گزارشِ رونمایی از کتاب «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان خراسان جنوبی» در تاریخ 30 بهمن 1403

تاریخ انتشار: 30 بهمن 1403

عصر شنبه مورخ 27 بهمن 1403، آئین رونمایی از کتاب دو جلدی «انقلاب اسلامی در خراسان جنوبی به روایت اسناد ساواک» با حضور مقامات استانی، دانشگاهیان، پژوهشگران، مدیر کل اطلاعات استان، مدیر مرکز بررسی اسناد تاریخی و علاقمندان تاریخ نگاری و تاریخ پژوهان استان برگزار شد.

آقای سید محمدرضا هاشمی استاندار خراسان جنوبی در این مراسم با گرامی‌داشت یاد ۱۴ شهید انقلاب استان، انتشار این کتاب را جهاد تبیین دانست و گفت:

«چاپ این اثر، گامی در جهت روشنگری نسل جوان درباره واقعیت‌های تاریخی انقلاب اسلامی و رشادت‌های مردم آن دوران است.»

آقای محمود حاجی مدیر کل امور کتابخانه‌های خراسان جنوبی نیز در رونمایی این کتاب بیان کرد:

«این کتاب که حاصل سال‌ها پژوهش در اسناد ساواک است، به بررسی رویدادهای انقلاب اسلامی در خراسان جنوبی می‌پردازد و نتیجه سال‌ها تلاش و بررسی تاریخی از سوی وزارت اطلاعات است.»

وی افزود: «این کتاب در دو جلد تدوین شده و بر اساس بررسی بیش از ۱۰۰۰ سند اطلاعاتی ساواک تهیه شده است و مجاهدت‌های مردم خراسان جنوبی را در انقلاب ۵۷ به تصویر می‌کشد. جلد اول این کتاب به وقایع ۱۸ بهمن ۱۳۳۱ تا ۳۰ مرداد ۱۳۵۷ پرداخته و شامل بیش از ۱۰۰ سند اطلاعاتی است. جلد دوم نیز رویدادهای ۹ شهریور ۱۳۵۷ تا ۲۳ بهمن ۱۳۵۷ را پوشش داده و شامل بیش از ۵۰۰ سند از ساواک است. این اسناد می‌توانند به عنوان یک مرجع تاریخی برای پژوهشگران، اساتید و علاقه‌مندان به تاریخ انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گیرد. بیش از ۱۰۰ نسخه سند که توسط ساواک جمع آوری شده بود همراه با عکس و نوشته در این کتاب به چاپ رسیده است که نقش مردم، کسبه، بازاریان، فرهنگیان، روحانیون و دانش‌آموزان و دانشجویان استان در پیروزی انقلاب در آن بیان شده است. این کتاب می‌تواند به عنوان کتاب مرجع مورد استفاده همه قرار گیرد چرا که این کتاب دارای محتوای اطلاعاتی است که توسط ساواک جمع‌آوری شده و معمولاً این‌گونه کتاب‌های مستند مخاطبان بیشتری دارد. جهاد تبیین، تطهیر خاندان پهلوی توسط ساواک، نقش مردم، روحانیت و انقلابیون در پیروزی انقلاب اسلامی و انتقال صحیح و کامل هویت شکل دهنده انقلاب اسلامی به نسل جدید از محورهای مورد بررسی در این کتاب است».

وی گفت: «۱۰۰ نسخه از این کتاب از امروز در ۸۰ کتابخانه استان موجود خواهد بود و امیدواریم که در آینده بتوانیم این کتاب را در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های تخصصی و حتی مدارس استان نیز قرار دهیم.»

آقای احمد لامعی رئیس دانشگاه بیرجند نیز در این نشست با اشاره به اهمیت شناخت تاریخ گفت: «تاریخ نه ‌تنها به ما آگاهی می‌بخشد، بلکه توانایی تعامل با نظام بین‌الملل را نیز فراهم می‌سازد. امیدواریم که این کتاب بتواند به عنوان منبعی معتبر در پژوهش‌های تاریخی مورد استفاده قرار گیرد.»

همچنین مدیر مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات در این آئین سخنرانی نمود و نظر به اهمیت روشنگرانه سخنان مذکور، مشروح آن ذیلاً درج می‌گردد.

«بسم‌الله الرحمن الرحیم

موضوع بحث بنده «ضرورت انتشار کتاب‌های اسنادی با نگاهی به کتاب«انقلاب اسلامی در استان خراسان جنوبی به روایت اسناد ساواک» می‌باشد.

