امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمودند: خدای بیامرزد آن بنده‌ای را که بیندیشد و عبرت گیرد، و پشت کردن‌ها و روی‌آوری آنچه حاضر است را با دیده اعتبار(پند و اندرز) بنگرد. بحارالانوار، جلد 70، صفحه 119، به نقل از آثارالصادقین، آیت‌الله احسان‌بخش.*** تاریخ و آنچه که به ملت‌ها می‌گذرد، این باید عبرت باشد برای مردم. از جمله تاریخ عصر حاضر... امام خمینی(قدس سره)، صحیفه امام، ج 8، ص 348.

 

 

مقالات بدون درج سند

پیشرفت سیاسى انگلستان



لژ لایت که در کشور ایران موسوم به لژ روشنایى بود، از جمله لژهایى است که در دورانبه ظاهر فترتِ فراماسونرى، یعنى در فاصله انقراض نسل فراموشخانه‏اى ماسون‏هاى ایرانى تا شکل‏گیرى مجدد آن به وسیله محمدخلیل جواهرى، به فعالیت مشغول بود. سابقه فعالیت‏هاى این لژ به اواخر دوران رضاخان و اوایل سلطنت محمدرضا پهلوى، بازمى‏گردد.

این لژ که در ابتدا توسط جمعى از افسران و تابعین انگلیسى شاغل در صنعت نفت (مسجد سلیمان) تأسیس شده بود، در دوره‏هاى بعدى فعالیت خود، با قبول عضویت جمعى از ایرانیان هوادار سیاست انگلیس به توسعه فعالیت‏هاى خود پرداخت.

لژ لایت را مى‏بایست از لژهاى مادر فراماسونرى ـ در دوران مؤخر فراماسونرى ـ در ایران قلمداد کرد که تشکیلات بعدى فراماسونرى در ایران، همگى بر بستر فعالیت‏هاى اعضاى آن، شکل گرفته و گسترش یافته و زمینه اصلى تشکیل سازمان‏هاى بزرگ فراماسونرى در ایران، نظیر لژ بزرگ ایران بوده است.

در رابطه با سابقه تأسیس فعالیت لژ روشنایى در اسناد ساواک، چنین نقل شده است:

«در سال 1717 در شهر لندن اجتماعى از فراماسون‏ها [تشکیل] شد که آن را بایستى پایه و اساس لژهاى فعلى انگلستان دانست. در حال حاضر [زمان تهیه گزارش] در انگلستان سه مرکز مهم فراماسونى که در تمام دنیا شعبات دارند، به این شرح وجود دارد و این سه مرکز به نام «گراند لژ» و شعبات آن «لژ» نامیده مى‏شوند:

1. UNITED GRAND LODGE

2. THE GRAND LODGE OF SCATLAND:

FREEMASONSHALL. 96 GEARGE STREET, EDINBURGH

3. THE RONDON LODGE : FREEMASONS HALL GREAST QUEEN STREET

LANDLN W.E.Z

گراند لژ اسکاتلند یکى از لژهاى فعال انگلیسى است که در آفریقا ـ آسیا و خاورمیانه همیشه پیشقدم بود و در ایران نیز بعد از لژ «گرانداوریان» فرانسه «گراند لژ اسکاتلند» دومین مؤسسه فراماسونى دنیاست که شعبه‏اى ایجاد کرده است.

گراند لژ اسکاتلند در سال 1918 به ژنرال سایکس، رئیس قشون «اس.بى.آر» اجازه داد تا در شیراز، لژى را تأسیس کند. در آن تاریخ در شهر شیراز و جنوب ایران 5893 افسر و سرباز انگلیسى و هندى و عده زیادى از افسران و سربازان و چریک محلى ایران بود. گراند لژ اسکاتلند با اعزام نماینده‏اى به ایران روز 20 فوریه 1919 (دوم اسفند 1298 شمسى) لژى که شعبه‏اى با اجازه رسمى بود در شهر شیراز تشکیل داد و بدان نام «روشنایى در ایران» گذارد. مؤسس این لژ ژنرال سایکس انگلیسى بود و سپس سرهنگ «هنتر» و سرهنگ «اورنت» هر دو از رؤساى این لژ بودند. لژ مزبور در شهر شیراز در خانه فتح‏الملک شیرازى تشکیل شد و در اکتبر 1921 (آبان 1300 شمسى) که سازمان «اس.بى.آر» منحل شد این لژ نیز منحل شده و از بین رفت.

در این لژ فقط یک ایرانى عضویت داشت که از یهودیان شیرازى، به نام «خان فرخ» بود که بعدا شرح حال او نوشته مى‏شود و یک ارمنى تبعه انگلستان که آن هم شرح حالش ضمیمه است.

