبر کبیر انقلاب به عهده گرفت. حجت‌الاسلام آل محمد در سال 1360 مورد سوء قصد قرار گرفت اما جان سالم به در برد و در نهایت در یکم تیرماه سال ۱۳۶۴ دار فانی را وداع گفت.

چند سند زیر، گوشه‌ای از گزارش‌های ساواک درباره منابر و اقدامات آن مرحوم است.

*****

به: 3 هـ 1- 312                                                                          شماره: 1484 /3 هـ ج

از: 3 هـ ج                                                                                 تاریخ: 5 /4 /37 [1357]

 

موضوع: سید صادق آل محمد شغل واعظ

پیرو: 1421 /3 هـ ج- 12 /3 /37

نامبرده بالا ساعت 1900 الی 2000 مورخه 30 /3 /37 در مسجد شیخ عماد شهرستان اهر ضمن سخنرانی اظهار داشته است: «چرا مردم ساکت و آرام نشسته‌اید مملکت اسلام در دست مرد بهائی است.»

در دنباله سخنان گفته: دین اسلام مثل دکان بقالی نیست که صبح‌ها باز کنید و شب‌ها نیز ببندید. عده‌ای از روحانیون ما را کشته و زندانی کرده‌اند در واقع شهید شده‌اند. چرا از خون و مرگ خودتان می‌ترسید. در خاتمه اظهار داشته: به سلامتی خمینی دو مرتبه صلوات بلند بفرستید.

نظریه یکشنبه: مفاد گزارش صحت دارد. نامبرده یکی از واعظین افراطی شهرستان اهر می‌باشد که در منبرهای خود مسائلی بر خلاف مصالح کشور سخنرانی و مردم را بر علیه دولت تحریک می‌نماید. یکه تاز

نظریه هـ ج: در مرخصی می‌باشد.

ملاحظات 3 هـ 1: از سخنرانی‌های خلاف مصالح مملکتی نامبرده بالا گزارشات متعددی به 312 منعکس گردیده و نامبرده یکی از روحانیون افراطی منطقه می‌باشد.

 

*****

از: شهربانی استان آذربایجان خاوری                                                    شماره: 2410-551

به: تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت استان                        تاریخ: 30 /5 /37 [1357]

 

پیرو: 2410 ـ 1 ـ 55 - 25 /5 /37

طبق اطلاع سیدصادق آل‌محمدی فرزند سید آقا یکی از وعاظ متعصب و افراطی شهرستان اهر می‌باشد. هر شب در مسجد شیخ عماد که مملو از جمعیت به ویژه جوانان می‌باشد مبادرت به ایراد مطالب تحریک‌آمیز نموده و کوچکترین توجهی به تذکرات شهربانی مربوطه نکرده و صراحتاً اظهار می‌دارد من از مرگ نمی‌ترسم کفن خود را پوشیده‌ام و جمعیت نیز دنبال من خواهد بود.

قبلاً مراتب به مرکز منعکس گردیده است

اقدامی ندارد بایگانی شود. 30 /5‌

 

*****

به: مدیریت کل اداره سوم 312                                                        شماره: 11501 /15

از: سازمان اطلاعات و امنیت آذربایجان شرقی                                 تاریخ: 19 /5 /37 [1357]

 

درباره: سید صادق آل محمدى شغل واعظ

بازگشت به شماره: 4588 /312-26 /4 /37

ضمن تقدیم یک قطعه عکس نامبرده بالا، پاسخ موارد خواسته شده به شرح زیر به عرض می‌رسد:

1 ـ سید صادق آل محمدى فرزند سید آقا داراى شناسنامه شماره 11325 صادره از اهر متولد 1305 شغل واعظ ساکن اهر خیابان لعلى شرقى کوچه راسته مسجد سفید منزل شخصى متأهل و داراى 6 اولاد.

2 ـ یاد شده بالا یکى از وعاظ اهر می‌باشد که خود را به ظاهر از طرفداران آیت‌الله شریعتمدارى قلمداد می‌نماید لیکن به طوری که از گفتار و سخنرانی‌هاى وى استنباط می‌گردد وى از طرفداران خمینى است که اغلب در منابر از او یاد و از شهامت وى تجلیل می‌نماید.