در ابتدا بر خود لازم می‌دانم که از ابتکار بسیار ارزشمند اداره کل اطلاعات استان خراسان جنوبی و مدیرکل محترم آن برادر گرانقدر جناب حاج آقا قبادی و همکاران این اداره کل، دکتر رئیس دانشگاه بیرجند، حاجی مدیرکل کتابخانه‌های استان در برگزاری این مراسم تحت عنوان «آئین رونمایی از کتاب انقلاب اسلامی در استان خراسان جنوبی به روایت اسناد ساواک» تقدیر و تشکر نمایم و مقدم همه‌ی حضار را گرامی بدارم .

انقلاب اسلامی ایران به عنوان مهم‌ترین پدیده سیاسی – اجتماعی تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام، از دو ویژگی اصلی برخوردار است که آن را از سایر انقلاب‌ها متفاوت می‌کند. نخست رهبری دینی، و دیگری بازگشت به خویشتنِ ایرانی – اسلامی در برابر غرب گرایی. این دو موضوع بنیادین در کنار مسائلی چون استقلال سیاسی، نفی استبداد و مبارزه با استکبار جهانی باعث شده است که در بیش از 4 دهه‌ی اخیر شاهد هجمه‌ی سنگین دشمن علیه آن باشیم. در حوزه‌ی نرم و تولید محتوا جریان رقیب در تلاش است تا ذهنیت عمومی جامعه خصوصاً نسل جوان را نسبت به نظام دینی، ولایت فقیه و شعارهای انقلاب اسلامی بدبین کند، یکی از ابزارهای دشمن در این جریان سازی، تاریخ و مباحث تاریخی است. تأکید مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) بر تمرکز مخالفین بر تحریف شخصیت حضرت امام (ره) و ضرورت بازخوانی و مطالعه‌ی مستمر تاریخ، بیانگر اهمیت این موضوع در مناسبات سیاسی و نبرد فرهنگی امروز کشور است. خوشبختانه جریانِ انقلابی به رغم مشکلات و موانعی که وجود داشته است در حوزه‌ی انتشار کتاب و تولیدِ منابعِ دست اول در این زمینه کارهای ماندگار و بی‌نظیری انجام داده است، کتاب «انقلاب اسلامی در استان خراسان جنوبی به روایت اسناد ساواک» از نمونه‌های این تلاش فکری هستند. کتاب‌های مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات از چند منظر دارای اهمیت هستند:

نخست: قدردانی و تجلیل از کسانی است که در راه آرمان‌های اسلام و انقلاب متحمل سختی‌ها و مصائب شده و در پیروزی انقلاب نقش داشته‌اند؛ و هم نشان دادن نقش مناطق مختلف کشور در پیروزی انقلاب که تاکنون کمتر به آن‌ها پرداخته شده است.

دوم: معرفی قهرمان‌های واقعی به نسل جوان برای الگو برداری از آن‌ها برای دفاع از انقلاب و اسلام؛

سوم: کمک به علاقه‌مندان تاریخ انقلاب و پژوهشگران برای تبیین همه‌ی ابعاد و زوایای انقلاب اسلامی؛

چهارم: تولید منبع برای شناخت رجال انقلابی و تاریخ محلی استان‌ها به خصوص استان خراسان جنوبی؛

پنجم: نشان دادن ماهیت اسلامی انقلاب اسلامی ایران است. در سال‌های اخیر افراد و جریان‌هایی به دنبال کم رنگ نشان دادن نقش اسلام در جریان انقلاب بوده و در تلاش برای تحریف واقعیات دهه‌ی 40 و 50 هستند. این کتاب به وضوح نشان دهنده ماهیت اسلامی و پیشگامی روحانیت است.

اثر حاضر که امروز در اینجا رونمایی می‌شود نشان می‌دهد که نیروهای انقلابی در جریانِ مبارزه علیه طاغوت از چه روش‌ها و ابزارهای استفاده کرده و چه شرایطی را تحمل کرده‌اند. آثاری از این دست لازم است تا به وسیله‌ی علاقه‌مندان و پژوهشگرانِ استان استان خراسان جنوبی مبنای کارهای تحلیلی، و ساخت مستند و حتی رمان و داستان شوند. بهره‌برداری متنوع و متناسب با نیاز جامعه از این اسناد می‌تواند اقدامی ارزشمند در راستای جهادِ تبیین و جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب اسلامی باشد.