چون تأسیس این لژ و نفوذ آن در شیراز مؤثر بود، لذا در تاریخ 12 نوامبر 1922 (29 آبان 1301 شمسى) این لژ که در آن زمان در شیراز تعطیل شده بود، بنا به تقاضاى هفت نفر از افسران انگلیسى ـ که در ایران بودند ـ به تهران منتقل شد و با همان نام شروع به کار کرد. محل این لژ در خیابان قوام‏السلطنه و کلیساى مسیحیان است. لژ مزبور از بدو تأسیس فقط انگلیسى زبان‏ها را قبول کرد و تنها ایرانى که عضو آن بود همان «خان فرخ» بود... در سال 1932 تا 1934 که رابطه ایران و انگلیس به علت لغو قرارداد نفت تیره شد تا اندازه‏اى لژ تعطیل شد ولى بار دیگر پس از خاتمه جنگ دوم فعالیت آنها تشدید شد... و با کسب اجازه از مرکز خود شروع به قبول اعضاى ایرانى کرد. قبول عضو جدید اعم از انگلیسى یا ایرانى در سال با تعیین سهمیه‏اى است که مرکز لژ اسکاتلند تعیین مى‏کند، بنابراین براى قبول اعضاى ایرانى نیز قرار شد از سهمیه سالانه «لژ در ایران» استفاده شود به موجب مقررات نظامنامه داخلى لژ روشنایى در ایران، هیئت مدیره لژ در سال نه بار جلسه خود را براى قبول نه عضو جدید تشکیل مى‏دهد. در این جلسات عضو جدید پس از گذرانیدن کلیه مراحل مقدماتى و امتحانات پیشنهاد قبولى را مى‏دهد و بایستى با موافقت کلیه اعضا قبول شود. براى قبول عضو ایرانى از سال 1956 (1335 شمسى) صدى بیست سهمیه تعیین شد. یعنى لژ روشنایى در ایران که در سال، 9 عضو جدید قبول مى‏کند باید 7 عضو آن انگلیسى و دو عضو که زبان انگلیسى بداند (و تابعیت ایران) داشته باشد، قبول کنند. بنابراین شروع به قبول عضو جدید ایرانى شده و تا آنجا که اطلاع پیدا شده این اعضا در لژ مزبور شرکت دارند:

1ـ دکتر خان فرخ (استاد دانشگاه)

2ـ دکتر محمود حسابى

3ـ دکتر محمد سجادى»

لژ روشنایى قدیمى‏ترین لژ فراماسونرى ایران محسوب مى‏شود که تا قبل از تشکیل لژ بزرگ ایران بر کلیه لژهاى فراماسونرى ایران وابسته به لژ بزرگ اسکاتلند برترى داشته است.

سندى که در زیر مى‏خوانید، چگونگى تأسیس لژ روشنایى در تهران را توضیح مى‏دهد.

تصریح به در ایران تحت نام لژ فراماسونرى، اعتراف به تلاش در اجراى کودتاى 28 مرداد و مبارزه با عوامل ضدانگلیسى، اختلال در دولت منوچهر اقبال و کمک به مظفر بقایى در راه‏اندازى «سازمان نظارت بر آزادى انتخابات» از جمله مواردى است که در این سند، به مطالعه آن خواهید پرداخت :

«(lodge Light in Tehran)

چون به موجب قانون اساسى فراماسونرى شرایط قبول عضو جدید لژهاى وابسته به اسکاتلند تابع مقررات خاصى است و نمى‏توان تعداد زیادتر از سهمیه‏اى که معین مى‏شود عضو جدید قبول کرد و از طرفى پس از حوادث سه ساله دوران زمامدارى دکتر مصدق این نتیجه بدست آمد که در ایران در زیر اسم لژ فراماسونرى مؤثرتر است و لژ همایون که هم‏اکنون منحل شده است (بعدا در این باره گفتگو خواهد شد) توانست در سقوط مصدق و مبارزه با عوامل ضدانگلیسى مؤثر باشد لذا (گراند لژ اسکاتلند) با تأسیس شعبه دیگرى از مؤسسه فراماسونرى در ایران موافقت کرد و در سال 1337 به شعبه خود در بصره که به نام (گراند لژ فیحا) است اجازه تأسیس لژى در تهران داد و کلیه تشریفات اولیه این لژ براى تأسیس انجام شده اولین کسى که از بصره به تهران آمد (میرعبدالباقى) یکى از اعضا مؤسس و مؤثر انگلستان و شاید هم (اینتلیجنس سرویس) در خاورمیانه و ایران بود. او که خود از اعضاى مؤثر سازمان فراماسونرى اسکاتلند در ممالک عربى و سایر کشورهاى خاورمیانه است در تهران در شمیران در باغ دختر نظام‏السلطنه مافى که همسر شیخ خزعل بوده و هم‏اکنون خانه مسکونى مهندس حسین شقاقى و محل تشکیل لژ فراماسونرى در آنجا قرار دارد سالن و چند اتاق را به صورت معبد و محل لژ درآورده و سپس با حضور «آلکس. ت. برتن» دبیر لژ اسکاتلند مقیم (ادنبورگ) انگلستان، لژ روشنایى در تهران و با حضور عده‏اى از رؤساى لژ فیحا بصره تشکیل شد. اینک اسامى رؤساى فراماسونرى لژ فیحا بصره:

1ـ احمد فیصل خزعل (نوه شیخ خزعل) 2ـ نورى خضیرى 3ـ مظفر احمد 4ـ زکریا انصارى 5ـ هندى پلیو 6ـ دکتر جرج غریب 7ـ حسین‏على منصور 8ـ ابراهیم ریحان 9ـ توفیق نقیب 10ـ عبدالکریم خضیرى 11ـ یعقوب ساوه 12ـ خزعل شیخ عبدالکریم خزعل 13ـ سامى هاشم خضیرى 14ـ محمد شیخ جابر 16ـ داود سکر 17ـ شیخ عبدالقادر باش اعیان 18ـ اسکندر منصور 19ـ حاج مصطفى طه سلمان 20ـ عبدالوهاب نعیمه 21ـ روزق شعیا 22ـ حقى حبیبه جى 23ـ رجب نعمه 24ـ اندرس عشو 25ـ ل.ر. بارتن انگلیسى 26ـ دبیو ـ جى ـ اج ـ پیرس انگلیسى»

26 نفر فوق‏الذکر همه از رؤساى قدیم و جدید و مؤثرین فراماسونرى در بصره هستند که از طرف گراند لژ انگلستان مأموریت توسعه فراماسونرى در جنوب ایران، سواحل عربستان سعودى، شیخ‏نشین‏هاى سواحل خلیج فارس و حتى داخله ایران هستند [را دارند] و اکثر مأموریتهاى سرکشى و غیره مؤسسات فراماسونرى در ایران و سایر کارهاى علنى و سرى [را برعهده] دارند.

لژ روشنایى در تهران پس از تشکیل و رسمیت یافتن آن نخستین جلسه آن را با حضور آقاى حسین علا تشکیل دادند و در این جلسه این عده به نام رؤساى لژ فراماسونرى روشنایى در تهران معرفى شدند.

1ـ استراکر استاد اعظم (این شخص تا مهرماه 1339 رئیس شرکت تجارتى لینچ واقع در خیابان ثبت در تهران بود)

2ـ فرى دبیر لژ (شوهر خواهر یوسف مازندى مخبر خبرگزارى یونایتدپرس)

3ـ مهندس حسین شقاقى (مقام اول نسبت به ایرانیها دارد)

4ـ دکتر غلامرضا کیان (معاون نخست‏وزیرى اقبال)

5ـ سلیمان بهبودى (دربار)

6ـ دکتر خشایار (سازمان برنامه)

7ـ دکتر راجى (سازمان برنامه)

8ـ دکتر محمود هومن (وزیر سابق دربار ـ استاد دانشگاه ـ وکیل عدلیه)

9ـ مهندس محمدى (استاد دانشگاه)

10ـ نصراللّه‏ آذرى (ثروتمند اهواز)

11ـ امیرابراهیمى (کارمند سابق شهردارى)

12ـ سرهنگ... (رئیس اجرائیات شهردارى)

چاپ نشریه فارسى

لژ روشنایى تهران در سال 1337 در چاپخانه تهران مصور نشریه‏اى در 20 صفحه به زبان فارسى و انگلیسى و با عکسهایى از: 1ـ رئیس و دبیر گراند لژ اسکاتلند در ادنبورگ 2ـ استراکر رئیس شرکت انگلیسى لینچ در تهران 2ـ مهندس حسین شقاقى و اسامى اعضا مؤثر لژ چاپ کرده، تشریفات قسم نامه ـ سرود لژ و سایر مسائل در آن درج شده بود.

این دفترچه زیر نظر: دکتر کیان، امیرابراهیمى، حسین شقاقى، حروفچینى، تصحیح و چاپ شده چهارصد نسخه آن را صفحه‏بندى کردند.