مشارالیه با توجه به اوضاع و احول چند ماهه اخیر در اکثر منابر خود ضمن انتقاد از سازمان‌هاى دولتى و بدگویی از عکس‌العمل سازمان‌هاى انتظامى در مقابل تظاهرات افراطیون مذهبى؛ خود را در اذهان اکثر اهالى شهرستان اهر بزرگتر از آنچه که بوده جلوه داده و بدین جهت روزهائی که وى جهت سخنرانى به مسجد مسگرخانه می‌رود اکثر جوانان و بازاریان به منظور استماع سخنان وى در مسجد حاضر می‌شوند و باتوجه به این‌که یاد شده اهل مطالعه می‌باشد سخنرانی‌هاى جامع وى باعث شده که روز بروز تعداد طرفدارانش اضافه شود. در خاتمه نظر عالى را به مفاد نامه شماره 11404 /3 ﻫ 1 ـ 15 /5 /37 معطوف می‌دارد.

رئیس سازمان اطلاعات و امنیت آذربایجان شرقى ـ افشائى

 

*****

به: 312                                                                                   شماره: 12995 /3 هـ 1

از: 3 هـ 1                                                                                        تاریخ: 7 /8 /1357

گیرندگان خبر: 3 هـ ج جهت اطلاع و تحقیق و اعلام چگونگی و مشخصات کامل فرزندان سید صادق آل محمد

 

موضوع: سیدصادق آل محمد واعظ در اهر

پیرو: 12435 /3 هـ 1- 5 /8 /57

عصر روز 13 /7 /57 سیدصادق آل محمد واعظ در اهر در مسجد عسگرخان اظهار داشته چون خمینی را از عراق به کویت فرستاده‌اند و در کویت نیز اجازه اقامت داده نشده به فرانسه رفته است لذا به همین مناسبت در شهرستان اهر سه روز تعطیل اعلام کرده است.

نظریه یکشنبه: سیدصادق آل محمد از روحانیون افراطی اهر بوده و در منابر ضمن سخنرانی مذهبی اظهاراتی برخلاف مصالح ملی می‌نماید و پسران وی در تشویق دانش‌آموزان به تعطیل مدارس و همچنین توزیع اعلامیه دست دارند.

نظریه چهارشنبه: نظریه یکشنبه مورد تأیید است سیدصادق آل محمد در 3 هـ و 312 دارای سابقه می‌باشد. تقدیر

نظریه جمعه: نظریات بالا مورد تأیید است. مشاهیر

فیش بررسی فرمایید.

 

*****

به: 3 هـ 1                                                                         شماره: 2299 / 3 هـ ج

تاریخ: 7 / 9 / 57

 

موضوع: سیدصادق آل محمدی

پیرو: 1902 / 3 هـ ج ـ 27 / 6 / 57

مورخه 28 / 8 / 57 نامبرده بالا ضمن سخنرانی در مسجد مجتهد اهر اظهار داشت: عالم واقعی کسی است که در زندان آریامهر «آری از مهر» [عاری از مهر] شکنجه دیده و بدنش با برق سوخته است. وی ادامه داد پدر ... در جنگل موریس مُرد (در همین هنگام یکی از حاضرین به نام محمود فعالیان با گفتن «لعنت» همه را به این شعار تشویق کرد. این شخص مقابل هتل شاهرضای اهر مغازه‌ خواربار فروشی دارد). پس از آن سیدصادق این شعار را «مسجد کرمان [را] خلق مسلمان را ... به آتش کشید» خواند و مردم را با خود هم‌صدا کرد.

 سیدصادق گفت: فعلاً تظاهرات خیابانی را قطع کنید. ان‌شاءالله روز عاشورا همه‌مان یک‌جا شهید می‌شویم. نامبرده گفت: روزی اگر نگذارند روی منبر حرف‌هایم را بزنم توی مسجد خواهم زد و اگر در مسجد نشد در خانه‌ام وعظ خواهم کرد.

در پایان سخنرانی نامبرده با ذکر مصیبت حضرت قاسم گفت: خون ما از خون آن‌ها رنگین‌تر نیست.

نظریه یکشنبه: مفاد گزارش صحت دارد. در زمینه شناسایی بیشتر محمود فعالیان اقدام لازم معمول و نتیجه به موقع اعلام خواهد شد. هوشنگ

نظریه هـ ج: نظریه یکشنبه تأیید می‌شود.

 




منابع اسناد: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج 6، ص 460؛ ج 8، ص 356؛ ج 12، ص 398؛ ج 16، ص 364؛ بدون شرح به روایت اسناد ساواک، ج 2، ص 421، همگی از انتشارات مرکز بررسی اسناد تاریخی.
 

تعداد مشاهده: 4285


مطالب مرتبط

تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.