موضوع دیگری که در اینجا لازم است به اختصار به آن اشاره نمایم مسئله‌ی تاریخ‌نویسی مخالفین نظام از جمله جریانِ سلطنت طلب در سال‌های اخیر است. جریان‌های ضدانقلاب با دروغ پردازی در خصوص اقداماتِ رژیم پهلوی در خصوص مسائلی چون رفاه عمومی، پیشرفت در امور مربوط به زنان، روابط خارجی، رشد صنعتی و آزادی‌های شخصی، بر آن است تا نگاهِ نسل جوان را نسبت به جمهوری اسلامی تغییر داده و با دروغ پردازی واقعیات را تحریف کند. انتشار اسناد ساواک خط بطلانی است بر این ادعاهای غیرواقعی. استفاده از اسناد به عنوان ابزاری برای تاریخ نویسی و انتشار بیش از صدها هزار برگ سند از سوی مراکزی مانند مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات اتفاقی است که نه فقط در ایران که در سایر کشورها نیز کم سابقه است. امید است که این حرکتِ جهادی با ورود پژوهشگران استانی خصوصاً جوانان باورمند و مستعد استان خراسان جنوبی، تبدیل به حرکت عظیمی شده و مانع از تحریفِ تاریخ ایران، خصوصاً انقلاب اسلامی از سوی مغرضان و بدخواهان این ملت شود.

حجم زیاد داده‌های تحریف شده‌ی تاریخی که در ده سال گذشته از طریق مختلف در فضای فکری جامعه منتشر شده است از عوامل ذهنیت سازی منفی نسبت به انقلاب اسلامی می‌باشد. به همین دلیل است که مقام معظم رهبری بر تبیین حقایق و مقابله با سیاه نمایی‌ها تأکید دارند. رها بودن فضای مجازی و بی‌اطلاعی یا کم‌ اطلاعی عمومی نسبت به واقعیت‌های تاریخی باعث شده است که دشمن به راحتی از این وضعیت سوءاستفاده کرده و با وارونه جلوه دادن حقایق، جای ظالم و مظلوم را در برخی زمینه‌ها تغییر دهد. اغتشاشات سال‌های اخیر هشداری است در خصوص ضرورت بازنگری در فضای فکری جامعه و تبیین گفتمان انقلاب اسلامی و بازنویسی تاریخ انقلاب اسلامی بر اساس روایتِ نظام.

نکاتی چند پیرامون تولید محتوا در جنگ شناختی و ضرورت انتشار اسنادی:

جبهه ‌ضدانقلاب می‌کوشد تا با استفاده از ابزارها و امکاناتِ فراوانی که دارد، روایت خود را از تاریخ پهلوی و انقلاب اسلامی به کرسی بنشاند. این جریان توانسته است با استفاده از شیوه‌های مختلف در ترکیب راست و دروغ، جذابیت‌های هنری، تبلیغات و... به ذهن و باور مخاطبان غیرمتخصص نفوذ کند و روایتی مخالف و معارضِ روایتِ جمهوری اسلامی ایران از انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر به آن‌ها ارائه کند. خوشبختانه اقدام به موقع تاریخ نگاری انقلاب اسلامی در انتشار اسناد و مدارک جنایات و خیانت های رژیم پهلوی امکان پیشبرد این توطئه را تا حدود زیادی سخت کرده است.

باید این مجموعه‌های متنوع اسنادی را به عنوانِ منبع الهام بخش ارزشمندی برای انجام کارهای مستتقل تاریخی، تولید فیلم و سریال، اجرای نمایشنامه و حتی تولید آثار هنری به نسل جوان شناساند و از آن در راستای دفاع از ارزش‌های انقلاب و بیان واقعیات، مورد استفاده قرار داد. امید است که علاقه‌مندان و پژوهشگران استانی از این مجموعه و مجموعه‌هایی که در آینده انشالله منتشر خواهند شد استفاده کافی و لازم را ببرند.