مخالفت با دکتر اقبال

در سال دوم نخست‏وزیرى دکتر اقبال، اداره‏کنندگان لژ روشنایى تهران پیامى به دکتر اقبال فرستادند و از او خواستند تا دستورات مرکز فراماسونرى را اطاعت کند. دکتر اقبال که جزو فراماسونرهاى فرانسه (گراند لژ ناسیونال دوفرانس) است و تا رتبه 33 و درجه استادى ترقى کرده در جواب گفته است که :

«من در مقام نخست‏وزیرى و این پست هیچ‏گونه تعهدى نسبت به لژهاى فراماسونرى ندارم و چون به وسیله و یا دستور لژها [نخست‏وزیر] نشده‏ام به همین جهت کارى هم انجام نمى‏دهم.» از اواخر اردیبهشت ماه 1339 که مخالفتهاى علنى فراماسونرهاى عضو لژ اسکاتلند بر علیه دکتر اقبال آغاز شد و در رأس آنها آقاى حسین علا وزیر دربار قرار داشت دکتر اقبال به وسیله دکتر کیان پیامى به لژهاى اسکاتلند در ایران (روشنایى در ایران، روشنایى تهران) فرستاده به آنها گفت چرا فراماسونها بر علیه من فعالیت مى‏کنند در جواب گفته‏اند که «ما هیچ‏گونه تعهدى درباره ادامه نخست‏وزیرى شما نداریم.»

کمک به دکتر بقایى

پس از انتشار اعلان انتخابات دوره بیستم، لژ فراماسونى روشنایى تهران تصمیم به فعالیت و مخالفت با دکتر اقبال را گرفت و به همین مناسبت مهندس حسین شقاقى را کاندیدا کردند و در نتیجه موافقتى که به اتفاق اکثریت در یکى از جلسات لژ به عمل آمد به اتفاق موافقت شد که مهندس شقاقى به دکتر مظفر بقایى کمک کند و نخستین اقدامى که کرد واگذارى یکى از خانه‏هاى خودش واقع در خیابان کوشک به او بود.

دکتر بقایى مرکز کار و فعالیت و حتى سکونتش را به همین محل منتقل کرد و در همین محل بود که «سازمان نظارت بر آزادى انتخابات» را بوجود آورد و پس از چندى محل دیگرى در خیابان آقاشیخ هادى به وسیله «خرم» مقاطعه‏کار که از دوستان صمیمى مهندس شقاقى [بود]، براى دکتر بقایى اجاره کردند و طبق [گفته] یکى از همکاران آنها کلیه مخارج چاپ و انتشارات دکتر بقایى، روشنایى، آمد [و] شد] و] خرید لوازم شخصا به وسیله مهندس حسین شقاقى پرداخت شده و براى اینکه کمک‏هاى نقدى و خانه مکتوم بماند، قبوض مختلف بین دوستان و اطرافیان بقایى پخش شده، به نام آنها وجوه قبوض نوشته شده و بدینوسیله کمک‏هاى نقدى لژ روشنایى تهران مکتوم ماند.

در یکى از جلسات لژ گفته شده که کمک به دکتر بقایى و مبارزه براى آزادى یکى از هدفهاى اولیه است و همان طورى که اعضا فراماسونرى لژ بیدارى ایران (فرانسه) درصدر مشروطیت براى بدست آوردن آزادى تلاش کردند ما هم باید کوشش بنماییم.

عزیمت استاد اعظم لژ روشنایى تهران

به مناسبت پایان دوره مأموریت «استراکر» رئیس شرکت انگلیسى لینچ در ایران، واقع در اول خیابان ثبت، مستر «فرى» شوهرخواهر یوسف مازندى، ضیافتى در باغ مازندى ترتیب داد. در این ضیافت دو دسته دعوت داشتند.

یک دسته مستقیما به وسیله مستر «فرى» دعوت شده بودند و دسته دیگرى هم یوسف مازندى شخصا دعوت کرده بود.

روز بعد که مصادف با جمعه 25 شهریور بود دعوت دیگرى که در آن 120 نفر زن و مرد شرکت داشتند در ساختمان جدید لژ روشنایى تهران واقع در باغ «مافى» به وسیله مهندس حسین شقاقى به عمل آمده بود.

در این ضیافت علاوه بر پذیرایى جلسه‏اى در محل لژ با حضور 9 نفر از فراماسونهایى که درجه و رتبه استادى دارند تشکیل شد. در این جلسه استعفاى مدیر شرکت لینچ و انتصاب جانشین او به عمل آمد که براى تصویب به مرکز لژ اسکاتلند به (ادنبورگ) فرستاده شده و پس از تصویب و ابلاغ فرمان به اطلاع اعضا لژ خواهد رسید.»

این سند، اعتراف مختصرى به نقش فراماسونرى و فراماسونرها در صحنه‏هاى مختلف سیاسى در رژیم پهلوى دارد. سؤال این است که اعضاى لژهاى مختلف فراماسونرى، در حال حاضر به چه فعالیتى مشغول هستند!؟

منبع: کتاب اتفاقات تاریخی


 

تعداد مشاهده: 4617

تقویم تاریخ

کانال‌های اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها

       
@historydocuments
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.