نکته‌ای که باید به آن تأکید نمایم، تأمل در خصوص مقابله با جنگ نرم دشمن، درک اهمیت رسانه و تولید محتوا در جهان معاصر است. اینکه حکام مستبد، وابسته و قانون‌ستیزی مانند رضاخان و محمدرضا پهلوی تنها پس از چند دهه در ذهن بخشی از جامعه تغییر ماهیت پیدا می‌کنند زنگ خطری است برای ما نسبت به جدی گرفتن قدرتِ رسانه برای تغییر واقعیات و هم‌چنین توجه به مخاطبینی که وانمودها را تنها از دریچه‌ی رسانه‌ها دنبال می‌کنند، بدون اینکه زحمت کشف حقیقت را به خود بدهند. ساخت ده‌ها مستند و فیلم و برگزاری همایش‌ها و بزرگداشت‌های متعدد و هزاران ساعت کلیپ و نماهنگ و سخنرانی در تطهیر رژیم پهلوی که در فضای مجازی در حال بازنشر هستند، برای کسانی که شناخت دقیقی از تاریخ معاصر ندارند، منابعی قابل اتکا برای پذیرش این ایده‌ی است که رجال پهلوی سازنده‌ی ایران مدرن و ناجی کشور از تجزیه و فروپاشی هستند. چشم انداز جریانِ ضدانقلاب و سلطنت طلب از توجه به تاریخ معاصر تحققِ اهداف زیر است:

• قهرمان‌سازی از رجال و شاهان پهلوی در تقابل با چهره‌های انقلابی

• شبهه‌افکنی در روایات نظام و تطهیر رژیم پهلوی

• القاء یأس و ناامیدی در میان نسل جدید از طریق سیاه نمایی

برای تحقق این اهداف، جریانِ ضدانقلاب از ابزارها و امکانات متعددی استفاده می‌کند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

1- شبکه‌های ماهواره‌ای: جریان سلطنت‌طلب می‌کوشد با استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای روایتِ خود از تاریخ پهلوی را به جامعه‌ی هدف ارائه کند. بی‌بی‌سی، رادیو فردا، شبکه من و تو، ایران اینترنشنال، ایران آریایی، ان.‌آی.‌تی.‌وی، تلویزیون پارس و چندین شبکه‌ی دیگر از ابزارهای این جریان برای روایت‌سازی هستند. این شبکه‌ها بسته به مأموریتی که برای آن‌ها تعریف شده، در این روایت‌سازی مشارکت دارند؛ به‌ طور مثال شبکه بی‌بی‌سی اگرچه سعی در رعایت استانداردهای حرفه‌ای خود دارد، اما بررسی برنامه‌های تولیدی این شبکه در خصوص وضعیت ایران در دوره‌ی پهلوی در ده‌ سال اخیر نشان می‌دهد که این شبکه به ‌طور مستقیم و غیرمستقیم از ایران دوره‌ی پهلوی روایتی غیرواقعی را تصویر کرده است. این شبکه بیش از آن‌که به‌ صورت مستقیم از رضاخان و پسرش دفاع و تمجید کند، بیشتر به تصویرسازی آرمانی از وضعیت فرهنگی ایران در دوره‌ی پهلوی می‌پردازد. «برنامه تماشا» بارها در این خصوص گزارش‌هایی تهیه کرده است. در برنامه‌های به «عبارت دیگر»، «پرگار» و «برنامه‌های مستند»، از فضای فرهنگی و اجتماعی ایران دوره‌ی پهلوی تمجید شده و با بسیاری از طرفداران سلطنت و رجال وابسته به آن مصاحبه شده است. در این میان شبکه من و تو بیشترین نقش را در تلطیف و تطهیر چهره‌ی خاندان پهلوی و جعلِ تاریخ بر عهده داشت. ساخت چند مستند در باره فرح پهلوی و ایران دوره‌ی پهلوی و پخش برنامه‌ی «تونل زمان» و به‌ موازات آن سیاه‌نمایی از انقلاب اسلامی، از مأموریت‌های ویژه این شبکه بوده است. ایران اینترنشنال نیز با پخش ده‌ها مستند و برنامه در باره دوره پهلوی و مصاحبه با رجال وابسته به آن، به تقویت موج ایجاد شده کمک می‌کند. در کنار این شبکه‌ها بسیاری از افراد مانند علیرضا میبدی، علیرضا نوری‌زاده، ضیاء آتابای، شهرام همایون و صدها شخصیتِ ضدانقلاب دیگر با در اختیار داشتن برنامه‌های هفتگی در شبکه‌هایِ مختلفِ ماهواره‌ای به دفاع از رژیم پهلوی می‌پردازند.

2- شبکه‌های اجتماعی موبایل‌محور: در کنار شبکه‌های ماهواره‌ای، باید به شبکه‌های موبایل‌محور و بسترهای اینترنتی برای جعلِ تاریخ به نفع رژیم پهلوی اشاره کرد. صدها سایت و کانال هم ‌اکنون در حال بازنشر مطالبی گزینش شده و بعضاً غیرواقعی هستند که در تمجید و تعریف از شاهان پهلوی ساخته شده‌اند. درهم‌تنیدگی هدفمند راستی و ناراستی که روش خبرگزاری‌های خارجی در بیان واقعیات جاری کشور است در فضای مجازی نیز کاملاً مشهود بوده و پیش‌بینی می‌شود که در آینده، تفکیک این دو مقوله برای خواننده‌ عادی بسیار مشکل‌تر شود.

3- حوزه‌ی نشر و کتاب: از دیگر بسترهای تولید محتوا به نفع جریانِ سلطنت‌طلب، حوزه‌ی نشر است. حوزه نشر بر خلاف فضای مجازی با مخاطبان جدی‌تری روبه‌روست. در سال‌های اخیر جریانِ سلطنت‌طلب در داخل و خارج کشور پس از سال‌ها بی‌تحرکی، از انفعال خارج شده و با مناسب دیدن نسبی فضا به دنبال تبرئه رژیم پهلوی است. کسانی مانند عباس میلانی، عباس امانت، مهرزاد بروجردی و... در خارج کشور و کسانی مانند صادق زیباکلام در داخل کشور با انتشار کتاب‌هایی در این‌ خصوص به تبرئه و دفاع از عملکرد رژیم پهلوی و رجال آن پرداخته‌اند. جریانِ سلطنت‌طلب در دهه ی 60 و 70 به دلیل عمق نفرت عمومی از رژیم پهلوی عملاً جز بیان خاطرات، کار جدی در خصوص تاریخ معاصر انجام نداده بود، اما از دهه 80 و خصوصاً دهه 90 با مساعد دیدن فضا در داخل کشور، برخی از آثار خود در این زمینه را حتی به ‌صورت قانونی منتشر کردند. این آثار که شامل کارهای تحقیقی و انتشار خاطرات و تاریخ شفاهی بودند عملاً به دفاع از عملکردِ رژیم سابق پرداخته و توانستند در حوزه‌های دانشگاهی با استقبال مواجه شوند. یکی از اهداف جریانِ سلطنت‌طلب، از تولید آثار در حوزه‌ی خاطرات و تاریخ شفاهی در واقع منبع‌سازی برای انجام کارهای تحلیلی بوده است به ‌طوری‌که این داده‌های غلط مبنای تحقیقات و تألیفات تحلیلی بعدی شده‌اند.

4- برگزاری نشست‌ها در محافل دانشگاهی داخل و خارج از کشور: از دیگر اقدامات جریانِ ضدانقلاب، استفاده از نشست‌ها و همایش‌های مختلف در سراسر جهان با موضوع تاریخ معاصر است. در این نشست‌ها که بیشتر صبغه سیاسی دارند نه علمی؛ معمولاً دستاوردهای جمهوری اسلامی نفی و سیاست‌های کلی رژیم پهلوی در حوزه‌های مختلف مورد تأیید قرار می‌گیرد. حمایت غرب، صهیونیست‌ها، فراماسونری و بهائیت از این نشست‌ها را صرف نظر از تبلیغ رژیم پهلوی باید در تلاش آن‌ها برای تبرئه خود از جنایاتشان در ایران دانست. کشورهای انگلیس، آمریکا به دلیل نقش‌آفرینی در دو کودتای ضد ملی (سوم اسفند 1299 و 28 مرداد 1332) و مشارکت در جنایت‌ها و اجحافات فراوان در حق مردم، دفاع از رژیم پهلوی را تبرئه خود می‌دانند.

5- ایجاد شبهه در نسل جوان و نوجوان: کشاندن جنگ نرم به مدارس و درگیرکردن دانش‌آموزان خصوصاً دختران با نظام اسلامی در سال گذشته، نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر نسبت به واکسینه کردن این گروه نسبت به تبلیغات دشمن اقدام چندانی صورت نگرفته است. این در حالی است که مهم‌ترین سرمایه هر نظامی، معلمان و دانش‌آموزان آن هستند. در این میان نقش اساتیدِ درس تاریخ به دلیل شکل دادن به نگرش دانش‌آموزان، از اهمیت زیادی برخوردار است.»